Handbal heeft een rijke geschiedenis en is uitgegroeid tot een populaire sport over de hele wereld. Oorspronkelijk gespeeld met voetballen en met wortels die teruggaan tot de oude Grieken, heeft handbal zich ontwikkeld tot een snel en dynamisch indoorspel dat door meer dan 30 miljoen mensen wordt beoefend. Grote toernooien trekken jaarlijks hoge kijkcijfers, wat de groeiende populariteit van de sport aantoont.
De Geschiedenis van Handbal: Van Griekenland tot Moderne Sport
De eerste tekenen van een spel met kenmerken van handbal zijn te vinden bij de oude Grieken. Zij beoefenden een spel waarbij ze een bal zo vaak mogelijk tegen een muur sloegen zonder dat deze de grond raakte. Een spel genaamd phaininda, beschreven door de Griekse blijspelschrijver Antiphanes (408-334 v.Chr.), lijkt nog meer op het moderne handbal, met passes en schijnbewegingen.
Na de oudheid nam de populariteit van teamsporten af, maar handbal herrees op de Deense voetbalvelden. Twee Deense gymnastiekleraren en officieren, Rasmus Nicolaj Ernst en Holger Nielsen, vonden onafhankelijk van elkaar rond 1900 het handbalspel uit. Holger Nielsen, een fervent sporter die in 1896 deelnam aan de eerste moderne Olympische Spelen, stelde de eerste officiële regels op voor het handbalspel. De eerste handbalwedstrijd werd in 1907 gespeeld tussen de teams van Nielsen en Ernst, waarbij Nielsens team met 21-0 won.
Aanvankelijk werd handbal in de openlucht gespeeld, op voetbalvelden of braakliggende terreinen, met voetballen in plaats van speciale handballen. Spelers mochten met de bal lopen en zelfs het doel inrennen, vergelijkbaar met een touchdown in American football. Pas toen handbal naar binnen verhuisde, kreeg de sport de regels zoals we die nu kennen.
In de beginjaren waren er verschillende versies van handbal. Een van de buitenversies werd gespeeld met 11 spelers per team. Terwijl de Scandinaviërs de voorkeur gaven aan teams van zeven, zagen de Duitsers het spel met 11 tegen 11 als een Germaans alternatief voor voetbal, vooral populair tijdens de nazitijd. Op de Olympische Spelen van 1936 in Berlijn werd handbal voor het eerst gespeeld, in de openlucht met 11 spelers per team. Duitsland won de gouden medaille voor meer dan 100.000 toeschouwers.
Lees ook: Hoeveel calorieën verbrand je met korfbal?
Handbal in Cijfers: Snelheid, Scores en Lengte
Handbal kent indrukwekkende cijfers. Tim Kneule van RN Löwen lanceerde in 2021 een bal met een snelheid van 141,2 km/u, de hardst gedocumenteerde worp in professioneel handbal. Een vriendschappelijke wedstrijd tussen de Sovjet-Unie en Afghanistan in 1981 eindigde in een score van 86-2, de grootste internationale overwinning in de geschiedenis. De gemiddelde lengte van mannelijke handballers op de Olympische Spelen van 2016 in Rio de Janeiro was 191 cm, terwijl de vrouwen gemiddeld 176 cm waren. Guðjón Valur Sigurðsson maakte 1879 doelpunten voor IJsland, het hoogste aantal doelpunten ooit gescoord voor een nationaal team.
De Samenstelling van een Handbalteam
Een handbalteam bestaat uit maximaal 14 spelers, waarvan er zeven tegelijk op het veld staan: zes veldspelers en één doelverdediger. De overige zeven spelers zijn wisselspelers. De veldspelers hebben als taak om doelpunten te scoren en de tegenstander te verdedigen, terwijl de doelverdediger het doel verdedigt.
Tussen de veld- en wisselspelers is een "vliegende wissel" mogelijk, waarbij spelers tijdens het spel gewisseld kunnen worden zonder dat het spel stilgelegd hoeft te worden. De spelerswissel moet echter via de wissellijn worden uitgevoerd. In hogere handbaldivisies passen sommige teams een tactische variant toe waarbij de doelverdediger tijdens een aanval wordt vervangen door een extra veldspeler.
Spelregels en Basisprincipes
Een handbalwedstrijd bestaat uit twee speelhelften van 30 minuten. Bij jeugdwedstrijden worden vaak kortere speeltijden gehanteerd. Wanneer een wedstrijd een winnaar moet opleveren en de stand na de reguliere speeltijd gelijk is, volgen er twee verlengingen van elk 5 minuten. Als er na de tweede verlenging nog geen winnaar is, wordt de winnaar bepaald door middel van 7-meterworpen.
Het speelveld meet 40 x 20 meter en is begrensd en doorsneden door verschillende lijnen: zijlijnen, achterlijnen, middenlijn, doelgebied, vrijeworplijn, 7-meterlijn en wissellijn. De handbal is gemaakt van kunststof of leer, met een diameter die varieert afhankelijk van geslacht en leeftijd van de teams.
Lees ook: Wat verdient een derde keeper?
Spelers mogen de bal maximaal drie seconden vasthouden en slechts drie stappen zetten met de bal in de hand. De bal mag met de handen, armen, hoofd, romp, bovenbeen of knie worden geworpen, opgevangen, gestopt en met hand of vuist worden geslagen. Overtredingen worden bestraft met een vrije worp. Een gele kaart dient als waarschuwing, terwijl een tweede overtreding die een gele kaart rechtvaardigt, wordt bestraft met een 2-minuten uitsluiting.
Handbal in Nederland
Volgens de Nederlandse overlevering komt handbal oorspronkelijk uit Duitsland. In 1935 kreeg handbal een eigen bond, het Nederlands Handbal Verbond (NHV), dat momenteel ruim 50.000 leden heeft. Om praktische redenen werd het handbal met elf spelers afgeschaft en vervangen door het huidige handbal met zeven spelers. Al ruim twintig jaar wordt er binnen het NHV G-(Gehandicapten)handbal gespeeld.
In 2024 deed 57% van de Nederlanders van 4 jaar en ouder één keer per week of vaker aan sport. Fitness/conditietraining was de meest beoefende sport, gevolgd door hardlopen en voetbal.
Internationale Uitbreiding en Uitdagingen
De internationale handbalfederatie (IHF) heeft sinds 2000 63 nieuwe nationale bonden als lid mogen verwelkomen. Echter, er zijn twijfels of in alle 207 landen wel daadwerkelijk gehandbald wordt. Volgens de Deense onderzoeksjournalist Jeppe Laursen Brock zijn er aanwijzingen dat er een groot aantal 'papieren' federaties bij de IHF zijn aangesloten. De ongebreidelde uitbreiding van de IHF zou een manier zijn om president Hassan Moustafa stevig in het zadel te houden.
Lees ook: Hoeveel vlakken heeft een voetbal?
tags: #hoeveel #mensen #spelen #handbal #wereldwijd