Rugby, een sport met een lange en boeiende geschiedenis, heeft in Heidelberg een vruchtbare bodem gevonden. De stad, gelegen in het noordwesten van Baden-Württemberg, Duitsland, staat samen met Hannover bekend als een van de belangrijkste centra voor Rugby Union in Duitsland. Maar liefst vier clubs uit Heidelberg zijn succesvol en hebben al verscheidene landstitels gewonnen: RG Heidelberg, SC Neuenheim, Heidelberger RK en TSV Handschuhsheim. Ook in de Rugby League heeft Heidelberg twee teams, Heidelberg Sharks en Rohrbach Hornets.
De oorsprong van rugby: een verhaal van traditie en evolutie
Om de betekenis van rugby in Heidelberg te begrijpen, is het belangrijk om de oorsprong van de sport zelf te kennen. Volgens een bekende legende begon rugby in 1823 toen William Webb Ellis, een leerling van Rugby School in Engeland, tijdens een wedstrijd de bal oppakte en ermee naar de overkant van het veld rende. Dit moment wordt vaak gezien als de geboorte van rugby, hoewel de wortels van het spel veel verder teruggaan.
Het groepsgewijs achter een bal aanlopen waarbij de tegenstander fysiek mag worden afgestopt stamt uit de Middeleeuwen. Met name in Zuid-Frankrijk werden zomerspelen georganiseerd tussen dorpen waarbij een voorwerp, meestal een zak gevuld met hooi, op het marktplein van het andere dorp moest worden gebracht. Hierbij waren vrijwel geen regels behalve dat er geen gewonden mochten vallen. Na afloop werden er vaak ceremonieën gehouden en festivals.
Begin 19e eeuw werden dergelijk wedstrijden ook tussen (kost)scholen gehouden waarbij de regels voor de wedstrijd door de leerlingen afgesproken. De regels konden sterk verschillen, bijvoorbeeld of de bal gedragen mocht worden of alleen geschopt. Pas in 1845 werd een aantal regels op papier gezet door leerlingen van Rugby School. De sport won aan populariteit en in 1863 werd in Londen de Football Association opgericht. De doelstelling van deze bond was om duidelijke regels op te stellen voor de nog steeds vele varianten van “football”. Tijdens de vijfde vergadering stelde een van de aangesloten clubs, Blackheath Rugby Club, dat lichamelijk contact en moed kenmerkend waren voor de sport en dus behouden moesten blijven. Toen Blackheath niet in staat bleek deze elementen in de spelregels te behouden, verliet de club de FA, samen met alle gelijkgezinde clubs.
Na de afscheiding van de FA waren er nog steeds geen eenduidige regels voor de sport die inmiddels Rugby Football werd genoemd. Op initiatief van Richmond Club werd in 1871 een vergadering van 22 clubs belegd, die resulteerde in de oprichting van de Rugby Football Union (RFU). In Engeland bestond nu duidelijkheid over de regels, maar internationaal was dit nog niet het geval. In 1884 ontstond een conflict tussen England en Schotland over de geldigheid van een try tijdens een interland. Engelands standpunt was dat de RFU nu eenmaal de regels maakte en dat deze ook internationaal golden. De emoties liepen hoog op en Ierland en Wales kozen de kant van Schotland.
Lees ook: HC Rotterdam: een blik vooruit
De opkomst van Rugby League en internationale ontwikkelingen
Tot 1895 was rugby uitsluitend een amateursport. In het Zuiden van Engeland was dit geen probleem, omdat de sport voornamelijk werd beoefend door leden van de rijkere klassen, maar in het Noorden was de sport populair geworden onder arbeiders en mijnwerkers. Deze laatsten konden het zich niet veroorloven om een dagloon te missen als ze uitwedstrijden speelden. Er ontstond binnen de RFU een bitter conflict over de amateurstatus van de sport, waarbij het Zuiden zich onbuigzaam opstelde. Dit leidde in 1895 tot de oprichting in Huddersfield van de Northern Rugby Football Union. Al snel kreeg de sport in het Noorden een eigen publiek en een eigen cultuur en geleidelijk ook eigen regels. In 1922 werd de Rugby Football League opgericht. In landen als Engeland en Australië is Rugby League erg populair, maar de sport heeft nooit de populariteit van Rugby Union weten te behalen.
De amateurstatus van Rugby Union leidde ook tot problemen met Frankrijk. De Franse bond werd ervan beschuldigd het betalen van spelers toe te laten en werd in 1931 zelfs uitgesloten van internationale wedstrijden. Als reactie richtte Frankrijk in 1934 de Federation Internationale de Rugby Amateur (FIRA) op, die buiten de auspiciën van de IRB viel. In de jaren 90 van de vorige eeuw sloot deze bond zich aan bij de IRB en werd in 1999 de Europese bond FIRA - Association of European Rugby.
American football, ook wel gridiron genoemd, is in Noord-Amerika ontstaan in 1874 toen twee universiteiten problemen met de regels ondervonden, te vergelijken met de verschillen die in 1863 in Engeland bestonden. Het rugby ontwikkelde zich in een hoog tempo tot American football. Overigens hebben de VS en Canada nog steeds een groot aantal rugbyspelers. Ook Bill Clinton en George W.
De geschiedenis van het Zeslandentoernooi begint in 1878. Vanaf dat jaar speelden Engeland en Schotland jaarlijks om de Calcutta Cup. In 1884 sloten de andere Home Nations Ierland en Wales zich aan. In 1910 werd Frankrijk toegelaten, waar rugby inmiddels erg populair was geworden. Tussen 1930 en 1939 werd het land echter weer uitgesloten, omdat de spelers betaald zouden worden. Het huidige Zeslandentoernooi ontstond in 2000, toen Italië werd uitgenodigd. In enkele jaargangen was het niet mogelijk alle wedstrijden te spelen, zodat er ook geen winnaar werd uitgeroepen.
In 1883 ontstond de variant van Rugby Union met zeven spelers. In dat jaar hield de Schotse rugbyclub Melrose RFC een sportdag om geld in te zamelen. De lokale slager Ned Haig was de bedenker van Rugby Sevens. Door de sport met zeven spelers te spelen en de wedstrijdduur in te korten, kon op één dag een heel toernooi worden afgewerkt. De Melrose Sevens is nog steeds een jaarlijks gehouden toernooi. Al snel werd de sport populair in Schotland en verspreidde zich vervolgens over de hele wereld.
Lees ook: Opkomst van rugby in Papoea-Nieuw-Guinea
Op initiatief van Australië en Nieuw-Zeeland werd in 1987 het eerste wereldkampioenschap Rugby Union georganiseerd in Nieuw-Zeeland. Het toernooi is daarna om de vier jaar gehouden. Aan de aanvoerder van het winnende land wordt de Willam Webb Ellis Trophy overhandigd. Sinds 1932 streden Australië en Nieuw-Zeeland jaarlijks om de Bledisloe Cup.
Rugby in Nederland: van Haarlem tot Heidelberg
De eerste rugbyclub in Nederland was HFC uit Haarlem, opgericht in 1879 door Pim Mulier. De club koos vier jaar later echter voor voetbal. In 1918 werd de Delftsche Studenten Rugby-Club opgericht (nu de oudste rugbyclub van Nederland), binnen een paar jaar gevolgd door studentenclubs in Amsterdam en Groningen. In 1920 werd de Nederlandse Rugby Bond opgericht. De sport raakte echter in financiële problemen en in 1923 werd de rugbybond weer opgeheven.
In deze jaren bleef de DSR-C de rugbysport levend houden met wedstrijden tegen Heidelberg (Duitsland) en andere buitenlandse teams. Ook werden er door Delft veel oefenwedstrijden gespeeld tegen en in andere steden. In deze tijd werd weer een aantal clubs geformeerd (Eindhoven, Hilversum, Amsterdam]) en in 1932 werd op initiatief van DSR-C, Hilversum en Amsterdam de eerste interland tegen Duitsland gespeeld. De NRB maakte daarna een doorstart en groeide langzaam maar zeker. In Nederland wordt rugby niet alleen door heren gespeeld maar sinds 1975 ook door dames. Tijdens het eerste lustrum van rugbyclub Wageningen werd een wedstrijd georganiseerd voor de vrouwelijke aanhang.
Heidelberg: een stad met een rijke geschiedenis
Heidelberg is een Stadtkreis in het noordwesten van de Duitse deelstaat Baden-Württemberg. Op 31 december 2021 telde de stad 159.245 inwoners op een oppervlakte van 108,83 km². Het gebied rond Heidelberg is al zeer lang bewoond. In 1196 werd de stad voor het eerst in officiële documenten genoemd. De Ruprecht-Karls-Universität, die in 1386 gesticht werd, is de oudste universiteit op het grondgebied van het tegenwoordige Duitsland. In 1563 werd de Heidelbergse Catechismus uitgegeven. Anton Praetorius, gereformeerde pastor, publiceerde in 1595 de oudste omschrijving van het Grote Vat van de Wijn in het Heidelbergse kasteel.
De stad speelde een belangrijke rol in de eerste fase van de Dertigjarige Oorlog. In 1622 werd de stad veroverd door Johan t'Serclaes van Tilly. Heidelberg werd in 1689 (en opnieuw in 1693) veroverd en verwoest door de Fransen. In 1860 waren Robert Bunsen en Gustav Kirchhoff de grondleggers van de spectraalanalyse. In Heidelberg werd na de Tweede Wereldoorlog een Amerikaanse legerbasis gestationeerd, die plaats bood aan rond 20.000 militairen en medewerkers. Van hieruit werden vanaf Goede Vrijdag 1945 alle Amerikaanse legereenheden in Europa geleid. Nadat in 2009 het Pentagon had besloten de basis op te heffen, was in 2013 deze verlaten. Een nieuwe bestemming voor het 180 hectare grote terrein met bebouwing werd gevonden door het in te richten voor de opvang van migranten in Duitsland.
Lees ook: Complete Gids Rugby Jeugd
Heidelberg als rugbybolwerk: clubs en successen
Heidelberg is, samen met Hannover, een van de centra van het Rugby union in Duitsland. Maar liefst vier clubs zijn succesvol en wonnen al verscheidene landstitels: RG Heidelberg, SC Neuenheim, Heidelberger RK en TSV Handschuhsheim. Ook in de Rugby League heeft Heidelberg twee teams, Heidelberg Sharks en Rohrbach Hornets.
De aanwezigheid van meerdere succesvolle rugbyclubs in Heidelberg getuigt van de populariteit en de lange traditie van de sport in de stad. Deze clubs bieden niet alleen een platform voor getalenteerde spelers om zich te ontwikkelen, maar dragen ook bij aan de lokale gemeenschap en de sportieve cultuur van Heidelberg.
Meer dan alleen rugby: sport in Heidelberg
Hoewel rugby een belangrijke plaats inneemt in de sportieve identiteit van Heidelberg, is de stad ook succesvol in andere sporten. USC Heidelberg werd al 9 keer landskampioen in het basketbal en is het tweede succesvolste team van het land. In 1890 werd een tennisclub opgericht in de stad die de oudste van Duitsland is.
Zo succesvol de stad is in andere sporten, zo onsuccesvol is ze in het voetbal. Zelfs ten tijde dat het Duitse voetbal heel versnipperd was en honderden clubs in de hoogste klasse speelden slaagde enkel VfB Heidelberg erin om twee seizoenen in de lokale hoogste klasse te spelen. De stad wordt al jaren niet meer vertegenwoordigd in de nationale reeksen.
Culturele invloeden en bekende namen
Het plaatselijke dagblad van Heidelberg, de Rhein-Neckar-Zeitung, verschijnt sinds 5 september 1945. Het was na de Tweede Wereldoorlog de derde krant die van de geallieerden een licentie kreeg om te verschijnen. Nelson Piquet jr.
De uitdrukking Mijn naam is Haas, ik weet van niets gaat terug op een voorval in 1855 uit het leven van een student rechten uit Jena, dat plaatsvond te Heidelberg. Deze Victor Hase (1834-1860) had daar een andere student ontmoet, die in een duel iemand had doodgeschoten. Victor hielp deze man aan papieren, om het land uit te komen, door deze zijn studentenkaart uit te lenen. Toen de ander veilig in Frankrijk was aangekomen, gooide hij Victors identiteitsbewijs weg. Dit werd echter teruggevonden en naar Heidelberg opgestuurd. Tijdens het daarop volgende onderzoek zei Victor: "Mein Name ist Hase" (Mijn naam is Haas); dat was dus de waarheid. Daaraan voegde hij toe: "De algemene vragen ontken ik; ik weet van niets". Via de Universiteit van Heidelberg, waar de uitdrukking al gauw een gevleugeld woord was, verspreidde Mijn naam is Haas, ik weet van niets zich via universiteiten doorheen het Duitse en ook Nederlandse taalgebied. Het is tevens een eerste formulering van het zwijgrecht in het strafrecht.
Rugby Union vs. Rugby League: de verschillen
Rugby Union en Rugby League zijn de twee bepalende vormen van het spel, met verschillende regels. Rugby Union is de meest bekende vorm van de sport, die ook internationaal wordt gespeeld. Hieronder zetten we de verschillen tussen de twee varianten voor je op een rij:
Rugby Union:
- Teams bestaan uit 15 spelers
- Het belangrijkste onderdeel van de sport is de scrum: een groep van iedere partij probeert elkaar in voorovergebogen houding weg te duwen om de bal in bezit te krijgen.
- Na een tackle gaat het gevecht om de bal gewoon door, maar ieder team mag alleen vanaf zijn eigen kant over de liggende spelers heen de situatie benaderen.
- De line-out: Spelers die achter elkaar zijn opgesteld proberen de bal te veroveren die vanaf de zijlijn in wordt gegooid.
Rugby League:
- Teams bestaan uit 13 spelers
- De scrum komt veel minder voor dan bij de andere variant en is dus ook minder belangrijk voor het spel.
- De line-out is geen onderdeel van het spel bij Rugby League
- Na een tackle stopt het gevecht om de bal. De getackelde speler krijgt de bal en brengt deze weer in het spel door de bal met de voet naar achteren te rollen.
tags: #Heidelberg #rugby #voetbal #club #geschiedenis