Het Nederlandse voetbal kent een rijke historie en een complexe structuur, met diverse klassen en niveaus voor zowel profs als amateurs. Iedereen moet ongestoord van voetbal kunnen genieten, waarbij wedstrijden veilig en laagdrempelig voor iedereen te bezoeken moeten zijn. Om dit te bereiken, vergt het organiseren van wedstrijden in het betaald voetbal en het opstellen van het competitieprogramma maatwerk. In dit artikel wordt de voetbal klassen indeling in Nederland uiteengezet, van de Eredivisie tot de Hoofdklasse, inclusief de beloftencompetities en de jeugdcompetities.
Competitiestructuur: De Voetbalpiramide
De competitiestructuur in Nederland is georganiseerd als een piramide. Sinds het seizoen 2016/’17 heeft het Nederlands topvoetbal de huidige vorm. De competities van het amateur- en betaald voetbal, vooralsnog twee gescheiden werelden, zijn weer met elkaar verbonden. Aan de top staat de Eredivisie, daaronder bevinden zich verschillende niveaus voor zowel betaald voetbal als amateurvoetbal.
Voor de KNVB zijn bij het maken van de competitieprogramma’s de volgende zaken belangrijk: allereerst de sportieve uitgangspunten, daarna de openbare orde en veiligheid en vervolgens de commerciële uitgangspunten. De KNVB hanteert een professioneel licentiesysteem dat niet statisch is, maar onderhevig aan ontwikkelingen in de markt.
Betaald Voetbal: Eredivisie en Eerste Divisie
Het betaald voetbal in Nederland bestaat uit de Eredivisie en Eerste divisie.
Eredivisie: De Top van het Nederlandse Voetbal
De Eredivisie is het hoogste Nederlandse voetbalniveau. In deze competitie strijden achttien teams om de landstitel én tickets voor Europees voetbal. De nummers één en twee plaatsen zich voor de voorrondes van de Champions League, de nummer drie voor de voorrondes van de Europa League. De vier hoogst geëindigde teams die zich niet rechtstreeks voor Europees voetbal hebben geplaatst spelen play-offs om het laatste ticket voor de voorrondes van de Europa League. Met ingang van het seizoen 2019/'20 zijn er twee teams die rechtstreeks degraderen naar de Eerste Divisie. De Eredivisie bestaat uit 18 teams, zonder beloftenteams.
Lees ook: Hoeveel calorieën verbrand je met korfbal?
Eerste Divisie: De Keuken Kampioen Divisie
De Keuken Kampioen Divisie bestaat uit twintig teams, waaronder vier beloftenteams. De kampioen en de nummer twee promoveren rechtstreeks naar de Eredivisie.
Amateursvoetbal: Van Tweede Divisie tot Hoofdklasse
Onder de Eerste Divisie bevinden zich verschillende niveaus van amateurvoetbal, georganiseerd in divisies en klassen.
Tweede Divisie
Sinds 2016/’17 is er sprake van een nieuwe Tweede Divisie. Deze nieuwe competitie moet de overgang tussen het huidige betaald voetbal en amateurvoetbal vereenvoudigen. De Tweede Divisie bestaat uit 18 teams, waarvan 2 beloftenteams.
Voor de Tweede Divisie geldt dat elke club (voorafgaand aan het seizoen) een voorkeur kan uitspreken voor het spelen van zijn thuiswedstrijden op zaterdag of zondag. Zaterdagclubs zullen tegen andere zaterdagclubs uitkomen op zaterdag en zondagclubs zullen tegen andere zondagclubs uitkomen op zondag. Zaterdagclubs spelen tegen zondagclubs op zaterdag om 18.00 uur. Hierbij geldt dat clubs onderling een ander aanvangstijdstip kunnen overeenkomen, alsmede dat overeen kan worden gekomen dat zondagclubs op zaterdag tegen elkaar spelen, mits een en ander tijdig is gecommuniceerd en van te voren door ons goedgekeurd.
Derde Divisie
De Derde divisie vormt nu een belangrijke opstap naar de Tweede divisie en mogelijk hoger. De competities bestaan in het seizoen 2019/'20 ieder uit 17 teams, waaronder 1 beloftenteam. De competities blijven op zondag en zaterdag bestaan, waardoor clubs hun voorkeur voor een speeldag kunnen aangeven. De eerste elftallen die zijn geëindigd als de nummers vijftien en zestien van de zestien eerste elftallen in de Tweede divisie degraderen rechtstreeks naar de Derde divisie zaterdag of zondag.
Lees ook: Wat verdient een derde keeper?
Hoofdklasse
Sinds het seizoen 2016/’17 zijn er in de Hoofdklasse twee poules van zestien teams op zaterdag en op zondag. In het seizoen 2018/'19 spelen er in de Hoofdklasse twee zondag in beide poules één beloftenteam. Na het seizoen 2018/'19 zijn er geen beloftenteams meer in de Hoofdklasse en zal er onder de Derde divisie een beloftencompetitie worden gespeeld. De eerste elftallen die zijn geëindigd als nummer vijftien en zestien van de zestien eerste elftallen in beide Derde divisies degraderen rechtstreeks naar de Hoofdklasse. De kampioenen van de Hoofdklassen A en B promoveren rechtstreeks naar de Derde divisie (zaterdag/zondag). De nummers dertien en veertien van de eerste elftallen na afloop van de reguliere competitie in beide Derde divisie (zaterdag/zondag) en de zes (vervangend) periodekampioenen van de Hoofdklasse A en B (zaterdag/zondag) spelen om één plaats in Derde divisies (zaterdag/zondag).
Beloftencompetities
Betaaldvoetbalclubs hadden voorafgaand aan het seizoen 2016/'17 de keuze om zich in te schrijven voor de voetbalpiramide of onderdeel uit te blijven maken van de beloftencompetities. Vanaf het seizoen 2019/'20 is er een promotie-/degradatieregeling voor beloftenteams tussen de Derde divisie en beloftencompetitie.
Promotie en Degradatie in de Jeugdcompetities
Bij de leeftijdscategorieën JO13 t/m JO15 en JO19 worden na de 1e fase promotiepoules gevormd. Alleen in dergelijke promotiepoules kan een team in aanmerking komen voor promotie naar de Divisie richting fase 3. Bij de leeftijdscategorieën JO16 en JO17 worden na de 1e fase teams heringedeeld. Teams kunnen promoveren van de 1e klasse naar de Hoofdklasse. Dat geldt ook voor teams die met dispensatiespelers uitkomen in de 1e klasse. Vanuit de KNVB volgt een opwaardeerverzoek voor de desbetreffende dispensatiespelers. Voor een herindeling naar de Hoofdklasse vanuit de 1e klasse en vice versa hoeft geen verzoek te worden verstuurd naar de KNVB. Deze herindeling wordt gedaan o.b.v.. Voor een herindeling naar de Hoofdklasse vanuit de 1e klasse en omgekeerd hoeft geen verzoek te worden verstuurd naar de KNVB. Er vindt een promotie-degradatieregeling plaats vanuit de Hoofdklasse naar de Divisie en vice versa. Het aantal poules in de Hoofdklasse wordt gevormd op basis van het aantal te verdelen plekken in de Divisie. Overige teams gaan naar de 1e klasse. Door het aantal poules in de Hoofdklasse af te stemmen op het aantal plekken in de Divisie, voorkomen we dat kampioenen in de Hoofdklasse nog met elkaar moeten strijden om een plek in de Divisie. Dit heeft als gevolg dat er in bepaalde leeftijdscategorieën wordt gewerkt met promotiepoules. Alleen teams van JO13 t/m JO15 en JO19 die in een promotiepoule spelen en daarin als eerste eindigen, promoveren naar de Divisie voor fase 3. Bij de JO16 en JO17 wordt in alle Hoofdklassepoules voor promotie naar de Divisie gespeeld. Teams in de 1e klasse kunnen promoveren naar de Hoofdklasse. Dit geldt ook voor teams met dispensatiespelers. Voor deze teams volgt net als na fase 1 een opwaardeerverzoek voor de desbetreffende dispensatiespelers. Er is geen vaste promotie/degradatieregeling. Het doel van het fasenvoetbal is om alle teams zoveel mogelijk op eigen niveau te laten voetballen. Om de gelijkwaardigheid van de competitie te waarborgen zijn de MO-competities weer heringedeeld. Aangezien er in de tweede fase minder speelmomenten zijn dan in voorgaande seizoenen, zijn de competities kleiner gemaakt. Hieronder staat meer informatie over herindelingen in het fasenvoetbal MO13 tot en met MO20 tussen de hoofdklasse en de eerste klasse. Voor een herindeling naar de hoofdklasse vanuit de eerste klasse en visa versa hoeft geen verzoek te worden verstuurd naar de KNVB. Voor een herindeling naar de divisie, hoofdklasse of eerste klasse hoeft geen verzoek te worden verstuurd naar de KNVB. Er vindt een promotie-degradatieregeling plaats vanuit de hoofdklasse naar de eerste klasse en visa versa. Voor de indelingen van de derde fase wordt de (eind)stand van 14 december gebruikt.
Licentievoorwaarden
Onderdeel van het optimaliseren van de Nederlandse voetbalpiramide is het invoeren van licentievoorwaarden voor de vier hoogste Tweede competities: Eredivisie, Eerste divisie, Tweede divisie en de Derde divisies. Wanneer komen teams uit de Hoofdklasse in aanmerking voor promotie naar Divisievoetbal en wanneer worden teams heringedeeld bij de eerste klasse? Er vindt geen promotie plaats vanuit de Hoofdklasse naar de Divisie.
Speeldagenkalender 2024/’25
De speeldagenkalenders voor het amateurvoetbal van het seizoen 2024/’25 zijn bekend. De meeste jeugdcompetities gaan van start in het weekend van 31 augustus en 1 september 2024 en de reguliere competities voor de senioren starten in het weekend van 21/22 september 2024. De tweede en derde divisie beginnen komend seizoen in het weekeinde van 17/18 augustus 2024. De vierde divisie begint een weekend later op 24/25 augustus. Op de speeldagenkalender staan alleen de voetbal- of inhaalmomenten en de vrije weekenden.
Lees ook: Hoeveel vlakken heeft een voetbal?
Indien van toepassing staat aangegeven voor welke fase (of najaars-/voorjaarscompetitie) wedstrijden op het programma komen. De wedstrijdschema’s worden op een later moment uitgewerkt. Deze zullen ruim voor de start van de competities door de KNVB worden ingevuld en gepubliceerd.
In de kalenders, zeker van de categorie B (senioren en jeugd), is zo veel mogelijk rekening gehouden met de schoolvakanties. Ook komend seizoen spelen de junioren (O13 t/m O19) vanaf de hoofdklasse en lager in drie fasen. De pupillen (O7 t/m O12) spelen in het komende seizoen volgens het 4-fasemodel.
Belangrijke Data Competitie-Indelingen Seizoen 2025/2026
De KNVB heeft de data bekendgemaakt waarop amateurverenigingen hun competitie-indelingen kunnen verwachten voor het seizoen 2025/2026. Waar de landelijke divisies nog redelijk te voorspellen zijn, beloven met name de indelingen vanaf de tweede klasse een interessant inkijkje te geven in de krachtsverhoudingen en regionale rivaliteiten. Onderstaand vind je een handig overzicht van de belangrijkste data:
- 16 juni 2025 - Start inschrijving teams
- 25 juni 2025 - Sluitingsdatum inschrijving teams
- 4 juli 2025 - Publicatie indeling landelijke mannencompetities (2e t/m 4e divisie)
- 11 juli 2025 - Publicatie poule-indelingen senioren + jeugd divisies (categorie A veldvoetbal)
- 1 augustus 2025 - Publicatie bekerindelingen
- 2 augustus 2025 - Publicatie wedstrijdprogramma bekercompetitie
- 8 augustus 2025 - Publicatie overige klasse-indelingen (o.a. hoofdklassen JO)
- 9 augustus 2025 - Publicatie wedstrijdprogramma categorie B
Hoewel de landelijke indelingen (zoals de 2e t/m 4e divisie) doorgaans redelijk uit te tekenen zijn op basis van promoties, degradaties en geografie, ligt de situatie vanaf de tweede klasse en lager een stuk minder vast. Hier wordt het spannend welke teams elkaar treffen in het nieuwe seizoen. Lokale derby’s, verrassende poulesamenstellingen en hernieuwde ontmoetingen tussen oude rivalen kunnen het seizoen direct een extra lading geven.
Voor veel trainers, spelers en clubbesturen is dit het moment waarop de voorpret echt begint. Welke reisafstanden staan op het programma? Welke ploegen zijn versterkt? En welke clubs mikken direct op promotie?
De KNVB publiceert de indelingen stapsgewijs via Voetbal.nl en de Sportlink Club-app. Clubs worden ook via officiële communicatiekanalen geïnformeerd. Zorg dat je jouw team en categorie goed hebt geregistreerd, zodat je de juiste informatie ontvangt op het moment van publicatie. Tip: Houd je clubkanalen of voetbalplatforms goed in de gaten begin juli t/m augustus.
Periodekampioenschappen
Na iedere periode wordt over die periode de stand opgemaakt. Het team dat in die periode de meeste punten heeft behaald, mag zich periodekampioen noemen. Eindigen in een periode teams gelijk, dan is het doelsaldo van de betreffende periode van doorslaggevende betekenis. Is dit ook gelijk, dan is het aantal doelpunten vóór beslissend. Teams die al een periodetitel hebben verworven, kunnen geen volgend periodekampioenschap verkrijgen en dus niet deelnemen aan een beslissingswedstrijd c.q.. Eindigt de periodekampioen van de eerste en/of de tweede periode (of het als zodanig aangemerkte team) ook in de derde periode bovenaan? Als hiervoor op grond van het aantal punten in de periodestand meerdere teams in aanmerking komen, dan is het doelsaldo van de betreffende periode beslissend. Als ook het doelsaldo gelijk is, dan is het aantal doelpunten vóór beslissend. Als hiervoor op grond van het aantal punten in de eindrangschikking meerdere teams in aanmerking komen, dan is het doelsaldo van de oorspronkelijke competitie beslissend. Als ook het doelsaldo gelijk is, dan is het aantal doelpunten vóór beslissend. Als op grond van het aantal punten in de eindrangschikking van de volledige competitie hiervoor meerdere teams in aanmerking komen, dan is het doelsaldo van de oorspronkelijke competitie beslissend. Als ook het doelsaldo gelijk is, dan is het aantal doelpunten vóór beslissend. Als dit ook gelijk is, dan beslist het totale onderlinge resultaat (wedstrijdpunten, doelsaldo, doelpunten vóór). Wanneer voor het bepalen van welk team de periodetitel opeist sprake is van een beslissingswedstrijd c.q.. Is in deze wedstrijd de stand na de reguliere speeltijd gelijk, dan volgt een verlenging van de wedstrijd conform de spelregels veldvoetbal. De verlenging bedraagt twee keer vijftien minuten, tenzij onder 2.14 van dit Handboek anders staat omschreven. Na vijftien minuten wisselen de teams van doel. Als meer dan twee teams in aanmerking komen voor een periodetitel, dan volgt een halve competitie. Eindigen in deze halve competitie twee of meer teams gelijk, dan beslist het doelsaldo van deze halve competitie. Is ook dit gelijk, dan beslist het aantal doelpunten vóór. Is dit ook gelijk, dan valt de beslissing door het nemen van strafschoppen, op de wijze zoals omschreven in de ‘Spelregels veldvoetbal’. teams een beslissing moet worden verkregen door het nemen van strafschoppen, dan worden deze genomen op een bij besluit van het bestuur amateurvoetbal te bepalen wijze. Als een team een periodetitel heeft behaald en degradeert c.q. in de eindrangschikking belandt op de ‘herkansingsplaats’, dan wordt het team dat in de eindrangschikking van de volledige competitie de meeste punten heeft behaald en dat nog geen periodekampioen is geweest (of als zodanig is aangemerkt) of klassenkampioen is, als vervangende periodekampioen van de betreffende periode aangewezen. Als hiervoor op grond van het aantal punten in de eindrangschikking van de volledige competitie meerdere teams in aanmerking komen, dan is het doelsaldo van de oorspronkelijke competitie van doorslaggevende betekenis. Als ook het doelsaldo gelijk is, dan beslist het aantal doelpunten vóór. Als dit ook gelijk is, dan beslist het onderlinge resultaat (wedstrijdpunten, doelsaldo, doelpunten vóór). Verenigingen die zich plaatsen voor de nacompetitie in enige klasse, kunnen niet aan de nacompetitie deelnemen als in alle poules van de naastgelegen hogere klasse al elftallen van deze vereniging uitkomen (zie ook KNVB.nl/Assist voor de promotie-/degradatieregelingen). Een uitzondering hierop is van toepassing als al bij de start van de nacompetitie in deze bewuste klasse vaststaat dat het elftal van dezelfde vereniging in die hogere klasse is gedegradeerd, gepromoveerd of eventueel nog als ‘herkanser’ kan worden aangemerkt. Als een eventuele promotie of rechtstreekse degradatie nog afhankelijk is van een beslissingswedstrijd c.q. wedstrijdenreeks, dan is deze vereniging op dit lagere niveau uitgesloten van deelname aan de nacompetitie. Het elftal dat in de eindrangschikking van de volledige competitie de meeste punten heeft behaald en dat nog geen periodekampioen is geweest (of als zodanig is aangemerkt) of klassenkampioen is, wordt dan als vervangende periodekampioen van de betreffende periode aangewezen. Als hiervoor op grond van het aantal punten in de eindrangschikking van de volledige competitie meerdere elftallen in aanmerking komen, dan is het doelsaldo van de oorspronkelijke competitie van doorslaggevende betekenis. Is ook het doelsaldo gelijk, dan beslist het aantal doelpunten vóór. Als ook dit gelijk is, dan beslist het totale onderlinge resultaat (wedstrijdpunten, doelsaldo, doelpunten vóór). Mocht een team tijdens of na de competitie uitvallen, dan zal het bestuur amateurvoetbal beslissen over het vervolg. Het bestuur houdt daarbij rekening met verkregen rechten, waartoe zeker het predikaat periodekampioen behoort.
Historische Ontwikkeling van de Competitiestructuur
Vanaf 1888 wordt in Nederland in competitieverband gespeeld. In die bijna 130 jaar is de competitiestructuur vrijwel voortdurend veranderd. Van kleine wijzigingen of uitbreidingen tot grote hervormingen. In grote lijnen zijn zeven verschillende periodes te onderscheiden. Met deze periodes als leidraad staan hieronder de wijzigingen in de voetbalpiramide.
Periode 1: De Basis van de Piramide (1888-1916)
Een kleine dertig jaar duurt het voordat de basis van de piramide is voltooid. In de eerste twee seizoenen van het (min of meer) georganiseerde voetbal is er precies één competitie, een eerste klasse met clubs uit Haarlem, Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Het is allemaal nog erg vrijblijvend en de competitie heeft ook nog een officieus karakter. In 1890 wordt voor het eerst een 2e klasse ingesteld, nog steeds met enkel westelijke clubs, plus Go Ahead uit Wageningen. In 1893 start de eerste competitie in Oost Nederland, met deelname van drie clubs. Die competitie krijgt de status van 2e klasse. In het westen gaat de groei verder en is er inmiddels ook een 3e klasse. Vanaf 1894 krijgt ook het noorden een eigen competitie, ook deze wordt ingeschaald als 2e klasse. In datzelfde jaar ontstaat in Amsterdam de eerste afdelingsbond, die regionale competities organiseert onder de vlag van de (K)NVB. Ze heten daarom ook wel erkende bonden. Tot ongeveer 1930 ontstaan vele afdelingsbonden (en velen verdwijnen ook weer of gaan op in grotere afdelingsbonden). Ze organiseren alle competities die niet door de (K)NVB zelf worden georganiseerd. Dat betreft zowel competities van standaardteams als lagere en jeugdteams. De hoogste oostelijke klasse wordt in 1896 opgewaardeerd tot 1e klasse. Maar pas na het seizoen 1897-1898 spelen de kampioen van het westen (RAP) en oosten (Vitesse) om het landskampioenschap. Daarmee is RAP de eerste officiële landskampioen van Nederland. Daarvoor werd de kampioen van het westen als officieuze landskampioen aangemerkt. In het zuiden van Nederland duurt het langer voordat het voetbal zich organiseert, maar in 1896 is er ook in het zuiden voor het eerst een competitie. In 1900 wordt een 3e klasse Zuid aan de piramide toegevoegd. Tussen 1902 en 1904 wordt de hoogste klasse in het westen opgesplitst in een 1e klasse A en B. Dan spelen dus ook drie clubs om de landstitel, die overigens vooralsnog iedere keer naar een westelijke deelnemer gaat. De westelijke 1e klasse wordt weer samengevoegd tot één afdeling. In 1905 vervalt (voor slechts één seizoen) de 3e klasse Noord. Onder de afdeling Zuid wordt een speciale Zeeuwse afdeling ingevoerd, om de reisafstanden voor de betreffende clubs te beperken. Vanaf 1913 komt er langzaam maar zeker eindelijk een landelijke dekking van 1e klassen. In dat jaar wordt de hoogste afdeling in Zuid eindelijk gepromoveerd tot 1e klasse in 1916 gevolgd door het noorden. Door het uitbreken van de 1e wereldoorlog is er in het seizoen 1914-1915 een noodcompetitie. Met name in het zuiden (waar enkele militaire clubs spelen in de 1e klasse) raakt de competitie ontregeld. In 1915 worden de eerste katholieke voetbalbonden opgericht, die hun eigen competities organiseren. Later komt er een landelijke overkoepelende organisatie: de RKF. Met name in het zuiden, maar ook in delen van Oost- en West-Nederland wordt de RKF een factor van belang. Naast de RKF zijn er buiten de NVB om, ook al sinds circa 1910 enkele kantoorvoetbalbonden actief, voornamelijk in de grote steden in het westen.
Periode 2: Groei en Verzuiling (1917-1939)
Na de eerste wereldoorlog groeit voetbal pas echt uit tot een grote, brede volkssport. Dat betekent ook dat de piramide wordt uitgebreid. Met name aan de onderkant groeit het aantal afdelingen, zodat er juist in deze periode de pramidevorm ook steeds meer gestalte krijgt. Daarnaast heeft de verzuiling steeds meer invloed op het voetballandschap. Na veel bestuurlijk gekonkel komt er in 1917 een tweede westelijke 1e klasse. De oude 1e klassers - bang voor verwatering van de kwaliteit - voorkomen echter wel dat de clubs gemixt worden, zodat de 1e klasse B wordt samengesteld uit de nieuw gepromoveerde clubs. Daarom wordt deze afdeling in de volksmond ook wel de margarine-afdeling genoemd. Twee jaar later wordt deze situatie toch weer ongedaan gemaakt en gaat de 1e klasse B verder als Overgangsklasse. De spliting van het district West komt er nu toch echt door en dit keer definitief. Het noordelijke deel wordt West I en het zuidelijke deel West II. Dat geldt alleen niet voor de 1e klasse, de clubs worden niet regionaal over de afdelingen verdeeld. De structuur van de KNVB-competities blijft vanaf 1926 geruime tijd grotendeels ongewijzigd. Alleen verdwijnt tussen 1935 en 1937 tijdelijk de 3e klasse in Zuid. Buiten de KNVB zijn er wel veranderingen. In 1926 doet de NASB, de bond van de socialisten zijn intrede en in 1929 de CNVB, de protestants christelijke bond. De wedstrijden van die laatste worden uitsluitend op zaterdagmiddag gespeeld. Ook binnen de KNVB zijn clubs met een protestants christelijke achtergrond actief. De afgekondigde mobilisatie in augustus 1939 maakt dat het seizoen 1939-1940 geldt als noodcompetitie.
Periode 3: Fusie en Herstructurering (1940-1954)
Gedwongen door de oorlogsomstandigheden vindt er in de zomer van 1940 een fusie plaats tussen de KNVB en de bonden van de verschillende zuilen (RKF, CNVB, NASB en NVF). De bestuurders realiseren zich dat het vormen van een eenheid nodig is en nemen het heft in eigen hand, voordat de bezetter er zich mee gaat bemoeien. De verschillende bloedgroepen hebben wel zo hun wensenlijstje. De katholieken hoeven niet op zond…