Inleiding
Hoe zorg je ervoor dat jeugdvoetbal een veilige en plezierige omgeving biedt waar jongens en meisjes met plezier leren voetballen? Een heldere visie op teamindelingsbeleid is hierbij essentieel. Dit artikel biedt een overzicht van de criteria en overwegingen die een rol spelen bij de KNVB selectie jeugd onder 13, en hoe verenigingen een doordacht teamindelingsbeleid kunnen ontwikkelen.
Visie en Doelstellingen
Het is belangrijk om als vereniging een duidelijke visie te hebben op voetbal en de wijze waarop je de jeugd - in lijn met die visie - met plezier leert voetballen. Dit vertrekpunt is bepalend voor de teamindelingen. De volgende uitgangspunten gelden voor elke vereniging:
- Ieder kind heeft talent.
- Ieder kind wil plezier.
- Ieder kind wil leren voetballen.
Elke voetballer begint met voetballen omdat hij of zij dit leuk vindt. Om te bevorderen dat voetballers met plezier (blijven) voetballen en gedreven zijn om zich te ontwikkelen, is het van groot belang om de intrinsieke motivatie blijvend te stimuleren.
Wat is talent?
Binnen de context van voetballen kan talent als volgt worden gedefinieerd:
- Een speler/speelster die vaker succesvolle keuzes maakt in voetbalsituaties en deze ook succesvol kan uitvoeren.
- Een speler/speelster die een grotere bijdrage levert aan de spelbedoeling in vergelijking met andere spelers/speelsters in dezelfde leeftijdscategorie.
- Een speler/speelster die kan (talent/aanleg), wil (intrinsieke motivatie), durft (lef) en doet (keuzes maken).
Beleid Teamindelingen
De volgende beleidsdoelen zijn van belang:
Lees ook: Maatschappelijke betrokkenheid in het amateurvoetbal: een onderzoek.
- Alle spelers en speelsters vinden een passende plek binnen de vereniging.
- Teamindeling kan ook flexibel worden ingericht, dus niet in één team in één hetzelfde seizoen.
- De teamindelingprocedure is transparant en duidelijk.
- Het kader is opgeleid en wordt begeleid en geschoold.
Voor elke vereniging is het van belang om eerst het vertrekpunt helder te hebben. Om tot een beleid op teamindeling te komen die specifiek gemaakt is voor een club, is het van belang een aantal zaken helder te hebben. Elke leeftijdscategorie heeft kenmerken. Plezier en ontwikkeling staan centraal. De ontwikkeling en daarmee het eindniveau van spelers en speelsters is op jonge leeftijd onvoorspelbaar. Toch verschilt het aanbod voor kinderen sterk. Vaak is dat gebaseerd op een momentopname met betrekking tot ‘huidig’ niveau, leeftijd en/of het geslacht. Door het aanbod op dat ‘huidige’ moment af te stemmen, is het voor veel jeugdvoetballers onmogelijk om op de lange(re) termijn het maximale uit zichzelf te kunnen halen. Het lijkt logisch om het eindniveau te voorspellen op basis van de aanname dat de huidige voetbalkwaliteiten van jeugdspelers vaststaan en zich via een rechte opwaartse lijn doorzetten. De praktijk wijst echter anders uit, want ieder kind beleeft plezier aan ontwikkeling aan voetballen. Ieder kind is trots en blij als hij/zij vandaag iets kan, weet en/of kent wat hij/zij gister nog niet kon, wist of kende. Dit alles tezamen zorgt er ook voor dat meer kinderen zich gezien voelen, langer blijven voetballen. Op termijn gaan de negatieve bijzaken zowel inhoudelijk als op het proces welke vaak bij teamindelingsbeleid om de hoek komen kijken bij de vereniging sterk afnemen.
Stappenplan voor een Gedegen Jeugdvoetbalbeleid
Hoe kun je jeugdvoetbal aanbieden waarbinnen meiden en jongens voetballen in een veilige omgeving en met plezier leren voetballen? Waarbij de kansen en het aanbod voor jongens en meiden gelijk aan elkaar zijn. Dat is voor veel verenigingen een belangrijke vraag. Het ontwikkelen van jeugdspelers is een continu, maar ook grillig proces. Het is belangrijk om als vereniging hier een gedegen beleid voor op te stellen langs een aantal stappen / vragen. Deze stappen geven dan ook richting aan dit deel binnen het jeugdvoetbalbeleidsplan. Veel factoren spelen een rol in de ontwikkeling van jeugdspelers. Ga je hier goed mee om, dan kun jij het verschil maken voor al jouw spelers.
Voor elk seizoen wordt bepaald in welke leeftijdsgroep de speler/speelster hoort op basis van het geboortejaar. Max. Voetbalwedstrijden worden in principe gespeeld op zaterdag. Incidenteel kan op een doordeweekse avond worden gespeeld, onder andere bij inhaalwedstrijden of verplaatsingen in overleg met de tegenstander. Het voetbalseizoen (competitie) loopt van september tot en met eind mei/begin juni. Dit is afhankelijk van de speeldagen-kalender, welke ieder seizoen door de KNVB wordt bepaald. In de jeugd wordt gespeeld met verschillende balmaten.
Voor elke vereniging is het van belang om eerst het vertrekpunt helder te hebben voor wat betreft teamindeling. Om tot een beleid op teamindeling te komen die specifiek gemaakt is voor een club, is het van belang een aantal zaken helder te hebben.
1. Visie van de Vereniging
Elke voetbalvereniging heeft een ander doel voor ogen met haar jeugdopleiding. Bij de ene voetbalvereniging is de hele organisatie afgestemd op de meer getalenteerde jeugdspelers en de doorstroming naar het eerste elftal, bij de andere staat de sportieve ontplooiing van alle jeugdvoetballers centraal, ongeacht leeftijd, motivatie en spelniveau. Het gaat er dus om waar de vereniging voor staat en wat de visie is.
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
De visie van een vereniging op leren voetballen maakt duidelijk hoe de vereniging vindt dat jeugdspelers moeten leren voetballen, geeft richting aan de jeugdafdeling, inspireert jeugdvoetballers, trainers en ouders en zorgt voor onderscheidend vermogen ten opzichte van de andere verenigingen. Deze visie is een belangrijk vertrekpunt voor het verder vormgeven van het beleid op teamindeling. De eerste stap is dan ook het beantwoorden van de volgende vragen: wat is de visie van de vereniging op het leren voetballen? En hoe vertaalt de vereniging deze visie in teamindelingbeleid?
2. Criteria voor Indeling
De teamindeling is een middel om spelers op het juiste en dus op hun eigen niveau met elkaar te laten trainen en spelen. Stel criteria vast, zodat iedere betrokkene in de jeugdopleiding op dezelfde wijze jeugdspelers volgt. Zo heeft elk kind recht op voetbalplezier en -ontwikkeling. Ieder individu heeft een niveau nodig waarop keuzes uitdagend zijn en er een balans is tussen lukken en mislukken. Daarnaast is de aanwezigheid van leeftijdsgenoten belangrijk en moet de indeling passen bij de ambities, motivatie en individuele ontwikkeling van het kind. Iedere vereniging maakt de teamindeling specifiek voor haar eigen situatie en passend bij de eigen visie. Hou daarbij altijd in het achterhoofd dat elk kind een eigen benadering nodig heeft. Want: elk kind is uniek.
Bij het in het beeld brengen van een speler maken verenigingen vaak gebruik van dezelfde criteria. Hieronder een aantal criteria die gebruikt kunnen worden:
Voetballen
- Voetbalhandelingen in aanvallen
- Voetbalhandelingen in verdedigen
- Voetbalhandelingen in omschakelen
- Leert voetbalhandelingen snel aan
- Laat progressie zien op verbeterpunten binnen voetballen
Gedrag
- Trainingsopkomst
- Inzet bij trainingen & wedstrijden
- Staat open voor feedback
- Omgang winst & verlies
- Reactie op beslissingen scheidsrechter en stafleden
- Respect voor de tegenstander
Leeftijd
- Kalenderleeftijd (vroeg/laat geboren in het jaar?)
- Biologische leeftijd (klik op onderstaande vraag voor meer informatie)
- Voetballeeftijd (hoe lang voetbalt hij of zij al?)
Sociaal
- Vriendjes/vriendinnetjes;
- Bij elkaar in de klas of bij elkaar in de wijk wonend
3. Valkuilen bij Teamindeling
Bij het volgen van bovenstaande criteria, kunnen een aantal valkuilen je nog anders doen beslissen in de teamindeling. Meest genoemde valkuilen tijdens het in beeld brengen van spelers zijn:
- Vasthouden aan de eerste of eerdere indruk(ken)
- Uiterlijke kenmerken speler
- Eigen beeld van een goede speler
- Categoriseren (in hokjes stoppen van spelers)
- Je kunt enkel het ‘hier en nu zien’. Hou dit goed in je achterhoofd
4. Betrokkenen bij Teamindeling
Een duidelijk beeld van wie er betrokken zijn bij de selectieprocedure is voor de stafleden, ouder(s), spelers en andere betrokkenen erg zinvol. Als vereniging is het goed om een aantal vragen helder op een rijtje te hebben. Op die manier maak je als vereniging duidelijk wie er betrokken zijn en wie voor welke taak verantwoordelijk is.
Lees ook: Scheidsrechter niet aanwezig? Dit zijn de stappen
- Wie is inhoudelijk eindverantwoordelijk?
- Wie is er verantwoordelijk voor de interne scouting?
- Wie is eindverantwoordelijk qua organisatie en coördinatie?
- Wie zijn er allemaal betrokken bij de interne scouting binnen de vereniging?
- Wie zouden er een goed beeld moeten hebben van de spelers?
- Hoe wordt de ontwikkeling van spelers gemonitord?
- Wie zijn de interne scouts?
- Hoe zit deze rol eruit?
- Hoe worden deze personen begeleid/opgeleid?
5. Activiteiten en Middelen voor Teamindelingen
Verenigingen kunnen verschillende activiteiten en middelen inzetten om de ontwikkeling van spelers te volgen. Veelgebruikte instrumenten zijn:
- Competitie-, beker- en oefenwedstrijden
- Trainingen
- Toernooien (extern of intern, kleine voetbalvormen)
- Beoordelings-/ ontwikkelingsformulieren
- Spelersvolgsystemen
- (POP-) gesprekken met spelers
6. Moment van Teamindeling
Voorkom dat spelers en ouders vol spanning uitkijken naar één moment van zogenaamde ‘selectiewedstrijden’. Door deze momenten té belangrijk te maken is het goed mogelijk dat spelers en ouders ander gedrag vertonen. Het proces van teamindeling vindt het hele jaar door plaats en bij voorkeur door meerdere (onafhankelijke) mensen binnen de vereniging. Door hierover goed te communiceren haal je bijvoorbeeld al de druk van de zogenaamde ‘selectiewedstrijden’ af, die als momentopname beschouwd kunnen worden.
Tips om dit goed aan te pakken:
- Bepaal wat je op welk moment gaat communiceren;
- Bepaal de contactpersoon of personen zodat er altijd een duidelijke communicatielijn is;
- Houd je aan de deadlines die je zelf hebt gesteld;
- Zorg dat je altijd daarna persoonlijk mensen te woord kan staan om uitleg te kunnen geven.
- Zorg dat je eenduidig bent naar iedereen over de opstelde criteria.
Communicatiemiddelen
- Welke communicatiemiddelen zet je in?
- Staat het teamindeling beleid op de site?
7. Seizoensplanning en Transparantie
Om het proces van teamindeling gedurende het hele seizoen transparant plaats te laten, vinden is het wenselijk om tot een seizoensplanning te komen. Maakt hiermee de koppeling met het communicatieplan. Dan is voor iedereen binnen de vereniging helder wie er bij betrokken zijn, hoe het proces eruit zien en welke keuzes de vereniging maakt.
Verschillende werkwijzen waar de vereniging voor kan kiezen:
- Het gehele jaar volgen en daarop de keuze bepalen
- Einde en halverwege het seizoen op basis van hele jaar volgen van spelers
- Doorschuiven tijdens het seizoen alleen tijdens trainingen
- Mix tijdens trainingen en wedstrijden
- Het gehele seizoen wisselingen in teams
Door de betrokkenen, de activiteiten en middelen en de evaluatiemomenten te bepalen voor elke speler en in elke leeftijdscategorie, wordt het selectiebeleid en de teamindeling een proces dat gebaseerd is op een visie en beleid. Dit geeft verenigingen houvast om een zo goed mogelijk beeld te krijgen van elke voetballer binnen de vereniging.
KNVB Ondersteuning
De KNVB helpt verenigingen graag om een goed selectiebeleid en een goede teamindeling op te zetten. Verenigingen die behoefte hebben aan ondersteuning kunnen hiervoor terecht bij de verschillende adviseurs.
Specifieke Informatie voor Onder 13
In de Jeugd Onder 13- tot en met Onder 19-competities spelen zowel jongens als meiden. De speelvorm is 11 tegen 11. De leeftijdscategorieën die worden aangeboden per district zijn afhankelijk van het aanbod in teams. In de JO13- t/m JO19- competities categorie B en Hoofdklasse spelen we in drie fases. De divisies spelen in een na- en voorjaarsreeks.
11x11 Voetbal
Het grootste competitieaanbod vind je bij de reguliere voetbalvorm 11x11. Deze vorm speel je vanaf de junioren en is bij elke vereniging bij jou in de buurt mogelijk. In 2023/'24 is er in de O13 een pilot met vernieuwde spelregels. In de districten West I en Noord wordt er ook in de JO14 getest met de vernieuwde spelregels.
Meidenvoetbal (MO13 t/m MO20)
Vanaf de junioren-leeftijd zijn er ook specifieke competities waar meiden met en tegen elkaar voetballen. Via de clubfinder op de KNVB website vind je de contactgegevens én het voetbalaanbod van alle verenigingen.