Hockey heeft een rijke historie in Nederland, en Haarlem speelt daarin een prominente rol. Van de eerste pioniers tot de moderne hoofdklasse, dit artikel belicht de ontwikkeling van hockey in Haarlem en de omliggende regio.
De Prille Beginjaren: Van Bandy tot Hockey
In de winter van 1891 werd hockey in Nederland geïntroduceerd als bandy, een variant die op ijs werd gespeeld. Pim Mulier, de voorzitter van de Nederlandsche Voetbal en Athletiekbond, nodigde een Engels elftal onder leiding van de heer Tebutt uit voor demonstratiewedstrijden. Op 5 januari 1891 speelde de Haarlemsche Football Club tegen het team van Tebutt op de ijsbaan van de ijsclub Haarlem en Omstreken. Deze historische wedstrijd, voorafgegaan door het spelen van het Engelse volkslied en "Wien Neerland’s bloed", eindigde in een 0-11 nederlaag voor de Haarlemmers.
Deze introductie leidde tot de oprichting van hockey- en bandyclubs in diverse steden, waaronder Haarlem. In 1892 werd de eerste wedstrijd gespeeld, en op 7 februari van dat jaar speelden twaalf hockeyers van de Amsterdamsche Hockey- en Bandyclub (AH&BC) een onderling partijtje op het Museumplein in Amsterdam.
De Eerste Competities en Uitdagingen
De Nederlandsche Hockey- en Bandybond (NHBB) werd opgericht op 8 oktober 1898 in Hotel Krasnapolsky te Amsterdam. Vertegenwoordigers van de Amsterdamsche, Haagsche en Haarlemsche Hockey- en Bandyclub, de Velzer Hockeyclub en de Zwolsche Athletische Club waren aanwezig. De bond besloot het Engelse bandyreglement te volgen, omdat de speelvelden in Nederland niet geschikt waren voor het Engelse hockeyreglement. De afmetingen van het veld, de bal en de doelen waren echter wel anders dan in Engeland.
De eerste bondscompetitie kende direct uitdagingen. Zwolle trok zich terug, waardoor de competitie zich voornamelijk in het westen van het land afspeelde. Amsterdam had geen eigen veld, wat tot problemen leidde met tegenstander Velsen. Vlakke speelterreinen waren geen vanzelfsprekendheid, en er waren nog geen neutrale scheidsrechters.
Lees ook: Een diepgaande blik op de historische prestaties van het Duitse Dames Hockeyteam.
Toch werd er fanatiek gestreden om de eerste plaats, voornamelijk tussen Den Haag en Haarlem. Deze clubs waren duidelijk sterker dan Velsen en Amsterdam, wat bleek uit uitslagen als 18-0, 14-3, 12-1, 11-0 en 10-1.
Haarlem als Pionier: De Vraag naar het Eerste Landskampioenschap
Veel bronnen vermelden dat hockeyclub Haarlem, een van de voorlopers van Bloemendaal, de allereerste landstitel in het hockey won in het seizoen 1897/1898. Echter, onderzoek in de archieven werpt een ander licht op deze bewering. De hockeybond werd pas opgericht op 8 oktober 1898, waardoor het eerste officiële seizoen pas 1898/1899 kon zijn.
Een artikel uit het tijdschrift Nederlandsche Sport van 17 december 1898 vermeldt een ranglijst van de competitie, waarin Haarlem bovenaan staat. Echter, het tijdschrift vermeldt ook een resterend programma met wedstrijden tot begin 1899, en dat Den Haag vanaf januari 1899 aan de competitie zou deelnemen.
Ondanks de vermelding in de Kronieken en archiefrapporten 1895-1952 van Bloemendaal dat Haarlem in 1898 kampioen zou zijn geweest, is er geen hard bewijs voor een daadwerkelijke kampioenswedstrijd. In het Gedenkboek 1892-1932 van Amsterdam wordt expliciet vermeld dat de competitie van 1898/1899 de eerste was, met Den Haag als kampioen. Ook publicaties van de hockeybond uit die tijd bevestigen dit.
De Ontwikkeling van Dameshockey
In januari 1899 signaleerde de Nederlandsche Sport dat er in Haarlem en Amsterdam hockeyclubs voor dames bestonden. De meeste hockeyclubs hadden teams waar zowel mannen als vrouwen speelden, maar er kwamen ook aparte dameshockeyclubs. Op 16 oktober 1911 werd de Nederlandsche Dames Hockeybond (N.D.H.B.) opgericht op initiatief van mevrouw H.A. Tromp.
Lees ook: De evolutie van hockey: een gedetailleerde analyse
HC Bloemendaal: Een Vervolg op de Haarlemsche Hockeytraditie
HC Bloemendaal, gevestigd in Bloemendaal, Noord-Holland, is een hockeyclub met een indrukwekkende historie die teruggaat tot 1891. De club heeft een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van hockey in Nederland en heeft zowel nationaal als internationaal successen behaald.
De geschiedenis van HC Bloemendaal begint met sportpionier Pim Mulier, die bandy (en ook hockey) vanuit Engeland naar Nederland bracht. De eerste wedstrijden werden in Haarlem georganiseerd, wat leidde tot de oprichting van hockey- en bandyclubs in Amsterdam, Den Haag en Haarlem. Op 26 april 1895 werd de Haarlemsche Hockey & Bandy Club opgericht, die de eerste landskampioenschappen behaalde.
Op 15 september 1907 werd de Bloemendaalsche Hockey Club Bloemendaal opgericht door twee groepen scholieren uit Bloemendaal en Haarlem. Later, op 21 december 1907, werd de Haarlemsche Hockey Vereeniging De Musschen opgericht. De Musschen en Haarlem fuseerden in 1915 tot M.H.C. (Musschen-Haarlem Combinatie).
In 1936 fuseerden M.H.C. en "Bloemendaal" tot BMHC (Bloemendaal-Musschen-Haarlem-Combinatie). Vanaf 1986 brak een succesvolle periode aan voor de club, met zes landskampioenschappen tussen 1986 en 1993. In de tweede helft van de jaren 90 brak clublegende Teun de Nooijer door, waarmee Bloemendaal tussen 1999 en 2010 achtmaal het landskampioenschap en in 2001 de Europacup I won. In 2009 won de club de Euro Hockey League.
De Hoofdklasse en de Rol van Haarlem/Bloemendaal
Heren 1 van Bloemendaal promoveerde in 1976 naar het hoogste niveau en speelt sindsdien vrijwel elk jaar mee om de landstitel in de Nederlandse Hoofdklasse. De mannenafdeling wordt beschouwd als een grootmacht in het (inter)nationale clubhockey. De damesafdeling speelt vanaf 2004 onafgebroken in de Overgangsklasse.
Lees ook: Een overzicht van de carrière van Chloe Hockey en haar bijdrage aan het Nederlandse hockey.
HC Bloemendaal speelt op Sportpark 't Kopje, met drie watervelden en een zandingestrooid kunstgrasveld. Het grasveld langs de Zomerzorgerlaan is een van de oudste hockeyvelden van het land, waar sinds 1911 hockeywedstrijden worden gespeeld.
De Bloemigans: Een Unieke Supportersvereniging
Als eerste hockeyclub van Europa heeft Bloemendaal een eigen supportersvereniging: De Bloemigans. Deze werd opgericht in 2003 en staat bekend om hun enthousiaste steun aan het team, zowel in binnen- als buitenland.
Euro Hockey League (EHL) Successen
HC Bloemendaal heeft een rijke historie in de Euro Hockey League (EHL). De club is recordhouder met zeven gewonnen EHL-titels. Memorabele EHL-edities zijn die van 2013 en 2018, waarin de club de titel op eigen terrein veroverde. In 2023 werd Bloemendaal de eerste ploeg in de EHL-historie die zijn titel prolongeerde.
tags: #hockey #haarlem #hoofdklasse #geschiedenis