Buitenspel, wellicht de meest bediscussieerde regel in het voetbal, zorgt vaak voor verhitte discussies en frequente VAR-interventies. De buitenspelregel staat sinds 1848 in de spelregels van het voetbal. Om de uitleg eenvoudig te houden, beginnen we met het simpelste gedeelte van de buitenspelregel: je kan alleen buitenspel staan op de helft van de tegenstander én alleen de ploeg die de bal heeft kan buitenspel staan. KNVB regel 11 behandelt dit onderwerp in detail. Dit artikel biedt een heldere uitleg van de buitenspelregel, inclusief de meest recente wijzigingen en uitzonderingen.
Wat is Buitenspel? De Basisprincipes
In essentie staat een speler buitenspel als hij zich op de helft van de tegenstander dichter bij de doellijn van de tegenpartij bevindt dan de voorlaatste tegenstander én de bal. Vaak komt het erop neer dat je op de bal staat te wachten met alleen de keeper voor je. In deze situatie loop je buitenspel. De KNVB verwoordt buitenspel als volgt: een speler bevindt zich in buitenspelpositie indien enig deel van zijn hoofd, lichaam of voeten op de helft van de tegenpartij is (m.u.v. de middenlijn) én hij dichter bij de doellijn van de tegenpartij is dan zowel de bal als de voorlaatste tegenstander met enig deel van zijn hoofd, lichaam of voeten.
Echter, een speler is pas in overtreding als de bal op dat moment naar hem wordt gespeeld terwijl hij in buitenspelpositie staat. In dat geval krijgt de tegenpartij een indirecte vrije trap.
Strafbaar Buitenspel: Actieve Betrokkenheid
Het is belangrijk te begrijpen dat je niet alleen in overtreding bent als je de bal ontvangt terwijl je buitenspel staat. Ook als je actief betrokken bent bij het spel terwijl je in buitenspelpositie staat, word je bestraft. Dit kan bijvoorbeeld door:
- Tegenstanders te blokkeren
- Aan te vallen in strijd om de bal
- Een schijnshot of overloopje te doen waardoor je de tegenstander beïnvloedt
Zelfs als de bal van richting wordt veranderd en per ongeluk bij jou terechtkomt, kun je strafbaar buitenspel staan. Met andere woorden: als je in buitenspelpositie staat en ook maar enigszins betrokken raakt bij het spel, ben je in overtreding en word je afgefloten.
Lees ook: Maatschappelijke betrokkenheid in het amateurvoetbal: een onderzoek.
De KNVB heeft de spelregels zo gedetailleerd mogelijk uitgeschreven om dit grijze gebied te verduidelijken. Vanaf pagina 52 vind je de uitleg over buitenspel en strafbaar buitenspel.
Uitzonderingen op de Buitenspelregel
Er zijn enkele belangrijke uitzonderingen op de buitenspelregel. Je kunt niet voor buitenspel worden bestraft als je de bal rechtstreeks toegespeeld krijgt vanuit een:
- Doeltrap
- Inworp
- Hoekschop
Teams kunnen van deze uitzonderingen profiteren, bijvoorbeeld door snel te counteren met een lange bal vanuit de doeltrap of een snelle en verre ingooi naar een diepstaande aanvaller.
Nieuwste Buitenspelregel (2022/23)
De buitenspelregel wordt periodiek aangepast. In het seizoen 2022/23 is een belangrijke wijziging doorgevoerd: als een speler de bal per ongeluk van richting verandert, heft hij het buitenspel niet meer op. Voorheen werd dit beschouwd als een nieuwe situatie, waarbij werd aangenomen dat de speler die de bal per ongeluk raakte, de bal als het ware naar de tegenstander speelde.
Vanaf dit seizoen wordt een van richting veranderde bal dus wel als buitenspel gezien, als deze aankomt bij een speler die in buitenspelpositie staat.
Lees ook: KNVB-overschrijvingen: Een complete gids
Vernieuwde Spelregels KNVB: Focus op JO13 en JO14
Naast de basisprincipes en recente wijzigingen in de buitenspelregel, is het essentieel om op de hoogte te zijn van andere vernieuwingen in de KNVB-spelregels, met name voor de jongere categorieën.
Toepassing van Vernieuwde Spelregels
De vernieuwde spelregels worden toegepast in de JO13 en JO14 categorie B en MO13 categorie A en B. De regels gelden in alle beker en/of competitiewedstrijden. In de pilot worden vier nieuwe spelregels gehanteerd, namelijk:
- Zelfpass
- Indribbelen
- Tijdstraf (deze wordt al gebruikt in de categorie B)
- Het is van belang om de juiste mensen binnen de vereniging, die te maken hebben met de vernieuwde spelregels, op de hoogte te stellen van de spelregelwijzigingen.
Indribbelen in Plaats van Intrappen
Een significante verandering is de vervanging van het intrappen bij een uitbal door indribbelen. Op basis van analyses hebben we gezien dat het intrappen het spel vertraagd, omdat spelers zich eerst gaan opstellen voordat het spel wordt hervat. Nieuw in 2025/'26 is dat een uitbal wordt genomen door in te dribbelen in plaats van in te trappen. Dit sluit aan bij de wedstrijdvorm 8- tegen-8 en wat jongere spelers al gewend zijn. Na een uitbal moet de speler de bal via een indribbel (op zichzelf passen) weer in het spel brengen. Hierbij raakt de speler de bal minimaal twee keer.
Als de tegenstander onvoldoende afstand (minder dan vijf meter) neemt én de nemer van de indribbel gehinderd wordt in de uitvoering ervan, volgt een indirecte vrije schop voor het nemende team en een vermaning voor de tegenstander.
Tijdstrafregeling
Binnen de pilot vernieuwde spelregels geldt een tijdstrafregeling waarbij een enkele gele kaart een tijdstraf oplevert van 5 minuten. Bij een tweede gele kaart geldt eveneens een tijdstraf van 5 minuten. Bij een directe rode kaart geldt een tijdstraf van 10 minuten. Na een veldverwijdering bij een tweede gele kaart of directe rode kaart, mag het team ná de tijdstraf een vervanger inbrengen en het team complementeren.
Lees ook: Scheidsrechter niet aanwezig? Dit zijn de stappen
Door dezelfde regels toe te passen op de O13 en O14 kan een consistente vergelijking worden gemaakt van de effecten van de vernieuwde spelregels. Dit is cruciaal om objectieve conclusies te trekken uit de pilot. Als de tijdstraf voor O14 verschilt van die van de jongere teams, wordt het lastiger om trends en patronen te analyseren. Een tijdstraf van 10 minuten voor O14 wordt als te zwaar gezien in vergelijking met oudere leeftijdsgroepen.
Ja, een directe rode kaart moet altijd worden gerapporteerd.
Hoekschop en Doelschop
Bij de O13 worden hoekschoppen vanaf de doellijn, op 10,15 meter van de hoekvlag genomen. Dit is het streepje op de doellijn dat 9,15 meter vanaf de kwartcirkel aangeeft. Vanaf de O14 wordt de hoekschop genomen vanaf de hoekpunten van het speelveld (kwartcirkel). De bal is in het spel als deze duidelijk beweegt.
De doelschop wordt vanaf de grond genomen binnen het doelgebied. De bal is in het spel als deze duidelijk beweegt. De bal hoeft niet eerst uit het strafschopgebied voordat een andere speler de bal mag aanraken. De doelschop kan zowel door de doelverdediger als door een veldspeler worden genomen. De tegenstanders moeten buiten het strafschopgebied blijven totdat de bal in het spel is. Als de juiste positie is ingenomen door de nemer, gaan de 5 seconden in. Wanneer het einde van die vijf seconden nadert, vertelt de scheidsrechter de nemer om haast te maken, door bijvoorbeeld af te tellen.
Onderzoek naar Vernieuwde Spelregels
De KNVB doet gedurende de pilot onderzoek. Het onderzoek bestaat uit een kwalitatief deel en een kwantitatief deel. In het kwalitatieve onderzoek worden spelers, trainers, coaches, scheidsrechters en andere betrokkenen middels diepte-interviews en in focusgroepen bevraagd over de vernieuwde spelregels. Het kwantitatieve onderzoek bestaat uit vragenlijsten onder de verschillende doelgroepen en het analyseren van wedstrijden.
Vier Vernieuwde Regels in Seizoen 2025/'26
In het seizoen 2025/'26 worden de vernieuwde spelregels toegepast bij de O13 en O14 categorie B (jongens en meiden) en MO13 categorie A. Het gaat om vier vernieuwde spelregels. Dit zijn de zelfpass, indribbelen, tijdstraf en vliegend wisselen.
De pilot gaat niet verder bij JO15 en MO15. Uit onderzoek en reacties van spelers, trainers en scheidsrechters blijkt dat deze groep minder positief is over de vernieuwde spelregels.
Resultaat Vernieuwde Spelregels in Seizoen 2024-2025
In seizoen 2024-2025 zijn vier vernieuwde spelregels getest bij JO13 t/m JO15 (categorie B) en MO13 en MO15 (categorie A en B). Er zijn twee keer tijdens het seizoen enquêtes gehouden, en clubs hebben extra feedback gegeven via een klankbordgroep.
Pilot Optimale Wedstrijdvorm O13
Naast de uitbreiding van de pilot vernieuwde spelregels wordt ook onderzoek gedaan naar de optimale wedstrijdvorm bij de O13. Er zijn hiervoor in 2022 oefenwedstrijden gespeeld op de KNVB campus in verschillende vormen (8x8, 9x9, 11x11). Uit deze steekproef is gebleken dat spelers/speelsters meer bij het spel betrokken zijn als de wedstrijdvorm kleiner is.
Vanaf seizoen 2025/’26 worden de landelijke bekercompetities in divisie 1 en 2 voor O13 gespeeld in de 9 tegen 9 vorm, met de doelen op de 16-meterlijn. Deze competities dienen als pilotfase in een officiële setting. Op basis van de resultaten ut deze pilot besluit de KNVB over een eventuele bredere invoering in het reguliere competitievoetbal vanaf seizoen 2026/’27.
tags: #knvb #buitenspel #regels #uitleg