De afgelopen jaren is er steeds meer aandacht gekomen voor hersenschuddingen in de sport, met name in contactsporten zoals voetbal. Hersenschuddingen komen veel voor en kunnen leiden tot langdurige klachten en uitval op school of werk. In deze gevallen is passende begeleiding en behandeling van groot belang. Sporters met aanhoudende klachten na een hersenschudding kunnen terecht bij de polikliniek voor Sport gerelateerde Hersenschuddingen (SGH-poli) van de KNVB voor sportmedische begeleiding en behandeling. De begeleiding en behandeling valt onder de dekking van het basispakket van de zorgverzekering.
Wat is een hersenschudding?
Een hersenschudding ontstaat door een klap of stoot tegen het hoofd, waardoor de hersenen voor korte tijd door elkaar worden geschud. Dit kan leiden tot verstoringen in verschillende netwerken in de hersenen, wat bij sporters diverse klachten kan veroorzaken. Deze klachten kunnen direct merkbaar zijn, maar ook pas later optreden.
Symptomen van een hersenschudding
Mogelijke symptomen van een hersenschudding zijn:
- Verwardheid
- Langzaam antwoorden
- Hoofdpijn
- Slaperigheid
- Evenwichtsproblemen of duizeligheid
- Dubbel of wazig zien
- Gevoeligheid voor licht en/of geluid
- Misselijkheid
- Verstoorde concentratie
- Geheugenproblemen
Na een klap of botsing kunnen vragen over oriëntatie, concentratie, werkgeheugen en geheugen helpen om de aanwezigheid van deze symptomen te beoordelen.
Vaststelling van een hersenschudding
Het is belangrijk te weten dat een hersenschudding ook kan voorkomen zonder bewustzijnsverlies. De ernst van een hersenschudding kan variëren. Bij twijfel over de ernst is het raadzaam contact op te nemen met een arts of 112 te bellen. In geval van twijfel moet een speler altijd worden gewisseld.
Lees ook: Maatschappelijke betrokkenheid in het amateurvoetbal: een onderzoek.
De Hoofdletsel App
De KNVB heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van de Hoofdletsel App (beschikbaar via AppStore en PlayStore) om de ernst van een hersenschudding in te schatten en te bepalen of hulp nodig is. Deze app geeft aan waar men op moet letten en welke klachten kunnen duiden op een hersenschudding.
Behandeling en begeleiding bij de KNVB SGH-poli
De SGH-poli van de KNVB biedt sportmedische begeleiding en behandeling aan top- en amateursporters ouder dan zes jaar die korter dan zes maanden geleden een hersenschudding hebben opgelopen. Deze begeleiding en behandeling vallen onder de dekking van het basispakket van de zorgverzekering.
Wanneer mag u weer sporten?
Bij een lichte hersenschudding kan sporten meestal na één of twee weken worden hervat. Het is belangrijk om te wachten tot alle klachten verdwenen zijn, inclusief concentratie- en geheugenproblemen. Bij jeugdspelers is het raadzaam de beoordeling aan een arts over te laten.
Het sporten moet langzaam worden opgebouwd, beginnend met lichte inspanning zoals hardlopen of fietsen. Als dit goed gaat, kunnen oefeningen zonder lichaamscontact worden toegevoegd. Bij terugkeer van klachten moet een stap terug worden gedaan. Kop-oefeningen, partijvormen en wedstrijden moeten in eerste instantie worden vermeden.
Preventie van hersenschuddingen
- Neem geen onnodige risico’s in wedstrijden en trainingen.
- Toon respect voor de tegenstander en speel volgens de regels (Fair Play).
- Beheers de techniek van het koppen goed.
- Zorg voor een goede conditie, vermoeidheid vergroot de kans op een hersenschudding.
Aanhoudende klachten na hersenschudding
In Nederland melden jaarlijks zo'n 50.000 mensen zich bij de huisarts met een hersenschudding. Hoewel de meeste mensen binnen enkele weken herstellen, houdt een deel van de patiënten langer last van klachten. Wanneer klachten langer dan drie maanden aanhouden, spreekt men van het postcommotioneel syndroom (PCS).
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
Ervaringen van patiënten
Francien, Charlie en Roos zijn voorbeelden van patiënten die langdurige klachten ervoeren na een hersenschudding. Hun ervaringen illustreren de impact van een hersenschudding op het dagelijks leven en de frustratie over het gebrek aan adequate behandeling.
- Francien had moeite met beeldschermwerk, koken en het onthouden van dingen.
- Charlie ervoer hevige hoofd- en nekpijn, misselijkheid en verlies van ritme.
- Roos had last van hoofdpijn, misselijkheid, duizeligheid en extreme vermoeidheid.
Mogelijke behandelingen
Voor patiënten met aanhoudende klachten zijn verschillende behandelingen mogelijk, zoals revalidatie, logopedie, fysiotherapie, ergotherapie, psychologische begeleiding en chiropractie. De effectiviteit van deze therapieën kan variëren.
Cognitive FX (CFX) behandeling in Utah
De Cognitive FX (CFX)-behandeling is een intensieve behandeling van een week die wordt gekenmerkt door een herhalende cyclus van cardiovasculaire activiteit, revalidatietherapie en ontspanningsoefeningen. CFX rapporteert een afname in de mate van afwijkende zuurstofafgifte in de hersenen met gemiddeld 75% tijdens de behandeling, op basis van niet-onafhankelijk en ongecontroleerd onderzoek (Wing e.a., 2017). In een vragenlijst van het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) onder een convenience sample van 76 Nederlandse patiënten met niet-aangeboren hersenletsel, rapporteerde een grote meerderheid (94%) verbetering in de klachten na de behandeling bij CFX (Groenewold & Verheij, 2019).
Nederlandse artsen zijn niet onverdeeld enthousiast over de aanpak in Utah, zeker omdat er nog weinig wetenschappelijk onderzoek is gedaan naar de methode. Sommige artsen spreken zelfs van een placebo-effect bij de mensen die verbetering ervaren. CFX wordt niet vergoed door Nederlandse zorgverzekeraars en kost tussen de 10.000 en 15.000 euro.
Studie naar effectiviteit CFXEen prospectieve longitudinale observationele studie onderzocht de effecten van de CFX-behandeling op 64 deelnemers met aanhoudende klachten na een hersenschudding. Deelnemers werden gemeten voor, direct na en zes maanden na de behandeling. Er werd een significante afname in symptoomlast gevonden na de behandeling. Deelnemers rapporteerden ook een afname in angst, depressie, vermoeidheid en slaapproblemen. Daarnaast werden verbeteringen geobserveerd in het vestibulair-oculair functioneren, het neurocognitief functioneren en in participatie.
De onderzoekers concludeerden dat de CFX-behandeling gepaard gaat met verbeteringen in verschillende aspecten van het functioneren. Echter, de theoretische onderbouwing van de behandeling strookt niet met de meest recente literatuur, waar wordt verondersteld dat aanhoudende klachten na een hersenschudding mogelijk ontstaan door een complex samenspel van neurologische en psychologische mechanismen (Clark e.a., 2022).
Lees ook: Scheidsrechter niet aanwezig? Dit zijn de stappen
Chronische Traumatische Encefalopathie (CTE)
Chronische Traumatische Encefalopathie (CTE) is een hersenaandoening die wordt veroorzaakt door herhaaldelijk hoofdletsel, zoals bij contactsporten. CTE kan leiden tot klachten van het geheugen, stemming, gedrag of problemen met bewegen. De diagnose CTE kan alleen worden gesteld na de dood door hersenweefselonderzoek.
Onderzoek naar CTE in Nederland
In Nederland wordt onderzoek gedaan naar CTE, onder andere door het Alzheimercentrum Amsterdam UMC. Het onderzoek richt zich op het ontwikkelen van diagnostische criteria en het vinden van een behandeling voor CTE. Er wordt een cohort van oud-profvoetballers onderzocht om vroege aanwijzingen voor CTE te vinden.
Richtlijn Aanhoudende Klachten na Licht Traumatisch Hoofd/Hersenletsel
De richtlijn Aanhoudende klachten na licht traumatisch hoofd/hersenletsel is bedoeld voor patiënten die drie maanden na een hoofdtrauma nog klachten houden. De richtlijn richt zich op de diagnostiek van de klachten, de verwijzing (behandeling eerstelijn, neuroloog of revalidatiearts) en de meest effectieve behandeling.
Doel en doelgroep van de richtlijn
De richtlijn is bestemd voor alle zorgverleners die betrokken zijn bij de diagnostiek, advisering of behandeling bij mensen met langer bestaande klachten (3 maanden) na licht traumatisch hoofd/hersenletsel, met name voor neurologen, revalidatieartsen en paramedici.
Overzicht van behandelaren en locaties in Nederland
Er zijn diverse behandelaren en locaties in Nederland waar patiënten met een hersenschudding terecht kunnen. Een overzicht van deze locaties is te vinden op een speciale kaart. Het is belangrijk om te overleggen met een behandelend arts of een behandeling geschikt is en om te informeren naar de vergoeding door de zorgverzekeraar.
tags: #knvb #polikliniek #hersenschudding #vergoeding #basisverzekering