Schaatsen en ijshockey, twee sporten die vaak geassocieerd worden met Nederland, hebben een rijke geschiedenis binnen de Olympische Spelen. Dit artikel duikt in de historie van deze sporten, de prestaties van Nederlandse atleten, en de evolutie van de sporten zelf.
De Vroege Jaren: Schaatsen in Chamonix 1924
In 1924 organiseerde het Frans Olympisch Comité een winterweek in Chamonix, als toevoeging aan de Zomerspelen van Parijs. Schaatsen stond op het programma met 33 schaatsers. Nederland was er niet bij. In die tijd waren Noorwegen, Finland, Rusland en de Verenigde Staten toonaangevend in het langebaanschaatsen.
Charles Jewtraw won de eerste gouden medaille bij het schaatsen in 1924. Negentig jaar later, in 2014, won Michel Mulder goud voor Nederland op de sprint, tien seconden sneller dan Jewtraw.
Nederlandse Schaatsers Betreden het Olympische IJs (1928)
In 1928 waren de Nederlanders er voor het eerst bij op de Winterspelen in Sankt Moritz. Siem Heiden en Willem Kos moesten een badkamer delen als slaapruimte, maar de top tien werd niet gehaald. Pas in 1952 stonden er voor het eerst Nederlanders op het podium. In 1964 won Sjoukje Dijkstra de eerste gouden schaatsmedaille voor Nederland. In 1968 volgden Kees Verkerk, Ans Schut en Carry Geijssen met goud op de langebaan.
De Opkomst van het Nederlandse Schaatsen
Hoewel het schaatsen hier is uitgevonden, dachten de Nederlanders in de jaren 20 dat de Noorse schaats heel vlak was aan de onderkant. Een Nederlander ging in 1926 zelfs op het ijs liggen om te kijken of hij licht zag tussen het ijzer en het ijs bij de Noren. Hij zag het licht niet. De Nederlanders reden vervolgens op veel te vlakke ijzers die ze maar één keer per jaar lieten slijpen.
Lees ook: Bekerfinale Den Haag - Heerenveen
De Noor Oscar Mathisen leerde de Nederlanders schaatsen slijpen, polijsten, ronden en schaatsen. In 1926 werd Mathisen ingehuurd door de Nederlandse Schaatsenrijders Bond. Het werkte, want volgens NRC kwamen de Nederlanders nu sneller de bocht uit dan ze erin waren gegaan.
Squaw Valley 1960: Een Sprookje in Californië
De Olympische Winterspelen van 1960 vonden plaats in Squaw Valley, Californië. De manier waarop Squaw Valley de Spelen kreeg toegewezen, was opmerkelijk. Alexander Cushing, een jurist en grootgrondbezitter, overtuigde het IOC van de potentie van het gebied. Walt Disney ontwierp de openingsceremonie, en de accommodaties verrezen op tijd.
Sjoukje Dijkstra won een zilveren medaille bij het kunstrijden, en Jan Pesman behaalde brons op de 5000 meter schaatsen. Het schaatsen voor vrouwen werd voor het eerst officieel in het Olympische programma opgenomen. De Russin Lydia Skoblikova won de 1500 meter en 3 kilometer.
De Rol van Nederland
Van oudsher is Nederland een belangrijk schaatsland. Zo leverde Nederland met Jaap van Eden in 1892 één van de eerste officiële wereldkampioenen. Het is moeilijk voor te stellen, maar er was een tijd dat Nederland niet meetelde in de internationale schaatswereld. In de jaren vijftig veranderde dat langzaam. Daarnaast zorgde de ontwikkeling van kunstijsbanen in 1960 en de klapschaats in 1980 voor een verdere professionalisering van de sport. Tegenwoordig bestaan er verschillende professionele sporten op de schaats, waarvan langebaanschaatsen, marathonschaatsen, kunstschaatsen, shorttrack en ijshockey het meest bekend zijn. Voornamelijk in het langebaan- en marathonschaatsen wordt Nederland vaak gezien als een toonaangevend land. Hoewel dit beeld zo nu en dan onder vuur komt te staan, is in het overzicht van behaalde medailles te zien dat Nederland het op de Winterspelen wel degelijk goed doet. Tot dusver heeft Nederland op de Olympische Winterspelen van 2018 dertien medailles behaald, waarvan zes gouden. Daarmee heeft Nederland sinds 1924 in totaal 123 medailles gewonnen.
IJshockey: Een Snelle en Fysieke Sport
IJshockey is een variant van hockey die op ijs gespeeld wordt. Het wordt gespeeld met een puck en sticks. In Nederland werd voor het eerst in januari 1929 ijshockey gespeeld. Twee Belgische ploegen kwamen op de Haarlemse ijsbaan een demonstratie geven. In 1934 kreeg Nederland zijn eerste kunstijsbaan in Amsterdam. Op 6 september 1934 ontstond de Nederlandse IJshockey Bond.
Lees ook: Alles over ijshockeyschaatsen maat 39 voor dames
In 1935, een jaar na de oprichting van de Nederlandse IJshockey Bond, werd al deelgenomen aan de wereldkampioenschappen te Davos. In 1950 won Nederland het vierlandentoernooi, dat in Amsterdam en Den Haag werd georganiseerd.
Mondiaal neemt Nederland een plaats in de middenmoot in, zowel bij de mannen als bij de vrouwen. Het Nationale vrouwenteam is Internationaal sinds 2010 aan een opmars bezig. In 2012 wist Julie Zwarthoed de eerste Nederlandse Olympische medaille in het ijshockey tot nu toe te winnen. Op de Jeugd Olympische Spelen in Innsbruck wist zij op het onderdeel Skills Challenge goud te behalen.
Internationaal wordt momenteel georganiseerd ijshockey gespeeld in 68 landen. De sport is vooral groot in Noord-Amerika, Rusland, Tsjechië, Slowakije, Scandinavië en Zwitserland. Het grootste deel van de internationals is actief in de Amerikaans-Canadese NHL.
Een ijshockeywedstrijd bestaat uit drie perioden van elk 20 minuten zuivere speeltijd. Het spel wordt gespeeld door twee teams. Naast de goalie mogen beide teams vijf spelers tegelijk in het veld hebben staan. De bedoeling van het spel is om te scoren door de puck in het doel van de tegenstander te schieten.
Nederlandse Medaillespiegel op de Olympische Spelen
Nederland heeft door de jaren heen vele medailles gewonnen op de Olympische Spelen, zowel op de Zomer- als Winterspelen. Bij de Winterspelen staat de schaatser het hoogst genoteerd van de Nederlanders met 4 medailles. De schaatsers en de schaatser innen hebben de meeste medailles voor 1 sport binnen gehaald maar liefst 82 medailles. Met 27 gouden medailles, 29 zilveren medailles en 26 bronzen medailles dat over 117 deelnemers verdeeld die aan de Olympische Spelen hebben mee gedaan, daarvoor heeft Ard Schenk de meeste medailles voor op gehaald dat waren 4 medailles. De tweede sport die de meeste medailles heeft opgeleverd is zwemmen. Daar heeft Inge de Bruijn voor de meeste medailles gezorgd met 8 medailles. In totaal hebben de Nederlandse sporters 246 medailles gewonnen op de Olympische Zomer Spelen tussen 1900 tot en met de spelen in 2008, dit jaar kunnen er natuurlijk weer meer medaillesbij komen (Zomer spelen London). Bij de Winterspelen hebben ze in totaal 86 medailles gewonnen, van 1924 tot en met 2010.
Lees ook: Informatie over de Antwerpse IJshockey Clinic
De Invloed van de Olympische Spelen
De Olympische Spelen hebben een grote invloed op de samenleving. Elke sportliefhebber volgt het, en zelfs mensen die niet echt sportliefhebbers zijn, volgen het meestal onbewust. Steden die de Spelen organiseren, willen zich van hun beste kant laten zien. De Spelen kosten vaak veel geld, en er is veel sponsoring.
Schaatsen: Een Kleine Sport?
Schaatsen is inderdaad een kleine sport, maar dat zegt niks over het niveau. Dat niveau is namelijk hoog, omdat de competitie in eigen land zwaar is. Er gaan stemmen op om de tien kilometer te schrappen van het olympisch menu. Dat is met recht een kleine sport en ook te saai voor moderne ogen. Er zijn niet zoveel schaatslanden (maar wel veel ijsbanen in de landen die meedoen). Schaatsen staat nu dus vanwege de traditie op het olympisch programma.
De Geschiedenis van de Schaats
Schaatsen, zeker op de lange baan, wordt door veel mensen gezien als een typisch Nederlandse sport. In een studie uitgevoerd door Federico Formenti en Alberto Minetti wordt geconcludeerd dat de Finnen ongeveer 5.000 jaar geleden de eersten waren die schaatsen ontwikkelden. Zij gebruikten geslepen dierlijke botten die zij onder hun voeten bonden om zich sneller op het ijs te kunnen bewegen. De allereerste schaatsen worden glissers genoemd. Een glis is namelijk een rib of een middenvoetsbeen van een rund, paard of hert. De glisser werd in de loop der eeuwen geleidelijk vervangen door een houten schaats met ijzer eronder. Waar en wanneer deze ontwikkeling zich het eerst voordeed is niet geheel duidelijk. Waarschijnlijk waren de Nederlanders de eersten die een geslepen strook metaal aan de schaats toevoegden. De oudste schaatsen in Nederland waarin metaal verwerkt zat, zijn gevonden in Dordrecht en Amsterdam en stammen uit de jaren twintig van de dertiende eeuw. Door dit metaal was het mogelijk om zijwaarts af te zetten, waardoor het al meer op het moderne schaatsen ging lijken. In veel gebieden was schaatsen een tijdverdrijf van de elite. Metaal was namelijk een kostbare grondstof en niet zomaar te verkrijgen. De armere bevolking moest dus nog gebruik blijven maken van dierlijke botten als schaatsen. Een verwijzing naar schaatsen in de Middeleeuwen in Nederland is de legende van Lidwina. Dit meisje uit Schiedam kwam rond 1395 al schaatsend ten val, waardoor zij verlamd raakte. In Nederland werd schaatsen tijdens de Gouden Eeuw een populair tijdverdrijf bij de gehele bevolking. Dit is terug te zien in de vele afbeeldingen van schaatsende mensen in kunst uit deze tijd. Daarnaast zijn er verschillende verhalen overgeleverd over lange recreatieve tochten die in Nederland geschaatst werden, zoals de Twaalfstedentocht uit 1676 en 1822. In de twintigste eeuw kwam in navolging van deze Middeleeuwse tochten de populaire schaatstocht 'de Elfstedentocht' tot stand.
tags: #ijshockey #schaatsen #olympische #spelen #geschiedenis