Jiu Jitsu is een vechtkunst die gericht is op zelfverdediging tegen zowel gewapende als ongewapende aanvallers. Een beoefenaar van Jiu Jitsu, een jiujitsuka, leert om de kracht van een tegenstander te gebruiken om die te overmeesteren of uit te schakelen. Er bestaan verschillende stijlen van Jiu Jitsu, elk met zijn eigen regels en focus. Dit artikel biedt een overzicht van de belangrijkste wedstrijdregels binnen de verschillende Jiu Jitsu disciplines, waaronder het Fighting System en Brazilian Jiu Jitsu (BJJ).
Jiu Jitsu Disciplines
Fighting System
Bij het Fighting System gaan twee jiujitsuka’s direct de strijd met elkaar aan. Het is een razendsnelle en superdynamische discipline. Een wedstrijd bestaat uit drie fasen:
- Atemi (Fase 1): Het gevecht begint met atemi, oftewel karatetechnieken. Hierbij proberen de tegenstanders elkaar af te leiden of uit balans te brengen.
- Grijpen (Fase 2): Zodra de deelnemers elkaar vastpakken, treedt fase 2 in werking. Slagen, stoten en trappen zijn dan niet meer toegestaan.
- Grondgevecht (Fase 3): Hebben beide deelnemers hun knieën op de mat of zit of ligt een van de deelnemers op de mat, dan gaat het gevecht over naar het grondgevecht.
Punten en Beoordeling:
Elke slag, trap, worp, houdgreep, verwurging of klem is punten waard. De drie scheidsrechters, uitgerust met rode en blauwe polsbanden, bewegen dynamisch met het gevecht mee en geven met behulp van hun polsbanden aan wie gescoord heeft. Een vierde scheidsrechter zit achter de jurytafel en leidt de puntentelling in goede banen.
In elke fase kan een deelnemer één of meerdere ippons scoren. Na het scoren van een ippon gaat de wedstrijd gewoon door, tot één van beide deelnemers een ippon heeft in alle drie de fasen. Dit is een full-ippon en betekent het (voortijdig) einde van de wedstrijd. Als dit niet gebeurt en de reguliere wedstrijdtijd is verstreken, wint degene die de meeste punten heeft behaald.
Brazilian Jiu Jitsu (BJJ)
Naast het traditionele Jiu Jitsu uit Japan is Brazilian Jiu Jitsu (BJJ) veel populairder geworden. Het verschil komt door de draai die de zoon van Carlos Gracie aan Jiu Jitsu gaf door het sportelement uit te vergroten. Hierdoor kan de kleinste en zwakste tegenstander met hefboomtechnieken de competitie overwinnen. Met de komst van het Brazilian Jiu Jitsu is het uniform aangepast, vanwege de competitieve vorm van BJJ waardoor die meer onderhevig is aan slijtage en schade. Het uniform is traditioneel gebaseerd op dat van de Japanse Gi, maar kent bij Braziliaans Jiu Jitsu ook een ander soort uniform dat meer lijkt op een sportpak met een strak shirt en sportbroek. Het verschil wordt aangeduid met Gi en No Gi.
Lees ook: Europa League Play-offs: Utrecht - Zenit
Graden en Examens:
De graden bij Brazilian Jiu Jitsu worden niet gekenmerkt met een titel of naam van de graad. Daarbij worden er doorgaans ook geen examens gehouden bij Brazilian Jiu Jitsu en worden leerlingen beoordeeld op hun ontwikkeling en prestaties.
Wedstrijdregels BJJ:
Een wedstrijd in het BJJ kan gewonnen worden op basis van punten, mocht er geen submissie bereikt worden. Tijdens een BJJ wedstrijd bestaan er straffen voor niet toegestaan gedrag en overtreden van de regels. Strafpunten worden toegekend om ervoor te zorgen dat de regels worden gehandhaafd. Een BJJ wedstrijd wordt gewonnen op twee manieren: door submissie of door puntentelling aan het einde van de wedstrijd. Submissie wordt bereikt wanneer de tegenstander opgeeft wanneer die niets meer kan doen en aftikt om verdere blessures of schade te voorkomen.
Gewichtsklassen:
De volgende gewichtsklasse wordt toegepast door het IBJJF waarin de meeste BJJ wedstrijden en toernooien in worden georganiseerd.
Technieken:
Veel technieken die bekend zijn bij het traditionele Jiu Jitsu zijn vaak niet van toepassing in het BJJ omdat het bij deze sport veelal gaat om grondwerk wat vaak leidt tot submissie.
Fasen en Punten:
Een wedstrijd kent 3 fasen waarin jiujitsuka’s hun kunde demonstreren in een 1 op 1 gevecht. In elke fase van de wedstrijd kunnen punten worden gescoord mits de technieken vloeiend worden uitgevoerd in goede balans met gecontroleerde combinaties.
Lees ook: Voetbalregels verenigingswissel
Straffen:
- Shido: Deze straf wordt gegeven door de meerderheid van de scheidsrechters voor licht verboden handelingen waarbij de tegenstander 1 punt krijgt toegekend.
- Chui: Deze straf wordt gegeven voor verboden of schadelijke handelingen waarbij de tegenstander 2 punten krijgt toegekend.
- Hansoku Make: Deze straf wordt toegekend waarbij de wedstrijd direct wordt beslist in het voordeel van de tegenstander die daarmee 14 punten krijgt. Verder geldt dat een deelnemer bij een tweede hansoku make uit het toernooi wordt gezet.
Een wedstrijd wordt aan het einde bepaald op basis van een puntentelling mits de wedstrijd niet tussentijds is beëindigd op basis van hansoku make.
JJIF Duo System
In het JJIF Duo System nemen twee duo’s het tegen elkaar op waarbij tegenstanders 1 op 1 tegen elkaar strijden op de vooraf aangegeven technieken door de scheidsrechter. Na elke fase beoordeelt de 5 koppige jury beide deelnemers op hun uitvoering. Anders dan bij het JJIF Fighting System zijn er geen beperkingen bij het vormen van deelnemers als het gaat om leeftijd en gewichtsklasse.
Algemene Wedstrijdregels
Net als bij andere martial arts wedstrijden wordt ook bij het Jiu Jitsu onderscheid gemaakt tussen mannen en vrouwen.
Kledingvoorschriften:
Tijdens een Jiu Jitsu wedstrijd moeten de deelnemers voldoen aan kledingvoorschriften.
Punten Score
In iedere fase van een jiu-jitsu wedstrijd kan men punten scoren. Om punten te verdienen is het belangrijk dat alle technieken vloeiend uit worden gevoerd, in goede balans met gecontroleerde combinaties. Een meerderheid van de scheidsrechters moet de punten toekennen om ze geldig te maken.
Lees ook: KNGU Broekjesregels Uitgelegd
Een Ippon is 2 punten waard en wordt gegeven bij het succesvol afronden van een techniek:
- Fase 1: Een niet geblokkeerde stoot of trap op een van de toegestane plekken
- Fase 2: Een perfect uitgevoerde worp of maaitechniek
- Fase 2: Een verwurging of klem waarbij de tegenstander niet kan ontsnappen, met of zonder afkloppen
- Fase 3: Een effectieve controletechniek voor 15 seconden, ook wel aangegeven als ‘osae-kami’
- Fase 3: Een perfect uitgevoerde controletechniek, klem of verwurging, met of zonder afkloppen
Een Waza Ari is 1 punt waard en deze wordt toegekend bij het deels succesvol afronden van een techniek:
- Fase 1: Een gedeeltelijk geblokte succesvolle stoot of trap
- Fase 2: Een niet perfecte maar succesvolle worp of maaitechniek
- Fase 3: Een effectieve controletechniek voor 10 seconden, ook wel aangegeven als ‘osae-kami’
Penalties en Straffen
Tijdens jiu-jitsu wedstrijden kunnen er ook straffen en penalty's uit worden gedeeld.
Shido: is een straf die wordt gegeven door een meerderheid van de scheidsrechters voor licht verboden handelingen waarbij de tegenstander van degene die de fout begaat 1 punt krijgt. Deze kleine overtredingen zijn:
- Opzettelijk buiten de wedstrijdmat komen
- Passiviteit of uitstelgedrag
- Verwurgingen maken met de handen
- Opzettelijk de tegenstander buiten de wedstrijdmat duwen
- Technieken uitvoeren die niet bij de huidige fase horen
- Stoten en slagen maken naar verboden lichaamsdelen
- Doorgaan met de wedstrijd nadat de wedstrijdleiding ‘matte’ heeft geroepen
- Stoten en slagen maken als de tegenstander op de grond ligt
- Niet op tijd of onvoorbereid op de wedstrijdmat verschijnen
- Als deelnemer een aanval inzetten zonder techniek en daarmee jezelf in gevaar brengen
Chui: is een straf die wordt gegeven bij het uitvoeren van verboden of schadelijke handelingen. Hiervoor krijgt de tegenstander van de overtreder 2 punten toegekend. Deze overtredingen zijn:
- Ongecontroleerde technieken maken en hierop doorgaan
- Technieken inzetten waarbij de tegenstander opzettelijk hard wordt geraakt
- Aanwijzingen van scheidsrechters negeren
- Een tegenstander buiten de wedstrijdmat werpen
- Ongewenst of obsceen gedrag vertonen richting de tegenstander, scheidsrechters of de wedstrijdleiding
- Rechtstreeks trappen of stoten maken naar het hoofd van de tegenstander
Hansoku Make: is een straf die kan worden toegekend en die de wedstrijd direct beslist in het voordeel van de tegenstander, die hierbij 14 punten krijgt. Deze overtredingen zijn:
- Een klem maken op de nek of de ruggengraat
- Handelingen uitvoeren waarbij de tegenstander gewond kan raken
- Het werpen van de tegenstander met een klem of verwurging
- Een deelnemer krijgt een tweede keer een chui toegekend
- Mocht een deelnemer voor een tweede keer een Hansoku Make krijgen, dan wordt deze deelnemer uit het toernooi gezet.
- Krijgen beide deelnemers een Hansoku Make, dan moet de wedstrijd opnieuw worden gestart.
Geschiedenis van Jiu Jitsu
Waar jiu-jitsu oorspronkelijk is ontstaan, is niet duidelijk. Veel beoefenaars van de verdedigingskunst beschouwen het als een zuivere Japanse vechtkunst, maar de meeste mensen gaan ervan uit dat de sport van oorsprong uit China komt. De samoerai leerden vroeger al jiu-jitsu in speciale scholen die hiervoor bedoeld waren, de zogenoemde ryu. Werd een samoerai tijdens een gevecht ontwapend, dan kon hij dankzij deze verdedigingskunst met blote handen verder vechten. Later werd jiu jitsu ook toegankelijk voor de normale burgers, waardoor het ook overkwam naar het Westen.
Uit het jiu-jitsu zijn verschillende andere vecht- en verdedigingskunsten voortgekomen, zoals aikido en judo. Het moderne jiu-jitsu verschilt behoorlijk van het traditionele jiu-jitsu dat de samoerai beoefenden. Het moderne jiu-jitsu is eigenlijk weer ontstaan uit het judo, met toevoegingen en technieken van onder andere karate en aikido.
Het Gradatiesysteem
De kleur van de band die een jiujitsuka draagt, geeft de graad van gevorderdheid aan in het jiu-jitsu. Een beginner draagt een witte band, daarna komt geel, oranje, groen, blauw, bruin en zwart en daarna volgen de kyu-graden. Dit is vergelijkbaar met het bandensysteem bij karate. De tijd tussen het behalen van de kyu gradaties is minimaal 6 maanden. Tussen de 1e kyu en de 1e dan zit ongeveer een jaar. Hoe hoger de dan is, hoe langer de tussentijd wordt. Voor kinderen en jonge jiujitsuka’s tot 12 jaar is er nog geen onderverdeling om aan te geven dat ze tussen twee gradaties in zitten. Dit wordt vaak aangegeven met een gekleurde slip die vastzit aan de band. Tussen de meestergraden zie je dit onderscheid aan de gouden, witte of paarse streepjes dwars op het uiteinde van de zwarte band.
Beginnen met Jiu Jitsu
Wil jij graag starten met het beoefenen van jiu-jitsu? In Nederland is deze verdedigingskunst erg populair, dus je zult vast en zeker een plek bij jou in de buurt kunnen vinden waar je les kunt nemen.
Tips voor Beginners:
- Neem een aantal proeflessen: Het is altijd verstandig om te beginnen met een aantal proeflessen bij sportscholen of jiu-jitsu scholen in de buurt, zodat je zeker weet dat de sport echt iets voor jou is en zodat je kunt aanvoelen waar jij je het beste thuis voelt. Zo weet je zeker dat je niet voor niets een lidmaatschap afsluit.
- Volg een beginnerscursus: Wil je graag snel de basis van deze verdedigingskunst onder de knie krijgen? Dan kun je ervoor kiezen om een beginnerscursus te volgen. Zo leer je de basisbeginselen van jiu-jitsu een stuk sneller dan wanneer je alleen wekelijks lessen neemt.
- Meedoen met toernooien: Vanuit de meeste verenigingen worden ook toernooien georganiseerd waar leden aan mee kunnen doen. Als je wedstrijd ambities hebt is dat dus geen enkel probleem in Nederland!
Benodigdheden:
Wat heb je nodig om jiu-jitsu uit te oefenen:
- Sportbroek en t-shirt
- Gi
- Eventueel een tok
- Handschoenen
- Witte band
- JBN paspoort
Jiu Jitsu bij Radbudo
Bij Radbudo wordt jiujitsu beoefend volgens het curriculum van de Judo Bond Nederland. Dat betekent onder meer dat er getraind wordt in gi (een judopak) en een bandensysteem wordt gehanteerd om het niveau van de deelnemers aan te geven. In de trainingen wordt aandacht besteed aan verschillende aspecten van jiujitsu: technische vaardigheid, sport/competitie en zelfverdediging. Het grootste gedeelte van de les bestaat uit het aanleren en oefenen van techniek, maar aan het einde van de les is er meestal ruimte om even te sparren. De wedstrijden volgen de regels van het Jiujitsu Fighting System. De trainingen zijn geschikt voor alle niveaus, van beginners tot gevorderd. Er wordt altijd gezorgd dat iedereen op diens eigen niveau kan trainen, in een veilige, respectvolle en gezellige omgeving.
Filosofie van Jiu Jitsu
Jiujitsu betekent ook zoiets als ‘zachte kunst’ (jiu = zacht en jitsu = kunst). Dat zachte verwijst naar de onderliggende filosofie: meebewegen en de kracht van de je tegenstander gebruiken. Er is niet één soort jiujitsu. In het oude Japan bestonden honderden verschillende scholen (ryu’s) die allemaal hun eigen stijl kenden. Zij lieten zich inspireren door elkaar en door meesters uit andere landen, waaronder China. Over de jaren heen heeft die ontwikkeling zich doorgezet.
BJJ: Vaardigheid boven Geluk
BJJ is een sport die je uitdaagt op verschillende vlakken. Naast fysieke aspecten is het ook een denksport waarbij je problemen moet leren oplossen onder stress. Wie op de grond kan vechten heeft de beste verdedigingskansen omdat op de grond ‘vaardigheid’ veel meer bepaalt dan ‘geluk’. Staand kan iedereen - getraind of ongetraind - een keer een goede stoot of trap uitdelen waardoor een situatie volledig om kan slaan. Op de grond moet je weten wat je doet voor je een situatie kan controleren en naar je hand kunt zetten. Het doel is een dominante positie te krijgen en ervoor te zorgen dat je je tegenstander controleert. Het idee achter BJJ is dat een klein of zwakker persoon met de juiste technieken en bewegingen zichzelf kan verdedigen tegen een sterker en groter persoon. BJJ is dus zeer geschikt voor lichte en kleine mensen en natuurlijk ook voor vrouwen.
BJJ Trainingen: Gi en No Gi
Tijdens BJJ draag je een gi (het uniform) en een band (belt). Welke band je draagt is afhankelijk van je niveau. Er zijn in totaal 5 banden (wit, blauw, paars, bruin en zwart) met ieder 5 levels (de lege band en 4 strepen). Bij BJJ Elst kan iedereen, ongeacht zijn of haar band en kennis van BJJ, meedoen aan de trainingen. BJJ Elst biedt zowel Gi als No Gi trainingen aan. Traditioneel draag je in BJJ een katoenen Gi: een katoenen jas met een dikke kraag, een broek met trekkoord en een katoenen band die je rang aangeeft. Bij No Gi draag je een rashguard en een boardshort. Aan BJJ in Gi en No Gi zijn verschillende spelregels verbonden. Zo mag je bij Gi de kleding van je tegenstander gebruiken om hem uit te schakelen. Het een is niet beter dan het ander en beide vormen zijn geschikt voor zowel beginners als gevorderden.
Veiligheid en Hygiëne
Vanwege veel contact met trainingspartners en de mat hecht BJJ Elst veel waarde aan een veiligheid en hygiëne.
- Zorg dat je trainingskleding (gi, rashguard, fightshorts) altijd gewassen is.
- Loop alleen op de mat met blote voeten. Trek buiten de mat slippers of schoenen aan.
- Zorg dat handen (en voeten) schoon zijn (ook na toiletbezoek).
- Heb je een blaar, snee, wrat of iets dergelijks, verzorg dit met een pleister en/of sporttape om het af te dekken.
- Reinig je gebitsbeschermer (bitje) en drinkfles regelmatig.
- Beperk het gebruik van make-up.
- Knip hand- en teennagels.
- Zorg dat je niet met kapotte kleding traint.
- Bij grappling-trainingen (no-gi /zonder judopak) wordt een strakke rashguard verkozen boven een wijd T-shirt.
- Een gebitsbeschermer (bitje) is niet verplicht, maar wel aan te raden.
- Denk te allen tijde aan de veiligheid van je trainingspartner en die van jezelf.