De Nederlandse volleybalgeschiedenis is rijk aan memorabele momenten, zowel op nationaal als internationaal niveau. Van de oprichting van de Nevobo tot de successen van de Lange Mannen en de Volleybaldames, dit artikel biedt een overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen en prestaties in de Eredivisie en daarbuiten.
De Vroege Jaren en de Oprichting van de Nevobo
Volleybal zelf is ouder dan de Nederlandse Volleybalbond (Nevobo), die dit jaar het 75-jarig bestaan viert. De sport werd in 1895 bedacht door de Amerikaan William G. Morgan in Holyoke, enkele jaren nadat zijn vriend James Naismith basketbal had uitgevonden. Via pater Simon Buis bereikte de sport halverwege de jaren twintig van de vorige eeuw Nederland, waar het vooral onder missionarissen populair werd. Begin jaren dertig ontstonden de eerste volleybalclubs, mede dankzij de Canadese bevrijders die bij de bevrijding niet alleen chocolade, sigaretten en kauwgom meebrachten, maar ook materiaal om buiten volleybalveldjes uit te zetten.
In 1947 was het tijd voor de oprichting van een volleybalbond, zes maanden nadat de Landelijke Volleyball Commissie was gestart met het voorwerk. Dit proces kwam in een stroomversnelling toen vanuit Frankrijk het bericht kwam dat er een Europees kampioenschap aan zat te komen. Om deel te kunnen nemen, moest Nederland een officiële bond hebben. Bovendien was een landelijke bond wenselijk om een landelijke competitie op te zetten. De Amsterdamse turnleraar en sportcoach Dick Schmüll was een van de initiatiefnemers.
In juli werden bestaande verenigingen en door de commissie benoemde ‘kringen’ uitgenodigd om de stichtingsvergadering van de Nederlandse Volleyball Bond op 6 september bij te wonen. In aanwezigheid van achttien belangstellenden werd de bond opgericht in het Centraal Gebouw der AMVJ (Amsterdamse Maatschappij voor Jongemannen). Schmüll werd de eerste voorzitter. Binnen een jaar stroomde er veel nieuw bloed het bestuur in, en Schmüll gaf het stokje over aan W.P. Struijk, die tot en met 1969 de functie als voorzitter bekleedde. Vanwege het grote aantal christenen in de achterban was spelen op zondag lange tijd taboe. Dit droeg bij aan de snelle groei van de volleybalbond in de eerste twintig jaar. Op 7 december 1969 stond de teller op 40.000 leden, en was de Nevobo een van de grotere sportbonden in Nederland.
De Eerste Landskampioenen en Internationale Deelname
Een half jaar na de oprichting van de Nevobo werden de dames en heren van AMVJ de eerste landskampioenen. In september 1948 deed Nederland (mannen) mee aan de Europese kampioenschappen in Rome. De ploeg bestond uit zes spelers in een kloffie die niet bepaald interlandwaardig was. Oranje werd laatste.
Lees ook: Open Club Kampioenschappen Jeugd
De Succesvolle Jaren '90: Lange Mannen Heersen
De jaren '90 van de vorige eeuw waren een gouden tijd voor het Nederlandse mannenvolleybal, met de "Lange Mannen" die streden om de heerschappij in wereld- en Europese kampioenschappen. Nederland en grootmacht Italië waren elkaars rivalen. Oranje verloor drie finales op rij: in 1993 op het EK, in 1994 op het WK en in 1995 op het EK.
Het gouden jaar 1996 bracht de omslag. In dat jaar werd Italië in de finale van de FIVB World League voor het eerst in een grote eindstrijd verslagen. In een volgepakt Ahoy Rotterdam won Nederland met 3-2. Dit was de enige winst in dit mondiale toernooi. De winst van Oranje in vijf sets tegen Italië werd door de Nederlandse televisiekijkers verkozen tot 'Sportmoment van de Eeuw'. In 2020 werd de wedstrijd door luisteraars van NPO Radio 1 tevens verkozen tot de Mooiste Wedstrijd Ooit.
Naast de twee podiumplekken in '93 en '95 op het EK kenden de Lange Mannen hun grootste succes op het Europees toernooi in 1997. In Eindhoven werd het voormalige Joegoslavië in de finale met 3-1 verslagen. Het is de enige Europese titel tot op heden voor de Nederlandse volleybalmannen. In totaal werden er vijf podiumplekken gescoord. Op wereldkampioenschappen wisten de Nederlandse mannen een keer door te dringen tot de finale, die in 1994 verloren werd van Italië.
Ook op de Olympische Spelen waren er successen. Vier jaar eerder, in Barcelona, won Oranje de zilveren medaille.
Andere Internationale Successen van de Mannen
In de jaren dat Nederland zich niet wist te plaatsen voor de FIVB World League, nam het vrijwel altijd deel aan de European League. In 2006 en 2012 werd dit door de Europese volleybalbond CEV georganiseerde toernooi gewonnen. In totaal behaalde Oranje vijf podiumplaatsen.
Lees ook: Eindhovense Studenten Tennis Kampioenschappen
Hieronder een overzicht van de prestaties op diverse kampioenschappen:
- Wereldkampioenschappen:
- 1948: 6e plaats
- 1951: 9e plaats
- 1958: 13e plaats
- 1963: 12e plaats
- 1967: 15e plaats
- 1971: 9e plaats
- 1975: 9e plaats
- 1977: 12e plaats
- 1983: 10e plaats
- 1985: 10e plaats
- 1987: 5e plaats
- 1989: 3e plaats
- 1991: 3e plaats
- 1993: 2e plaats
- 1995: 2e plaats
- 1997: 1e plaats
- 2018: 8e plaats (na afwezigheid op drie eindtoernooien)
Successen van de Volleybaldames
De Nederlandse vrouwen hebben vier keer deelgenomen aan de Olympische Spelen. In 1992 waren ze voor het eerst aanwezig, in Barcelona werd de zesde plaats gescoord. Vier jaar later eindigden de Oranje dames op de vijfde plaats.
In 2007 werd de tweede internationaal zeer aansprekende titel behaald. In het Chinese Ningbo werd Rusland in de finale van de FIVB World Grand Prix met 3-2 verslagen. In 2016 stond Oranje nogmaals op het podium, dit keer was het de derde plaats.
In 1995 behaalde Nederland de eerste plaats op het Europees Kampioenschap door Kroatië in de finale met 3-0 te verslaan. Dit toernooi wordt eens in de vier jaar gespeeld, het jaar voordat de Olympische Spelen plaatsvinden. Het diende tot en met 2015 als eerste kwalificatiemoment voor de Olympische Spelen.
Documentairereeks ‘Van hier tot Tokio’
De Nederlandse volleybaldames werden sinds 29 september 2018 gevolgd door het tv-programma ‘Van Hier Tot Tokio’ van Ziggo Sport. Naast de volleybalsters werden er in het programma nog drie Olympische disciplines gevolgd: het heren 3x3 basketbalteam, atlete Susan Krumins en veldrijder/wielrenner/mountainbiker Mathieu van der Poel.
Lees ook: Kampioenschappen in Leiden
De afleveringen volgden de dames op verschillende toernooien en locaties:
- Wereldkampioenschap in Japan (aflevering 1 & 2)
- Bezoek aan Laura Dijkema en Nika Daalderop in Florence (aflevering 2)
- Bezoek aan Juliët Lohuis, Kirsten Knip, Marrit Jasper, Nicole Oude Luttikhuis in Aken (aflevering 3 & 4)
- Eerste training van het internationale seizoen op Papendal (aflevering 7)
- Volleyball Nations League wedstrijden in Stuttgart (Duitsland) (aflevering 8)
- Olympisch kwalificatietoernooi (OKT) in Catania (Italië) tegen België, Kenia en Italië (aflevering 10)
- Europees Kampioenschap in Boedapest (Hongarije) en Ankara (Turkije) (aflevering 11)
- Interview met Joop Alberda over het ontslag van bondscoach Jamie Morrison en bezoek aan Myrthe Schoot bij haar Duitse club Vilsbiburg (aflevering 12)
- Perspresentatie van de nieuwe bondscoach Giovanni 'Gianni' Caprara in Utrecht (aflevering 13)
- Voorbereiding op het olympisch kwalificatietoernooi (OKT) in Apeldoorn (aflevering 14)
De Eredivisie en de Competitiestructuur in Nederland
Een grote groep volleyballende Nederlanders doet mee aan de Nevobo competitie. De teams worden jaarlijks ingedeeld naar niveau en regio in verschillende poules. In elke poule wordt er gestreden om het kampioenschap, in de promotieklasse en hoger gevolgd door een promotie naar een hoger niveau. Het hoogste niveau in Nederland is de Eredivisie, deze is losgekoppeld van de rest van de piramide.
De amateurpiramide op nationaal niveau bestaat uit: de Superdivisie, Topdivisie, de 1e en 2e divisie. In de Superdivisie, het hoogste niveau binnen de amateurpiramide, spelen de teams om het amateurkampioenschap van Nederland. De Topdivisie bestaat uit 2 poules, de Eerste Divisie uit 3 poules en de Tweede Divisie uit 6 poules. Elk niveau wordt de poule indeling zoveel mogelijk geografisch ingedeeld waarbij teams van 1 vereniging indien mogelijk in verschillende poules ingedeeld worden. Elke poule bestaat uit 10 teams (met uitzondering van Eredivisie). De kampioen van een poule promoveert naar het hogere niveau.
Voor de 1e klasse en lager geldt beperkt vrije inschrijving. De jeugdcompetitie is voor jeugd van 12 tot 18 jaar. Deze competitie is eveneens piramidaal opgebouwd en zo veel mogelijk geografisch, binnen de regio, ingedeeld. Er wordt gespeeld in de leeftijdscategorieën A, B en C. Binnen de leeftijdscategorieën bestaan weer verschillende niveaus, die per regio kunnen verschillen.
Recent Eredivisie Nieuws: Dynamo vs. Orion
Een recent voorbeeld van een spannende wedstrijd in de Eredivisie is de confrontatie tussen Dynamo en Orion. Dynamo startte met dezelfde line-up die eerder deze week de overwinning in Doetinchem behaalde, met Jack Williams en Cas Abraham. Dat team begon goed en pakte een voorsprong van vijf punten met een glansrol voor de sterk spelende Erik van der Schaaf. Dirk Sparidans greep direct in door de net weer herstelde Tom Koops in te brengen. Orion kwam daardoor terug in de set, maar moest die toch aan Dynamo laten met 25-21.
In de tweede set schakelde Orion duidelijk een versnelling hoger. Met Koops nog steeds in het veld, werd Orion gevaarlijker en kreeg spelverdeler Bartunek meer opties in de aanval. Bartunek leidde Orion naar een voorsprong van zes punten halverwege de set, die vergelijkbaar was met de tweede set eerder die week in Doetinchem.
Beide teams begonnen sterk in de derde set. Dynamo wist aanvankelijk een voorsprong te nemen, maar vier opeenvolgende punten van Tom Koops, inclusief twee aces, brachten Orion weer aan de goede kant van de score. Dynamo begon fouten te maken en dat strafte Orion genadeloos af.
In een zinderende vierde set gaf Dynamo, aangemoedigd door een uitzinnig publiek, zich niet zomaar gewonnen. Elk punt werd fel bevochten. Ondanks enkele servicefouten van Dynamo, bleef het team dicht in de buurt van Orion. Halverwege de set nam Orion het initiatief. Met uitstekend blokkerend werk van Jannes van der Ham kon de ploeg een voorsprong van drie punten opbouwen. Nog éénmaal wist Dynamo zich terug te vechten en het verschil terug te brengen tot één punt, maar Orion hield stand. Met een prachtige middenaanval van Van der Ham werd de overwinning veiliggesteld. Eindstand: 23-25 en 1-3 in de wedstrijd.
Het meegereisde publiek uit Doetinchem ging uit z'n dak na het laatste punt, net als het team. De emoties waren duidelijk zichtbaar bij coach Dirk Sparidans, wat laat zien hoeveel spanning er stond op het binnenhalen van de derde titel in de clubhistorie en de eerste sinds seizoen 2018/2019.
tags: #kampioenschappen #eredivisie #volleybal #geschiedenis