Jan Stekelenburg, een icoon in de Nederlandse sportjournalistiek, is overleden op 81-jarige leeftijd. Zijn carrière, die meer dan 50 jaar omspande, heeft een onuitwisbare indruk achtergelaten op de sportverslaggeving in Nederland. Hij was presentator, commentator en eindredacteur bij Studio Sport en stond bekend om zijn deskundige en tegelijkertijd bescheiden commentaar.
Het Sportmoment van de Eeuw
Een van de hoogtepunten van Stekelenburgs carrière was ongetwijfeld zijn commentaar bij de Olympische volleybalfinale van 1996 in Atlanta, waar de "Lange Mannen" goud wonnen. Dit moment werd later verkozen tot het Sportmoment van de Eeuw. Stekelenburg zelf beschouwde dit als het absolute hoogtepunt van zijn loopbaan. De manier waarop hij de cruciale momenten van de wedstrijd wist te verwoorden, getuigde van zijn diepe inzicht in de sport en zijn vermogen om de spanning over te brengen op de kijkers. Hij zat op een gunstige plek en zag dat de bal langs de verkeerde kant van de antenne was. Dat was zijn moment of fame.
Joop Alberda, voormalig bondscoach en technisch directeur bij de Nevobo, herinnert zich Stekelenburg als "de vaste stem van het volleybal". Hij prees Stekelenburgs professionaliteit en vooruitstrevendheid, waarbij hij als een van de eerste commentatoren statistieken parallel aan de wedstrijdbeelden gebruikte om adviezen aan bondscoaches te verstrekken. Alberda benadrukte echter ook Stekelenburgs warme, betrokken en bescheiden persoonlijkheid. Hij stond voor waarden waar de samenleving soms mee worstelt. Coaches en sporters hoefden nooit bang te zijn voor verborgen agenda's of escalaties. Alberda's herinneringen aan Stekelenburg gaan niet over één speciaal moment, maar over een voortdurende reis. Het is veelzeggend dat hij samen met een aantal spelers van de Atlanta-groep Stekelenburg in 2019 bezocht om hem te eren voor zijn 50-jarig jubileum bij de NOS.
Een veelzijdig sportjournalist
Stekelenburg was niet alleen een volleybalcommentator. In de jaren '70 en '80 verzorgde hij ook het commentaar bij de Formule 1-wedstrijden voor de NOS, met name op Zandvoort. Hij was blij dat de Grand Prix na 36 jaar terugkeerde, ondanks alle kritiek. Hij was zelf ook fanatiek met auto's. Samen met zijn tweelingbroer was hij een zeer fanatieke rallyrijder. Hij nam de risico's van de autosport voor lief en vond dat dat ook voor de Formule 1-coureurs gold.
Daarnaast deed hij ook andere sporten, zoals tafeltennis, waarbij hij de gloriejaren van Bettine Vriesekoop van commentaar voorzag. Hoewel hij een groot Ajax-fan was, viel voetbal buiten zijn werkgebied, met één opmerkelijke uitzondering: een WK-duel in 1978 tussen Nederland en Iran, waarbij hij als vervanger van Theo Reitsma vanuit de studio commentaar gaf.
Lees ook: Maarten Stekelenburg: carrière-analyse
De erfenis van Jan Stekelenburg
Stekelenburgs invloed reikt verder dan zijn eigen prestaties. Zijn drie zonen zijn ook actief in de sportwereld. Jeroen Stekelenburg is verslaggever voor de NOS, Maarten Stekelenburg was assistent-bondscoach onder Frank de Boer van het Nederlands elftal, en Milan van Dongen is presentator bij sportzender ESPN. De appel valt dus niet ver van de boom.
Stekelenburg begon zijn carrière bij de NOS in 1968, nadat hij via de zoon van Bob Spaak, de toenmalige baas van NOS Sport, een screentest mocht doen. Hij werkte als freelancer, voornamelijk in zijn vrije tijd en schoolvakanties, naast zijn baan als gymnastiekleraar, conrector en rector bij het Fons Vitae Lyceum in Amsterdam.
In 2003 ging Stekelenburg met pensioen als rector, maar hij bleef actief bij NOS Sport, onder andere van 2004 tot en met 2014 als eindredacteur van De Avondetappe. Kort na de uitgestelde Olympische Spelen in Tokio in 2021 kreeg Stekelenburg te horen dat hij ongeneeslijk ziek was. Een half jaar later werd hij na ruim 50 jaar werkzaam te zijn geweest bij de NOS feestelijk uitgezwaaid bij Studio Sport.
Een kritische blik op de sporttelevisie van nu
In een tijd waarin sportuitzendingen steeds meer versnipperd raken en achter betaalmuren verdwijnen, is het goed om stil te staan bij de toegankelijkheid die Stekelenburg in zijn tijd bood. Vroeger kon men gewoon World League volleybal kijken bij de NOS, met Jan Stekelenburg als commentator. Nu is dat anders. Veel sporten zijn alleen nog te zien via betaalde abonnementen. Dit leidt tot minder kijkers, hogere prijzen, meer exclusiviteit en minder bereik.
Sommigen verlangen terug naar de charmante, amateuristische commentaren van de Nevobo-streams, die je weer naar Jan Stekelenburg doen verlangen. Uiteindelijk draait het allemaal om geld, maar wie alleen maar denkt aan euro's en een beperkte groep volleyballiefhebbers een flink bedrag laat betalen om volleybal te kijken, snapt niet hoe je een sport levend houdt. Wat volleybal nodig heeft, is geen exclusiviteit, maar bereik.
Lees ook: Maarten Stekelenburg: Leeftijd en prestaties
Lees ook: Volleybal: Alles over winnen
tags: #jan #stekelenburg #volleybal