Het aantal toegestane wissels in het voetbal, inclusief grote toernooien zoals het EK, is een onderwerp dat de afgelopen jaren aanzienlijk is veranderd. Deze veranderingen zijn voornamelijk ingegeven door de wens om de spelers te beschermen tegen overbelasting, vooral in periodes met een druk speelschema, zoals tijdens de COVID-19 pandemie. Dit artikel geeft een gedetailleerd overzicht van de huidige regels met betrekking tot wissels in het voetbal, specifiek gericht op het EK en andere competities.
De Geschiedenis van Wissels in het Voetbal
Tot 2020 was het in zowel het betaald- als amateurvoetbal gebruikelijk om maximaal drie keer per wedstrijd te wisselen. Echter, de coronapandemie in 2020 bracht hier verandering in. De International Football Association Board (IFAB) kwam bijeen om de invloed van de pandemie op het voetbal te bespreken en besloot een ruimer wisselbeleid in te voeren om de gezondheid van de spelers beter te beschermen.
De Vijf Wissels Regel
Het IFAB introduceerde een tijdelijke regel die teams toestond om vijf wissels per wedstrijd door te voeren. Vanwege het succes van deze maatregel werd deze continu verlengd. Uiteindelijk werd de beslissing overgelaten aan de competities zelf om te bepalen of ze drie of vijf wissels per wedstrijd toestaan. De meeste grote competities, waaronder het EK 2021 en het WK 2022 in Qatar, stemden in met de vijf-wissels regel.
Wisselmomenten
Hoewel er vijf keer gewisseld mag worden, betekent dit niet dat het spel vijf keer per ploeg stilgelegd mag worden. Teams krijgen nog steeds slechts drie wisselmomenten per wedstrijd. Wisselmomenten zijn de momenten waarop een coach een of meerdere spelers wil wisselen. Deze wissels worden doorgevoerd wanneer de bal buiten de lijnen is. De rust en de mini-pauze in de verlenging worden niet als wisselmomenten beschouwd. Als een coach al zijn wisselmomenten heeft gebruikt, maar nog niet al zijn wissels, kan hij of zij nog steeds wisselen tijdens de rust of verlengingsrust.
Verlenging
In wedstrijden die in een verlenging eindigen, mogen teams een extra wissel doorvoeren, zelfs als het maximum van vijf wissels al is bereikt. Ze krijgen ook een extra wisselmoment, zelfs als het maximum van drie wisselmomenten al is bereikt. Wissels kunnen ook worden doorgevoerd voor aanvang van de verlenging en in de rust van de verlenging. Als een team tijdens de reguliere speeltijd niet het maximum aantal wissels of wisselmomenten heeft gebruikt, mogen deze worden meegenomen naar de verlenging.
Lees ook: Hoeveel calorieën verbrand je met korfbal?
De Wisselprocedure
De wisselprocedure volgt een strikt reglement. Voor de wedstrijd wordt een wedstrijdformulier ingeleverd met de namen van de spelers. Als een speler niet op de lijst staat, mag deze niet meedoen. Tijdens de wedstrijd moet de scheidsrechter op de hoogte worden gebracht van een wissel, in het profvoetbal via de vierde official. De wissel wordt doorgevoerd wanneer de bal buiten de lijnen is. De speler die het veld verlaat, mag dit overal doen. Pas als hij of zij buiten de lijnen is, mag de nieuwe speler het veld betreden ter hoogte van de middellijn.
Wissels op het EK 2021
Tijdens het EK 2021 mochten landen vijf keer wisselen, verdeeld over maximaal drie wisselmomenten. Bij een eventuele verlenging was er een extra wisselmoment en de mogelijkheid tot een zesde wissel. Deze regeling was al eerder ingevoerd in de meeste grote competities om blessures te voorkomen als gevolg van drukke speelschema's en de impact van COVID-19.
Wissels in het Amateurvoetbal
In het amateurvoetbal gelden voor de senioren en de oudste jeugdteams in de A-categorie dezelfde regels als in het betaald voetbal. Er mag dus zowel in de beker als competitie vijf keer worden gewisseld in drie momenten. Bij verlenging mag er één extra wissel worden doorgevoerd. In de jeugd mag reglementair vaker worden gewisseld. Categorie A JO15 t/m JO17 mogen zeven keer wisselen en categorie A JO13 en JO14 én alle B-categorieploegen mogen onbeperkt wisselen.
Categorieën en Wisselbeleid in het Amateurvoetbal
Het wisselbeleid in het amateurvoetbal is gedifferentieerd op basis van leeftijd en categorie:
- Categorie A Senioren (Mannen, Vrouwen en Junioren JO18/JO19): 5 wissels, maximaal 3 wisselmomenten (exclusief de rust).
- Categorie A Junioren (JO15 t/m JO17 en MO17 divisies): 7 wisselbewegingen, maximaal 3 wisselmomenten (exclusief de rust).
- Categorie A (JO13, JO14) en Categorie B (Alle categorieën): Onbeperkt wisselen.
Hieronder een tabel met een overzicht van het wisselbeleid:
Lees ook: Wat verdient een derde keeper?
| Categorie | Maximum aantal wisselspelers | Maximum aantal wisselmomenten | Doorwisselen |
|---|---|---|---|
| Categorie A Mannen en vrouwen (incl. O21 en O23) | 5 | 4 (3 tijdens het spel, 1 in de rust) | Nee |
| JO19 | 5 | 4 (3 tijdens het spel, 1 in de rust) | Nee |
| JO15, JO16, JO17, MO15, MO17, MO20 | 7 | 4 (3 tijdens het spel, 1 in de rust) | Ja |
| MO13, JO13, JO14 | 7 | Onbeperkt | Ja |
| Categorie B Alle categorieën | 7 | Onbeperkt | Ja |
Extra Wissel bij Hersenschuddingen
De KNVB heeft in het seizoen 2021/22 geëxperimenteerd met een extra wissel bij vermoedelijk hoofdletsel. De IFAB ging in 2020 akkoord met een proef om een extra wissel in te zetten bij ernstig hoofdletsel, waarbij competities zelf mochten beslissen om hiermee te experimenteren. Het is nog onduidelijk of deze pilot wordt omgezet in een nieuwe regel. De meningen over de effectiviteit van de regel zijn verdeeld.
Verschillen in Competities
Hoewel de internationale spelregelcommissie IFAB de optie biedt om vijf keer te wisselen, beslissen sommige competities anders. De Premier League stond in het seizoen 2020/2021 geen vijf wissels meer toe en keerde terug naar drie wissels per wedstrijd. Dit werd gedaan omdat meerdere clubs van mening waren dat het toestaan van vijf wissels in het voordeel werkt van de topclubs, die over bredere selecties beschikken.
Lees ook: Hoeveel vlakken heeft een voetbal?
tags: #hoeveel #wissels #toegestaan #EK #voetbal