In de voetbalwereld draait het om enorme sommen geld. Van televisiegelden tot transferbedragen en prijzengelden, de financiële aspecten van deze sport zijn complex en fascinerend. Dit artikel duikt in de verschillende geldstromen binnen de voetbalwereld, van de Nederlandse Eredivisie tot de Champions League en de internationale transfermarkt.
De Eredivisie: Meer dan alleen een zilveren schaal
In Nederland kennen we verschillende competities waarin clubs het tegen elkaar opnemen, met de Eredivisie als de meest prestigieuze. Hoewel de Eredivisie geen direct prijzengeld kent voor de eindstand, worden er wel prijzen uitgereikt voor de beste speler van het seizoen en de beste speler onder 21. De zilveren schaal is de ultieme beloning voor de kampioen. Maar hoe verdienen clubs in de Eredivisie dan hun geld?
Televisiegelden: Een cruciale inkomstenbron
Voetbal is enorm populair op televisie, en clubs ontvangen een vergoeding op basis van het aantal kijkers dat hun wedstrijden genereren. ESPN zendt de Eredivisie uit, en de televisiegelden stijgen jaarlijks. In 2025 zal er naar schatting zo'n 100 miljoen euro verdeeld worden. De verdeling van deze pot is gebaseerd op de prestaties van de clubs in de afgelopen tien seizoenen.
Europese competities: Een toegangspoort tot miljoenen
De Eredivisie biedt clubs de mogelijkheid om zich te kwalificeren voor Europese competities. De winnaar van de Eredivisie plaatst zich rechtstreeks voor de groepsfase van de Champions League, waar al gauw zo'n 15 miljoen euro te verdienen valt. De tweede plaats geeft recht op een kwalificatie voor de Champions League, terwijl de derde plaats een ticket oplevert voor de play-offs van de Europa League.
De Champions League: Een financieel paradijs
De Champions League is niet alleen het meest prestigieuze clubtoernooi van Europa, maar ook een enorme bron van inkomsten. Clubs ontvangen startgelden, premies voor overwinningen en gelijke spelen, en een steeds groter wordend bedrag naarmate ze verder komen in het toernooi.
Lees ook: Hoeveel calorieën verbrand je met korfbal?
Het Mattheuseffect: Rijk wordt rijker, arm wordt armer
Grote voetbalclubs uit grote landen winnen vaker en slepen daardoor veel meer geld binnen. Dit creëert een vicieuze cirkel, waarbij de rijken rijker worden en de armen armer. Dit fenomeen, bekend als het Mattheuseffect, maakt het voor clubs uit kleinere landen steeds moeilijker om te concurreren met de topclubs.
Beperkingen en oneerlijke concurrentie
De UEFA en de nationale voetbalbonden leggen allerlei beperkingen op aan clubs, waardoor de concurrentie verder wordt vervalst. Clubs moeten vrijwel al hun wedstrijden binnen hun eigen landsgrenzen spelen, waardoor ze hun producten vrijwel uitsluitend in eigen land kunnen verkopen. Bovendien moeten clubs een flink deel van hun selectie laten bestaan uit spelers uit eigen land, wat de keuzevrijheid van kleinere clubs beperkt.
Daarnaast mogen voetbalclubs slechts beperkt geld aannemen, waardoor rijke investeerders niet zomaar een club kunnen omtoveren tot een topclub. Zelfs als een club uit een klein land geweldig presteert, wordt die club financieel nauwelijks beloond. Clubs uit kleine landen die in de Champions League beter presteren dan clubs uit grote landen, krijgen van de UEFA desondanks minder prijzengeld.
De rol van televisie
De opkomst van televisie heeft de financiële verschillen tussen clubs verder vergroot. Competities verkopen collectief hun uitzendrechten aan tv-zenders, en de clubs delen de opbrengsten onderling. Hoe groter het land, hoe meer betalende kijkers, hoe meer geld. En dat geld konden clubs vrijelijk besteden aan spelers, dankzij een tweede ontwikkeling: het Bosman-arrest.
Het Bosman-arrest
In 1995 oordeelde het Europese Hof dat het toenmalige verbod om meer dan drie buitenlandse spelers op het veld te hebben onwettig was. Na die uitspraak konden clubs (vrijwel) kopen en opstellen wie ze wilden. En dat deden ze ook. De beste spelers trokken naar de plekken waar ze het meeste salaris konden krijgen - bij de clubs uit de grootste landen, die dankzij de vele televisiekijkers het rijkste waren, en zodoende het succesvolst werden.
Lees ook: Wat verdient een derde keeper?
Swift Hesperange: Een David tegen Goliath verhaal
In een poging om de oneerlijke concurrentie aan te vechten, is het kleine Luxemburgse clubje Swift Hesperange een rechtszaak begonnen tegen de UEFA en de Luxemburgse voetbalbond. Swift stelt dat de regels van de UEFA en de Luxemburgse voetbalbond een aantal fundamentele regels van de Europese Unie schenden, zoals het vrije verkeer van geld, werknemers en goederen.
Swift wil bijvoorbeeld in de Belgische of Duitse competitie mee kunnen doen, of een eigen competitie opzetten met clubs uit andere kleine landen. De vraag is echter hoe bovenwettelijk het voetbal is, en of Swift kans maakt hogerop te komen.
De economische impact van voetbal
De maatschappelijke en economische impact van voetbal is enorm. Een voetbalvereniging is een belangrijke plek waar kinderen zich ontplooien en ontwikkelen, en een actieve deelname aan voetbal draagt bij aan zowel de fysieke als mentale gezondheid. Daarnaast is de voetbalclub in veel dorpen en steden het grootste sociale en zakelijke netwerk.
De bijdrage aan het BBP
De bijdrage van voetbal aan het BBP is aanzienlijk. Clubs in het betaald voetbal en het Nederlands elftal genereren de grootste bijdrage. Om de economische waarde van het voetbal te berekenen, wordt gekeken naar de mate waarin financiële stromen voldoen aan twee voorwaarden: vindt er een transactie van geld plaats in ruil voor goederen en/of diensten én is er sprake van een eindconsument.
Inkomstenbronnen van voetbalclubs
Voetbalclubs kunnen op verschillende manieren geld verdienen:
Lees ook: Hoeveel vlakken heeft een voetbal?
- Partnerschappen (sponsoring): Clubs hebben verschillende soorten partners, waaronder hoofdsponsors, kledingsponsors en sponsors die reclameborden vullen of skyboxen kopen.
- Merchandise: Het verkopen van merchandise, zoals wedstrijdshirts, trainingspakken en andere kleding, is een belangrijke inkomstenbron.
- Wedstrijddagen: De recette van een wedstrijd is de opbrengst van de kaartverkoop. Daarnaast kunnen clubs verdienen aan horeca en de verkoop van merchandise rondom wedstrijden.
- Transfers: Clubs die slim spelers kopen en verkopen, kunnen daar veel geld mee verdienen.
- TV-rechten: TV-zenders en streamingsdiensten betalen veel geld voor de rechten om wedstrijden uit te zenden.
- Prijzengeld: Deelname aan de Champions League en andere Europese toernooien levert clubs veel geld op.
De rol van de fan-eigenaar
In de toekomst zou de opkomst van de fan-eigenaar een positieve ontwikkeling kunnen zijn. Fans die aandelen van de eigen club bezitten, kunnen daarmee stemmen op belangrijke beleidskwesties en zo meer invloed uitoefenen op het bestuur van de club.
De conclusie: Geld als zegen en vloek
Geld is zowel een zegen als een vloek voor de voetbalindustrie. Aan de ene kant zorgt het voor de ontwikkeling van talent en de professionalisering van de sport. Aan de andere kant leidt het tot oneerlijke concurrentie en een steeds grotere kloof tussen de rijke en arme clubs. Het is belangrijk dat de UEFA en de nationale voetbalbonden maatregelen nemen om de concurrentie te bevorderen en de financiële verschillen te verkleinen.