Hockey is in Nederland uitgegroeid tot een populaire teamsport, ooit begonnen als een elitesport. Nederland is sinds 1926 actief in de internationale hockeywereld en het Nederlandse mannenhockeyteam heeft vaak een belangrijke rol gespeeld in grote toernooien, waarbij diverse Olympische, Europese en wereldtitels door de Oranje heren zijn behaald. Bovendien heeft Nederland een aantal hockeyers van wereldfaam voortgebracht, zoals Teun de Nooijer en Ties Kruize.
De Vroege Jaren en de Opkomst van Hockey in Nederland
Hockey is al eeuwenoud. Al in de tijd van de Perzen werd er een spel gespeeld dat veel leek op het huidige polo. Met lange stokken en paarden reden de spelers achter een bal aan. Maar niet iedereen bezat een paard en de elite sport werd met argusogen bekeken. Zodoende werd een nieuw initiatief ontwikkeld. De minder rijke mensen ontwikkelden korte stokken. De paarden werden overbodig en het spel kon gewoon op de grond gespeeld worden. Ook in een marmer reliëf uit ca. 510 tot 500 voor christus zijn twee hockeyspelers te herkennen. Het reliëf werd gevonden op een begraafplaats in het centrum van het oude Athene, de Kerameikos. Aangenomen wordt dat de balsport door de romeinen naar de Britse eilanden werd gebracht, waar het spel zich verder ontwikkelde in de loop van de eeuwen.
De sport was namelijk nog niet te vergelijken met het huidige hockey, dat kwam pas na de Middeleeuwen. De voorloper van het moderne hockey kwam voor het eerst voor op de Britse eilanden. Het werd in Ierland Hurling, in Engeland Kappan en in Schotland Shinty genoemd. Het werd aanvankelijk nog gespeeld op ijs of op het strand. De naam veranderde aanvankelijk naar Bandy on Ice en later naar Hockey on Ice. Naarmate de sport populairder werd, begonnen de atleten in de zomermaanden ook op gras te trainen. Het huidige veldhockey was geboren. De sport werd met name gespeeld in Engeland en haar kolonies, zoals India.
Pim Mulier bracht hockey in 1891 van Engeland naar Nederland. De eerste wedstrijd werd gespeeld in Haarlem. De oprichting van de eerste Nederlands hockeyclub A.H.&B.C. volgde in 1892 in Amsterdam. In 1895 werd voor het eerst het Nederlands Kampioenschap gespeeld. Op 8 oktober 1898 was de oprichting van de Nederlandsche Hockey- en Bandy Bond, inmiddels bekend als de KNHB. Het duurde dertig jaar voordat die sport doorbrak. Aanvankelijk was hockey nog een exclusieve herenaangelegenheid. Dames moesten wachten tot 1910 voordat ze lid konden worden van een hockeyclub, maar wel onder de strikte voorwaarde dat ze “alleen Dinsdag en Donderdag-middag en Zondag’s tot 12 uur spelgelegenheid kregen”.
Begin 20e eeuw waren de Nederlandse hockeyers nogal eigenzinnig in hun spel. Zo speelden ze met een zachte bal (veel te gevaarlijk zo’n harde bal), waren de teams vaak gemengd en had de stick twee platte kanten. Dat verandert met de Olympische Spelen van 1928. Om mee te kunnen doen aan de Spelen in eigen land, werden de regels aangepast naar de internationale standaarden. Voor het oog van 35.000 toeschouwers wordt Nederland tweede achter India. Hockey is in één klap populair in Nederland.
Lees ook: Een diepgaande blik op de historische prestaties van het Duitse Dames Hockeyteam.
Internationale Deelname en Olympische Successen
Nederland ontbrak op de eerste twee Olympische Spelen waar hockey op het programma stond (1908 en 1920), mede doordat er in Nederland lange tijd niet volgens de internationale regels werd gespeeld. Pas op 23 maart 1926 speelde Nederland zijn eerste officiële interland. In 1928 kwam hockey namelijk op de Olympische kalender en Oranje wilde graag deelnemen aan het Olympisch hockey in eigen land. Daarom werd er overgeschakeld op de internationale regels. Tijdens de Olympische Spelen van Amsterdam in 1928 wonnen de Nederlandse heren direct zilver. In 1932 ontbrak Oranje weer, om vervolgens in 1936 weer brons te winnen.
Na de Tweede Wereldoorlog kende Nederland een sterke generatie met Dick Loggere, Han Drijver, Dik Esser en Roepie Kruize. Deze spelers leidden Nederland naar brons in 1948 en zilver in 1952. In 1956 ontbrak het Nederlands hockeyteam op de Olympiade wegens de boycot van Nederland als protest tegen de Russische inval in Boedapest. Tussen 1960 en 1984 was er weinig succes voor de Nederlandse hockeymannen op de Olympische Spelen; er werd geen enkele medaille gewonnen. In 1973 behaalde Nederland echter wel succes op het tweede wereldkampioenschap in Amstelveen, waar de wereldtitel werd gewonnen met sterspeler Ties Kruize (zoon van Roepie Kruize).
De Gouden Generatie en Wereldwijde Dominantie
Vanaf 1988 bereikte Nederland steevast de laatste vier op de Olympische Spelen en ook de prestaties op de WK's werden constanter. In 1990 werd de tweede wereldtitel veroverd, de enige buiten Nederland. In 1998 volgde de derde wereldtitel, behaald in Utrecht. In 1996 en 2000 wonnen de Oranje-mannen de Olympische titel, wat een ongekend succes was. De basisploeg wisselde tijdens de toernooien van 1996-1998-2000 wel eens van samenstelling, maar de volgende spelers maakten al die jaren deel uit van de selectie: Jacques Brinkman, Jeroen Delmee, Ronald Jansen, Erik Jazet, Bram Lomans, Wouter van Pelt, Stephan Veen, Remco van Wijk en Teun de Nooijer. Enkele andere toppers zoals Floris Jan Bovenlander, Marc Delissen en Taco van den Honert waren na de gouden medaille van 1996 afgezwaaid als international.
Belangrijke Toernooien en Prestaties
Het Nederlands elftal heren heeft 8 keer de Champions Trophy gewonnen: 1981, 1982, 1996, 1998, 2000, 2002, 2003 en 2006. De Olympische Spelen worden net zoals de Wereldkampioenschappen één keer per vier jaar gehouden. De Europese Kampioenschappen worden één keer in de twee jaar gehouden (voorheen een keer per vier jaar). Nederland deed niet mee aan de Olympische Spelen van 1980 in Moskou. De FIH Pro League is een internationaal toernooi dat sinds 2019 jaarlijks door de FIH wordt georganiseerd en waar de beste landen ter wereld aan mee doen.
Belangrijkste Prijzen van het Nederlands Mannenhockeyteam:
- Olympisch goud: 1996, 2000
- Olympisch zilver: 1928, 1952, 2004, 2012
- Olympisch brons: 1936, 1948, 1988
- Wereldkampioen: 1973, 1990, 1998
- Europees kampioen: 1983, 1987, 2007, 2015
- Champions Trophy/World Hockey League: 1981, 1982, 1996, 1998, 2000, 2002, 2003, 2006, 2013
Iconische Spelers in de Nederlandse Hockeygeschiedenis
Door de jaren heen heeft Nederland vele getalenteerde hockeyers voortgebracht. Hieronder een overzicht van enkele iconische spelers:
Lees ook: De evolutie van hockey: een gedetailleerde analyse
- Dick Loggere (1921-): Een geboren leider en winnaar, die hard trainde en strategisch dacht over het spel. Tien jaar lang was Loggere aanvoerder van het Nederlands team.
- Roepie Kruize (1925-): De stamhouder van de bekendste hockeyfamilie van Nederland en een echte goalgetter.
- Ties Kruize (1952-): Door velen beschouwd als de beste Nederlandse hockeyer ooit, een alleskunner die zowel in de aanval als op het middenveld uitblonk.
- Wouter Leefers (1953-): Een technisch begaafde middenvelder met ontelbare assists en uitgelokte strafcorners.
- Tom van 't Hek (1958-): De eerste hockeyspeler die vaak met nummer veertien speelde, technisch begaafd en een uitstekende backhand.
- Ronald Jansen (1963-): De beslissende keeper tijdens de gouden periode 1996-2000.
- Floris Jan Bovelander (1966-): Een strafcornerspecialist die op de belangrijke momenten scoorde.
- Jacques Brinkman (1966-): Een fanatieke teamspeler die op verschillende posities inzetbaar was.
- Stephan Veen (1970-): Een leider die op de Olympische Spelen van 2000 boven iedereen uitstak en de beslissende strafbal scoorde.
- Teun de Nooijer (1976-): Een maestro met ontelbare prijzen en geslaagde acties, driemaal uitgeroepen tot beste hockeyer ter wereld.
- Taeke Taekema (1980-): Een strafcornerspecialist met een overweldigend aantal doelpunten in zijn interlandcarrière.
Ranglijsten en Erkenning
De waardering voor de Nederlandse hockeyers blijkt ook uit diverse ranglijsten en boeken:
- Hockey Top 50 (2009): Een boek waarin de beste 50 mannelijke en 50 vrouwelijke hockeyers aller tijden van Nederland werden opgenomen.
- Top 500 (1999): Een boek waarin de beste 500 Nederlandse sporters van de twintigste eeuw werden beschreven, inclusief diverse hockeyers.
- Top 100 van de Nederlandse Sport (2012): Een boek waarin Teun de Nooijer, Ties Kruize en Stephan Veen werden genoemd, en de mannenhockeyploeg uit de jaren 1996-2000 werd opgenomen bij de beste tien sportteams uit de Nederlandse geschiedenis.
Het Pad naar het Nederlands Elftal
In het Nederlands elftal spelen de 18 beste hockeyers van Nederland. Als je heel goed kunt hockeyen, kan jouw eigen club je opgeven voor de selectiedag van je district. Word je geselecteerd voor het districtsteam, dan ga je samen met de beste hockeyers uit je district trainen. Op de Opleidings Ontmoetingsdag (OOD) zijn ook de bondscoaches aanwezig van de Nederlandse jeugdelftallen. Vanaf je achttiende kun je worden geselecteerd voor Jong Oranje, dit is het team voor getalenteerde spelers van 18 t/m 21 jaar. Het kan zijn dat je doorstroomt vanuit de jeugdelftallen, maar ook dat je pas wat later opvalt in de competitie. Bij EK’s en WK’s zijn dat er 18 en bij de Olympische Spelen maar 16.
De Rol van de Keeper
De keeper heeft een andere positie in het veld, een solo positie, en een hele belangrijke want een keeper kan beslissend zijn in een wedstrijd. Het is belangrijk om daar aandacht voor te hebben. Keepers in het hockey zijn vaak mensen met een hoge pijngrens, veel incasseringsvermogen en rust in het oog van de orkaan.
De Keepersclub is er voor alle keepers van Schaerweijde, van de jongste keepers in de O9 tot en met de senioren. Het doel is om alle keepers, naast hun teamtraining, nog een uur individueel te trainen en keepersvaardigheden bij te brengen, en om deze groep hockeyspelers te ondersteunen en te stimuleren.
Tragische Gebeurtenissen en Verlies
De geschiedenis van het Nederlandse hockey kent ook tragische momenten. Op 15 december 1944 werd Piet Roodenburgh doodgeschoten vanwege verzetswerk. Hij was één van de bekendste hockeyers van zijn tijd, spelend voor Amsterdam en het Nederlands elftal. In de eerste naoorlogse editie van Hockey Sport wemelde het van de berichten van omgekomen leden van de Hockeybond. Op 3 november 1944 werden twee leden van de Arnhemsche Hockeyclub door de Duitsers doodgeschoten op de golfbaan van Rozendaal. Het ging om de broers Bert en Hans Kuik, die een belangrijke rol speelden in het jongerenverzet in die regio.
Lees ook: Een overzicht van de carrière van Chloe Hockey en haar bijdrage aan het Nederlandse hockey.
tags: #hockey #mannen #geschiedenis