Rugby is een dynamische en fysieke sport die bekend staat om zijn complexe regels en strategieën. Binnen dit kader is de term "clearance" essentieel. Dit artikel duikt diep in de definitie van clearance in rugby, en biedt context en voorbeelden om een helder begrip te scheppen.
Inleiding tot Rugby
Voordat we dieper ingaan op de term "clearance", is het belangrijk om een basisoverzicht van rugby te hebben. Rugby is een teamsport die wordt gespeeld met een ovale bal. Het doel is om meer punten te scoren dan de tegenstander door de bal over de doellijn te brengen (een try) of door de bal over de dwarsbalk tussen de doelpalen te schoppen (een conversion, penalty of drop goal). Het spel vereist een combinatie van kracht, snelheid, tactiek en teamwork.
Rugby kan worden gespeeld door veel verschillende typen spelers: voor elk postuur of lichaamsbouw is er wel een plek in een rugbyteam. De vijftien spelers kunnen in twee groepen worden verdeeld: de voorwaartsen en de lijnspelers. De voorwaartsen maken deel uit van de scrum: de eerste rij van de scrum bestaat uit een loose-head prop (1), een hooker (2) en een tight-head prop (3). De tweede rij, die tegen de props en de hooker duwen, bestaat uit twee locks (4 en 5) en de derde rij uit twee flankers (6 en 7) en een nummer 8. Het doel van deze groep spelers is voornamelijk om balbezit te winnen. De lijnspelers daarentegen zijn de spelers die het van hun snelheid moeten hebben. Rugbyers spelen hun wedstrijden op noppenschoenen en in principe zonder bescherming.
Definitie van Clearance in Rugby
In de context van rugby verwijst "clearance" naar een tactische actie waarbij een speler de bal wegtrapt uit een gebied onder druk, meestal in de eigen speelhelft, om zo territorium te winnen en de druk op de verdediging te verminderen. Het is een strategische zet om te voorkomen dat de tegenstander in een gunstige aanvalspositie komt.
Clearance kan verschillende vormen aannemen, afhankelijk van de situatie op het veld:
Lees ook: Opkomst van rugby in Papoea-Nieuw-Guinea
Verdedigende Clearance
Dit is de meest voorkomende vorm van clearance. Wanneer een team onder druk staat in de eigen 22-meter zone (het gebied dicht bij de eigen doellijn), kan een speler besluiten de bal ver weg te trappen.
Tactische Clearance
Naast de verdedigende variant kan clearance ook tactisch worden ingezet. Bijvoorbeeld, een team kan ervoor kiezen om de bal in de buurt van de zijlijn te trappen, zodat de bal uit het spel gaat. Dit resulteert in een line-out, waarbij beide teams strijden om balbezit. Een goed uitgevoerde tactische clearance kan een team een gunstige positie opleveren voor een aanval na de line-out.
Clearance na een Scrum of Ruck
Na een scrum (een manier om het spel te hervatten na een kleine overtreding) of ruck (een fase waarin spelers over de bal staan om deze te bemachtigen), kan een team een clearance uitvoeren om snel territorium te winnen. De scrum-half of een andere speler trapt de bal dan weg om de verdedigende lijn van de tegenstander te dwingen zich aan te passen.
Techniek en Uitvoering
Een effectieve clearance vereist niet alleen een goed begrip van de spelstrategie, maar ook de juiste techniek. Hier zijn enkele cruciale aspecten:
Traptechniek
De speler moet in staat zijn om de bal accuraat en met voldoende afstand te trappen. Dit vereist een goede traptechniek, waarbij de bal op de juiste manier wordt geraakt om de gewenste afstand en richting te bereiken. Verschillende traptechnieken kunnen worden gebruikt, afhankelijk van de situatie, zoals een punt-trap voor maximale afstand of een spiraal-trap voor precisie.
Lees ook: Complete Gids Rugby Jeugd
Besluitvorming
Het is essentieel dat de speler snel de juiste beslissing neemt. Is het beter om de bal ver weg te trappen, of is een tactische trap naar de zijlijn een betere optie?
Communicatie
Goede communicatie tussen de spelers is cruciaal. De speler die de clearance uitvoert, moet duidelijk communiceren met zijn teamgenoten over de beoogde richting en afstand van de trap, zodat zij zich kunnen positioneren om de bal te heroveren of de tegenstander onder druk te zetten.
Voorbeelden van Clearance in het Spel
Om een beter beeld te geven van hoe clearance in de praktijk werkt, volgen hier enkele voorbeelden:
Voorbeeld 1: Verdedigende Noodzaak
Een team wordt vastgezet in de eigen 22-meter zone door een reeks aanvallen van de tegenstander. De druk neemt toe en een try lijkt onvermijdelijk. De fly-half van het verdedigende team ontvangt de bal en trapt deze zo ver mogelijk weg, tot over de 50-meter lijn van de tegenstander. Hierdoor wordt de aanval onderbroken en krijgt het team de kans om zich te hergroeperen.
Voorbeeld 2: Tactische Zijlijn Trap
Een team bevindt zich op de eigen helft, maar niet direct onder druk. De scrum-half ziet een mogelijkheid om een tactisch voordeel te behalen. Hij trapt de bal bewust in de buurt van de zijlijn, zodat deze uit het spel gaat. Het team wint de line-out die volgt en zet een nieuwe aanval op vanuit een gunstige positie.
Lees ook: Van rugby naar media: JayJay Boske
Voorbeeld 3: Clearance na een Ruck
Na een lange aanvalsreeks wordt de bal vastgehouden in een ruck. De scrum-half van het aanvallende team pakt de bal en trapt deze snel weg, waardoor de verdedigende lijn van de tegenstander wordt verrast.
Het Belang van Clearance
Clearance is een essentieel onderdeel van de rugby strategie om verschillende redenen:
Druk Verminderen
Het biedt een onmiddellijke manier om de druk op de verdediging te verminderen wanneer een team in de eigen speelhelft wordt vastgezet.
Territoriumwinst
Een goede clearance kan het team in staat stellen om snel territorium te winnen en de aanval naar de helft van de tegenstander te verplaatsen.
Tactisch Voordeel
Het biedt mogelijkheden voor tactische zetten, zoals het winnen van een line-out in een gunstige positie of het verrassen van de tegenstander met een snelle trap.
Moreel
Een succesvolle clearance kan het team moreel een boost geven en de verdedigende inspanningen versterken.
Clearance in Jeugdcategorieën
Ook in de jeugdcategorieën van rugby is clearance een belangrijke vaardigheid. Zoals vermeld, zijn de jeugdcategorieën verdeeld in groepen van twee jaar, waarbij de jongste rugbyers, de Turven (6-8 jaar) en Guppen (4-6 jaar), op aangepaste tijden trainen. De basisvaardigheden van rugby, inclusief trappen, worden al vroeg aangeleerd.
De introductieperiode voor de jeugd start meestal na een schoolvakantie, waarbij jonge spelers de kans krijgen om de sport te leren kennen. Dit is een cruciale fase waarin de fundamenten worden gelegd voor latere vaardigheden, waaronder de juiste techniek voor clearance.
Training en Ontwikkeling
Om een effectieve clearance te ontwikkelen, is gerichte training essentieel. Hier zijn enkele oefeningen die kunnen helpen:
Traptechniek Oefeningen
Regelmatige oefeningen om de traptechniek te verbeteren, inclusief afstand, precisie en verschillende trapstijlen.
Drukscenario's
Simulaties van situaties waarin een clearance nodig is, zodat spelers leren snel de juiste beslissing te nemen onder druk.
Communicatie Oefeningen
Oefeningen om de communicatie tussen spelers te verbeteren, zodat iedereen op dezelfde lijn zit bij het uitvoeren van een clearance.
Fysieke Training
Kracht- en conditietraining om de spieren te versterken die nodig zijn voor krachtige en accurate trappen.
De Rol van Coaches
Coaches spelen een cruciale rol in het ontwikkelen van de vaardigheden en het inzicht dat nodig is voor een effectieve clearance. Ze moeten niet alleen de juiste technieken aanleren, maar ook de spelers leren wanneer en waarom een clearance moet worden uitgevoerd.
Daarnaast is het belangrijk dat coaches de spelers aanmoedigen om creatief te zijn en hun eigen stijl van clearance te ontwikkelen. Dit kan leiden tot onverwachte en effectieve oplossingen in het spel.
Innovaties en Trends
Net als alle aspecten van rugby, evolueert ook de manier waarop clearance wordt uitgevoerd voortdurend. Moderne trends omvatten:
Gebruik van Technologie
Technologieën zoals GPS-tracking worden gebruikt om de prestaties van spelers te analyseren en de efficiëntie van hun trappen te verbeteren.
Gespecialiseerde Coaches
Sommige teams hebben nu gespecialiseerde kicking coaches die zich uitsluitend richten op het verbeteren van de traptechniek van de spelers.
Spelhervattingen in Rugby: Line-out, Scrum, Maul en Ruck
De verschillende spelhervattingen van een rugbywedstrijd bestaan uit: een lineout, maul, ruck en een scrum. Het doel van de scrum is om het spel (na een kleine overtreding of oponthoud) snel, veilig en eerlijk te herstarten. Een scrum wordt gevormd in het speelveld met acht spelers van elk team, gebonden met elkaar in drie rijen. Omdat ze zo dichtbij de tegenstander komen, schuiven de hoofden van de eerste rij onderling in elkaar.
Het doel van een lineout is om -nadat de bal uit is gegaan- het spel snel, veilig en eerlijk met een inworp tussen twee rijen van spelers te herstarten. Een maul begint wanneer een baldrager door één of meerdere tegenstanders wordt vastgehouden, en één of meerdere teamgenoten van de baldrager zich aan hem binden. Een maul bestaat daarom uit tenminste drie spelers, allen op hun voeten; de baldrager en één speler van elk team. Een ruck is een spelfase waar één of meerdere spelers van beide teams, op hun voeten, in fysiek contact, om de bal die op de grond ligt zijn aangesloten.
De Voordeelregel en Overtredingen
De voordeelregel krijgt prioriteit over de meeste andere spelregels. Het doel van de voordeelregel is om het spel meer continuïteit te geven met minder oponthoud wegens overtredingen. Spelers worden aangemoedigd om tot het fluitsignaal te spelen, ondanks overtredingen van de tegenstanders. Indien het team dat niet in overtreding is voordeel kan behalen, zal de scheidsrechter niet onmiddellijk fluiten. Veel voorkomende overtredingen zijn buitenspel (offside), een knock-on (een voorwaartse pass) en onsportief spel. Een speler met de bal mag worden gestopt door middel van een tackel. Een tackel vindt plaats indien de baldrager wordt vastgehouden door één of meerdere tegenstanders en naar de grond wordt gebracht.
Spelregels en Basisprincipes
De spelers mogen rennen met de bal in de handen. De bal mag alleen naar achteren worden gegooid. De speler met de bal mag getackeld worden. Lichte overtredingen zoals het laten vallen van de bal of een pass naar voren worden bestraft met een SCRUM. In de scrum staan de 8 voorwaartsen in een bepaalde formatie. Als de bal uit gaat, wordt een line-out geformeerd. Zware overtredingen zoals het praten tegen de scheidsrechter of buitenspel worden bestraft met een penalty (strafschop). Bij een penalty moet de tegenstander 10 meter achteruit. Maar als je in de buurt van de palen bent, mag je ook op de palen schieten. Niet alleen bij de tackel maak je contact; ook bij een MAUL maak je contact. Je botst tegen een speler en draait je lichaam in. Je wacht op hulp van een maatje als de tegenstander je vastpakt. Soms krijg je een kluwen spelers die duwen en trekken om de bal te krijgen. Je mag de bal schoppen. Soms is dat handig als je in de verdediging staat.
Het Speelveld
Rugby is een van de bekendste veldsporten ter wereld. Een wedstrijd wordt gespeeld door twee teams van 15 personen en duurt 2 maal 40 minuten. Tijdens de wedstrijd proberen de spelers een ovale bal over de zogenaamde tryline van de tegenstander te drukken of tussen de palen te schoppen om zo punten te scoren. Spelers mogen de bal dragen of schoppen. De palen staan op de doellijn. Achter de doellijn ligt de achterlijn. Het gebied tussen deze twee lijnen is het doelgebied. In het doelgebied kan een try kan worden gedrukt. Voor de doellijn ligt het verdedigingsvak tot aan de 22-meterlijn. In dat verdedigingsvak staat op 5 meter van de achterlijn een onderbroken lijn. Spelhervattingen mogen niet tussen deze lijn en de doellijn plaatsvinden. Ze worden naar deze 5-meterlijn terug geplaatst. Tussen de 22-meterlijn en de middellijn ligt de onderbroken 10-meterlijn. Deze ligt op 10 meter van de middellijn. Deze 10-meterlijn moet worden gepasseerd bij de aftrap. Verder lopen er ook nog lijnen in de lengterichting van het veld. Te beginnen de zijlijn. Op 5 meter daarnaast staan er onderbroken lijnen en op 15 meter van de zijlijn nog een. Bij rugby wordt gebruikgemaakt van een ovale bal zoals hier afgebeeld. Dat is een andere bal dan de bal van American football. De bal van American football is iets korter en puntiger, traditioneel bruin en heeft de kenmerkende witte, iets uitstekende veters.
Tackelen, Rucks en Mauls in Detail
Een speler in bezit van de bal (de baldrager) mag worden getackeld door een tegenstander. Andere spelers dan de baldrager mogen niet worden gehinderd (obstruction). Een tackel bestaat uit het naar de grond brengen van de tegenstander gebruikmakend van armen (en handen). Daarbij mogen hoofd of nek niet worden geraakt (high tackle). Een speler geldt als getackeld als een knie of hoger lichaamsdeel de grond raakt. De baldrager moet dan onmiddellijk aanstalten maken om de bal af te geven. Niet op tijd afgeven kan worden bestraft (holding the ball). De tackelaar moet onmiddellijk aanstalten maken de getackelde speler de ruimte te geven de bal af te staan. Na een tackel ontstaan er 2 buitenspellijnen. Aan de uiterste lichaamsgrens aan de zijde van de tegenstander en aan de uiterste lichaamsgrens aan de eigen zijde. De spelers moeten zich gaan opstellen aan hun eigen zijde aan weerszijde van deze lijnen. De enige weg die open staat naar de zijde van de tegenstander is over de getackelde speler heen vanaf de eigen zijde. De begrenzing van deze doorgang wordt gevormd door de lichaamsgrenzen van de spelers betrokken bij de tackel. Een baldrager heeft het recht na een tackel nog één beweging te maken alvorens de bal af te geven.
Na de tackel gaat de strijd om de bal gewoon verder. Boven de spelers op de grond vormt zich gewoonlijk een ruck. De beste vertaling hiervan is wellicht “de meute”. De meute die de tackel volgt. Van beide zijden komt een meute (staande) spelers die elkaar de ruimte betwisten. Het is echter niet de bedoeling om op de getackelde spelers te duiken. Wat ontstaat doet denken aan een scrum. Het wordt ook wel eens een loose scrum genoemd. Spelers betwisten elkaar de positie boven de bal door tegen elkaar aan te duwen. Doordat de getackelde speler nog één beweging heeft, brengt deze de bal gewoonlijk naar zijn eigen zijde. Daardoor is het meestal makkelijker voor zijn medestanders om de bal te beschermen. In de meeste gevallen komt de bal aan de zijde van de baldrager uit de ruck. Alle spelers die bij een ruck zijn betrokken, moeten zich binden aan de ruck. Dat binden bestaat gewoon uit fysiek contact maken. De buitenspellijnen van de tackel worden door de ruck nog verder uitgebreid. Ook hier geldt: de fysieke grenzen van eenieder die betrokken is bij de ruck bepalen de lijnen, voor en achter, links en rechts. Iedereen die niet gebonden is aan de ruck, moet zich dus achter de laatste voet van zijn medespeler in de ruck opstellen. Niet gebonden spelers moeten de buitenspellijn in acht nemen. In een ruck mag geen van de spelers in de ruck de bal met de hand aanraken (hands in ruck). Men mag wel de bal met de voeten terugbrengen, zodat de tegenpartij er niet meer bij kan. Dit wordt rucking the ball genoemd. De bal wordt zo naar de achterkant van de ruck gebracht. Daar kan de bal worden opgeraapt door een vrije speler, meestal de scrum half.
Als een baldrager wordt aangevallen, maar alle medestanders die fysiek contact maken met de baldrager worden niet naar de grond gebracht, dan ontstaat een maul. Net als bij een tackel ontstaan er buitenspellijnen vóór en achter en links en rechts van de maul. Medestanders moeten met elkaar gebonden blijven om bij de maul te horen. Spelers mogen alleen vanaf hun eigen zijde duwen. Het team in balbezit probeert de bal gewoonlijk naar de achterste teamgenoot in de maul te brengen. Als een maul tot stilstand komt en de bal er niet snel genoeg uitkomt, wordt het spel hervat met een scrum.
Scrums en Line-Outs Uitgelegd
Een scrum (kort voor scrummage) is een spelhervatting die vaak voorkomt tijdens een wedstrijd. De scrum mag worden gezien als een geordende ruck. In een scrum stellen acht spelers van ieder team zich in een vaste formatie tegenover elkaar op en proberen door duwen in balbezit te komen. De bal wordt in de scrum gebracht door de scrum half. De spelers mogen slechts duwen met de schouders boven de heupen. Het is niet toegestaan een scrum naar de grond te drukken. Dit wordt gezien als een overtreding (collapsing the scrum). Nadat de bal in de scrum is ingebracht zal de hooker proberen de bal met de hak van zijn schoen naar achteren te werken. De inworp moet loodrecht op de scrum worden uitgevoerd. Het is niet toegestaan de bal schuin de scrum in te gooien naar de eigen partij (feeding).
Een line-out wordt gegeven als de bal over de zijlijn is gegaan. In de eerste plaats is de bal uit, of beter in touch als de bal de grond raakt, hetzij direct, hetzij via een speler. Een springende speler buiten de lijnen, mag de bal dus weer in het veld gooien zolang hij daarbij de grond maar niet raakt met de bal in handen. Verder is het niet zomaar mogelijk om terreinwinst te boeken door buiten het eigen 22-meter-gebied direct over de zijlijn te kicken. Een kick direct over de zijlijn vanuit het eigen 22-meter-gebied leidt gewoon tot een line-out op de plaats waar de bal over de zijlijn ging. Wordt de bal echter indirect over de zijlijn gekickt, dan geldt gewoon de plaats van het passeren van de zijlijn als de plaats van de line-out. Bij een line-out stellen spelers van beide teams zich op in twee rijen dwars op de zijlijn met 1 m onderlinge afstand. Elk team is vrij om te bepalen hoeveel spelers in de line-out gaan staan. Een speler (meestal de hooker) gooit de bal tussen de 2 rijen door dwars op de zijlijn in. Spelers in de rij mogen worden opgetild om de bal te vangen of naar een teamgenoot door te spelen. belangrijk is dat dit veilig gebeurt.
Punten Scoren: Trys, Conversies en Penalty Kicks
Het trappen van de bal tussen de verticale palen en boven de dwarslat in het verdedigingsgebied van de tegenstander. Dit mag als de scheidsrechter een penalty heeft toegekend na een overtreding. Maar het mag ook vanuit een open-spelsituatie. De kick moet dan echter genomen zijn als drop-kick. De bal over de tryline van de tegenstander drukken (een ‘try’). Deze score levert 5 punten op. Na het scoren van een try mag een speler trachten een extra score toe te voegen door het nemen van een zogenaamde conversie kick. De conversie kick mag worden genomen ergens in een rechte lijn langs de lengte van het veld ten opzichte van de plaats van de try.
De Samenstelling van een Rugby Team
De vijftien spelers van een rugbyteam zijn in twee categorieën in te delen. De spelers met rugnummer 1 t/m 8 zijn de voorwaartsen, ofwel het ‘Pack’, de spelers met rugnummer 9 t/m 15 zijn de driekwarters, ook wel de ‘backs’ genoemd. Tevens kennen we een verder onderverdeling van het pack en de backs. Zo worden in het pack, de eerste rij, twee props met in het midden een hooker, te samen met de tweede rij, waar de twee locks staan, de front five genoemd. De nummers 6 t/m 8 van het pack vormen te samen de ‘back row’, ofwel derde rij. De voorwaartsen zijn belangrijk in de spelonderdelen waarvoor geproportioneerde kracht en techniek nodig is, bijvoorbeeld in de scrums, de rucks en de mauls. Deze spelers in de eerste rij zijn vaak zwaarder en sterker dan de backs. De meeste eerste rijers, met name de props boeten hierdoor aan snelheid in, maar er zijn hookers die qua snelheid en behendigheid met de bal in de hand niet voor de driekwarters onder doen. Tweede rijers, de locks, zorgen voor het balbezit vanuit de line-outs en voor het ‘op slot zetten’ van de scrum. Meestal zijn deze spelers langer dan 1,95 m en buiten zij hun lengte gepaard met de benodigde sprongkracht uit om boven hun tegenstanders uit te komen. De bijdrage van de backs is snelheid en techniek. Zij worden geacht met snelle combinaties de verdediging van de tegenstander uit positie te spelen. Tevens vormen zij het eerste verdedigingsblok, stoppen aanvallende spelers van de tegenpartij af tot het moment dat de derde rijers zich ermee kunnen bemoeien om balbezit veilig te stellen.
Internationale Toernooien en Rugby Cultuur
Het belangrijkste internationale toernooi is het wereldkampioenschap rugby, dat iedere vier jaar wordt georganiseerd. De huidige wereldkampioen is Nieuw-Zeeland, dat in 2011 de Webb Ellis Cup wist te veroveren door Frankrijk in de finale te verslaan. In grootte en publieke belangstelling doet het toernooi maar voor weinig evenementen onder, maar het doet wel onder voor de Olympische Spelen en het WK voetbal. Het Nederlands rugbyteam doet sinds 1989 mee aan de kwalificatie toernooien voor dit evenement. Ternauwernood werden de eindronden van 1991 en 1995 gemist. De Nederlandse selecties in die jaren konden zich meten met de Europese subtop, zoals Roemenië en Italië. Ook werden regelmatig topteams uit Frankrijk, Engeland en Wales door het Nederlands Vijftiental verrast. Op het Noordelijk halfrond bestaat al sinds de jaren tachtig van de negentiende eeuw een jaarlijkse competitie tussen de sterkste rugbylanden van Europa. Ooit begonnen als vierlandentoernooi, tussen Engeland, Ierland, Wales en Schotland, werd in het begin van de twintigste eeuw Frankrijk toegelaten en was er vanaf 1910 sprake van een vijflandentoernooi. Echter vanaf 1931 werd Frankrijk uitgesloten van deelname omdat de organisatie in Engeland vermoedde dat er in Frankrijk spelers betaald werden. In 1939 werd de ruzie bijgelegd en mocht Frankrijk wederom aan dit toernooi deelnemen. In het jaar 2000 wordt Italië toegelaten tot het prestigieuze toernooi en wordt nu ieder jaar het zeslandentoernooi gehouden. De deelnemende teams zijn Engeland, Wales, Frankrijk, Italië, Ierland en Schotland. Opvallend hierbij is dat Ierland internationaal uitkomt als combinatie van Ierland en Noord-Ierland (Verenigd Koninkrijk). Op het Zuidelijk halfrond heet de tegenhanger van het Europese Zeslandentoernooi Tri Nations Series. De deelnemers zijn Australië, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika.
Hoewel het er op het veld soms hard aan toegaat, hebben rugbyers een onderlinge erecode die is gebaseerd op respect. Na een wedstrijd bedanken de teams elkaar door voor de tegenstander een erepoortje te vormen. Daarna volgt altijd de ‘derde helft’, waarin de sfeer kameraadschappelijk te noemen is. Tijdens een wedstrijd wordt het als onwenselijk gezien dat de beslissingen van de scheidsrechter worden bekritiseerd door spelers. De enige van wie het wordt gedoogd is de teamcaptain. Bij rugby mogen de scheidsrechters bij openlijke kritiek een penalty geven door de overtredende partij de bal te ontnemen en tien meter terug te laten gaan op het eigen terrein.