Het concept van de "harde kern" in het voetbal is een term die vaak opduikt in discussies over supporters, sfeer in stadions en de dynamiek tussen clubs en hun meest toegewijde fans. Maar wat betekent het precies, waar vinden we deze groepen en welke invloed hebben ze op het voetbal? Dit artikel duikt diep in de definitie van de harde kern, hun kenmerken, hun rol in de stadions en de bredere voetbalcultuur.
Wat is de Harde Kern? Een Definitie
De term "harde kern" verwijst naar de meest fanatieke aanhang van een voetbalclub. Deze supporters onderscheiden zich door een onvoorwaardelijke liefde voor hun club en een enorme betrokkenheid, die zich uit in luide aanmoedigingen, visuele acties en onwankelbare steun, zowel in goede als slechte tijden. De harde kern is meer dan alleen een groep supporters; het is een gemeenschap met een sterke identiteit en een gedeelde passie voor de club.
Het woord 'ultras' is afkomstig uit het Latijn en dook in de jaren 60 op in het Italiaanse voetbal. Het is een verzamelnaam voor fanatieke voetbalsupporters. De Ultras leven voor hun favoriete voetbalclub. Alles wat ze doen staat in het teken van hun club en hun ultras groep. De ultras vormen de harde kern onder de supporters en je kan ze meestal makkelijk herkennen in een stadion. De Ultras steunen hun ploeg gedurende de hele match met non-stop gezangen. Ze gebruiken ook grote vlaggen, trommels en vuurwerk. De leider van een Ultras groep noemt men een 'capo'. Hij coördineert de gezangen en neemt de groep op sleeptouw. Meestal bestaat er binnen de groep een soort hierarchie. Vele groepen organiseren ook zelf de ticketverkoop en hebben een eigen merchandising met logo's van hun groep. Alle ultra groeperingen ontwerpen eigen logo's.
Kenmerken van de Harde Kern
De harde kern kenmerkt zich door een aantal specifieke eigenschappen:
- Onvoorwaardelijke steun: Ongeacht de prestaties van het team, de harde kern staat er altijd. Deze steun is onwankelbaar en wordt geuit in luide aanmoedigingen en gezangen gedurende de hele wedstrijd.
- Sfeercreatie: De harde kern is verantwoordelijk voor de sfeer in het stadion. Ze creëren een intimiderende atmosfeer voor de tegenstander en geven de eigen spelers een extra boost door middel van gezangen, spandoeken, vlaggen en andere visuele acties. Een tifo is een grote sfeeractie die meestal plaatsvindt wanneer de spelers het terrein betreden.Hiermee wil men de eigen ploeg motiveren, de tegenstander imponeren en de fierheid over de eigen groep in de verf zetten. Hiervoor gebruikt men vuurwerk, spandoeken, vlaggen,… Sommige tifo's zijn zeer origineel en kosten dikwijls duizenden euro's.
- Loyaliteit en traditie: Leden van de harde kern zijn extreem loyaal aan hun club en hechten veel waarde aan tradities. Ze zien het als hun taak om de clubcultuur te bewaken en door te geven aan nieuwe generaties supporters. Een ultra is loyaal aan zijn groep en aan zijn club. Een ultra houdt van voetbal in zijn pure vorm zoals het vroeger was. Tradities zijn zeer belangrijk. Daarom hebben in heel Europa verschillende Ultras zich gegroepeerd om te protesteren tegen het moderne voetbal. Ze strijden op die manier tegen de commercialisering van het voetbal. Het moderne voetbal draait om geld, inkomsten, sponsoring en business. Voor de Ultras draait het om traditie, sport, emotie en passie.
- Organisatie: De harde kern is vaak georganiseerd in supportersgroepen of -verenigingen. Deze groepen organiseren activiteiten, regelen kaartverkoop en coördineren acties in het stadion. De grote ultras groepen oefenen ook druk en macht uit op hun clubbestuur. Zo eisen ze goedkope tickets of organiseren ze zelf een kaartenverkoop.
- Visuele uitingen: Alle ultra groeperingen ontwerpen eigen logo's. Als je een stad in rijdt waar een fanatieke ultragroep actief is, is de kans erg groot dat je veel voetbalgerelateerde graffiti tegenkomt. Vooral rondom de stadions kom je veel graffiti in de kleuren van de plaatselijke voetbalclub tegen.
De Rol van de Harde Kern in het Stadion
De harde kern speelt een cruciale rol in de beleving van een voetbalwedstrijd. Ze zijn de sfeermakers, de aanjagers en de twaalfde man van het team. Hun luide gezang en visuele acties creëren een intimiderende atmosfeer voor de tegenstander en geven de spelers van de eigen ploeg een extra boost. De energie die van de tribunes afkomt, kan een cruciale rol spelen in de wedstrijden.
Lees ook: Passie en Kritiek NAC Breda Ultras
Zonder de ultras is er weinig of geen sfeer in een voetbalstadion. Ze zorgen voor animo maar ook voor problemen. Door rellen, veldbestormingen, vuurwerk,… worden wedstrijden vaak stilgelegd of zelfs afgelast. Daarom treedt de politie hard op tegen de Ultras. Vaak gaat dit gepaard met extreem geweld langs beide kanten.
Voorbeelden van Harde Kernen in Nederland
Om een beter beeld te krijgen van de harde kern, kijken we naar enkele voorbeelden in Nederland:
- Feyenoord: De harde kern van Feyenoord, ook wel de "Kop" genoemd, staat bekend om hun passie, loyaliteit en indrukwekkende sfeeracties in De Kuip. Ze zijn een belangrijke factor in de successen van de club.
- PSV: Traditioneel gezien bevindt de harde kern van PSV zich op de Oosttribune, met name Vak M en Vak N. Deze vakken staan bekend om hun fanatisme, gezangen en onvoorwaardelijke steun aan de club.
- FC Twente: Op 18 februari 1991 kregen supporters van FC Twente de behoefte om zich te onderscheiden van de enige supportersvereniging van de club uit Enschede. Fanatieke jonge supporters uit heel het stadion gingen gezamenlijk staan op Vak-P. Ze besloten een officiële supportersvereniging te worden. Een van de eerste tifos in Nederland.
- Ajax: Toen de ME geweld ging gebruiken om de fans weg te drijven, kwamen enkele mensen van de harde kern in opstand tegen de politie. Deze agressiviteit van enkele mensen sloeg over op veel meer fans. Dit leidde tot vernieling van de binnenstad.
De Schaduwkanten van de Harde Kern
Hoewel de harde kern een positieve bijdrage kan leveren aan de sfeer en beleving van een voetbalwedstrijd, zijn er ook schaduwkanten. Helaas komt het soms voor dat een kleine minderheid zich misdraagt, wat kan leiden tot overlast, vandalisme en zelfs geweld. Ultras zijn per definitie hevige supporters. En dikwijls uiten ze hun clubliefde tot in het extreme. Dit leidt dan tot voetbalrellen. Ze doen alles om hun eigen eer hoog te houden en zoeken vaak de confrontatie op met ordediensten en met rivaliserende supporters.
Het is belangrijk om te benadrukken dat deze negatieve incidenten niet representatief zijn voor de hele harde kern. Binnen de harde kern is er ook steeds meer aandacht voor verantwoordelijkheid en respect. Vele leden zijn zich bewust van de impact van hun gedrag en proberen negatieve incidenten te voorkomen.
De Relatie tussen Ultras en Hooligans
Het is belangrijk om een onderscheid te maken tussen ultras en hooligans. Ultras zijn fanatieke supporters die zich richten op sfeercreatie en het steunen van hun club. Een hooligan is een supporter die vecht voor zijn club. Hoewel de termen soms door elkaar worden gebruikt, zijn het verschillende groepen met verschillende doelen.
Lees ook: Kleding en benodigdheden Uganda
Niet alle voetbalhooligans zijn ultras. In landen zoals Engeland en de lage landen kende men ook wel het probleem van voetbalgeweld maar had dit niets met ultras te maken. In Engeland noemde men de harde kern firms of casuals. Deze dragen bv. geen clubkleuren om niet herkend te worden door de ordediensten. Ultras is een begrip wat vooral voorkomt in zuiderse landen. De laatste tien jaar echter maakt de ultras scene in heel Europa een opmars. Vele Ultras groepen zijn politiek geïnspireerd. Zo zijn er groepen die een extreem rechts of extreem links gedachtengoed hebben.
Hooligans stammen uit verschillende sociale lagen van de bevolking, vaak lager-opgeleiden, werklozen en arbeiders. De reden van deze fanatieke voetbalsupporters om andere supporters “de pan in te hakken” is bij het gros de “kick” die het in elkaar schoppen van iemand geeft. Die kick komt voort uit het feit dat, door middel van geweld laten merken, ze sterker zijn dan de tegenstander
Hooligans komen daarom ook vaak in aanraking met de rechterlijke macht. Daar worden ze aangeklaagd voor mishandeling, soms zelfs voor (poging tot) doodslag. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de rellen in Beverwijk in 1997, waar de ajacied Carlo Picorni de dood vond tijdens hevige rellen tussen Ajax en Feyenoord supporters langs de A10, bij Beverwijk dus.
Ze worden in verband gebracht met racisme, de eeuwig durende strijd tegen de allochtonen, maar ook alcohol en drugs gebruik, wat eigenlijk een stereotype beeld schets. Aangezien de meeste hooligans a-politiek zijn en alle uitlatingen een provocatie is ten opzichte van de tegenstander, aldus het uitdagen en afzeiken van de andere club. Wat dus niet per direct op te vatten is voor de dagelijkse uitlatingen van deze mensen.
Niet alleen de supporters van andere clubs zorgen voor agressiviteit in een hooligan omgeving. Zodra de politie zich ermee gaat bemoeien, staan de neuzen ook een kant op. Dit komt vooral omdat de politie de hooligans tijdens grote evenementen weinig ruimte geeft om ook maar iets te doen. Niet anti-tegenstander, maar ook remt de politie de pro-eigen club acties. Dit is wat de hooligans aan spoort tot vernielingen.
Lees ook: Steun het Nederlands Elftal met stijl
Het verschil tussen ultras en hooligans is vooral bij de media niet bekend. Ultras zijn fanatieke supporters die zorgen voor sfeer. Een hooligan is een supporter die vecht voor zijn club. Hooligans en ultras van dezelfde club onderhouden vaak wel goede contacten met elkaar ondanks dat zij niet exact dezelfde mentaliteit hebben. Een overeenkomst tussen ultras en hooligans is ‘de casual cultuur’. Ultras en hooligans hebben vaak dezelfde kledingstijl.
Maatregelen tegen Voetbalvandalisme
Om voetbalvandalisme te voorkomen werken gemeenten, de politie, het Openbaar Ministerie en voetbalclubs samen. Het Centraal Informatiepunt Voetbalvandalisme hanteert de volgende definitie van voetbalvandalisme: “Gedragingen van personen alleen of in groepen in relatie tot het voetbal die te maken hebben met verstoringen van de openbare orde/veiligheid en/of het plegen van strafbare feiten”. Supporters die dit soort gedrag vertonen worden ook wel voetbalhooligans genoemd. Supportersgeweld kan onderscheiden worden in spontaan geweld en gepland geweld. Problematische supporters kunnen verdeeld worden in drie groepen. De kleinste groep is de harde kern, deze worden gezien als aanstichters en hebben (informeel) de leiding. De harde kern wordt omringd door een grotere groep die vaak verantwoordelijk zijn voor het grootste deel van de gewelddadige acties, deze groep wordt ook wel de meelopers genoemd.
Het verschil tussen de jaren 80 en 90 en nu is dat de politie beter voorbereid is, en het rustiger kan houden door trein en bus combi regelingen. Dit houdt in dat supporters naar een uitwedstrijd kunnen, door bij het eigen stadion op de bus of trein te stappen en zonder te stoppen naar het uitstadion rijden. Wanneer ze gearriveerd zijn, voorkomen bijvoorbeeld drankhekken ME te paard, ME met honden of gewone politie ervoor dat de fans van de twee partijen niet bij elkaar kunnen komen. Het is dus tegenwoordig goed geregeld met de voorzorgsmaatregelen en de laatste Nederlandse voetbalrel is toch al weer een hele tijd geleden.
De Toekomst van de Harde Kern
De supporterscultuur bij voetbalclubs is, net als bij andere clubs, in constante ontwikkeling. Er vindt een verschuiving plaats, waarbij nieuwe generaties supporters hun eigen draai geven aan de beleving. Social media speelt een steeds grotere rol in de organisatie van acties en het delen van de passie voor de club. De club zelf speelt ook een belangrijke rol in het faciliteren van de supporterscultuur. Door het organiseren van fan-dagen, open trainingen en andere evenementen wordt de band tussen de club en de supporters versterkt.
De toekomst van de harde kern ziet er rooskleurig uit. Er is een nieuwe generatie supporters die de tradities en waarden van de harde kern overneemt en verder ontwikkelt. Het is belangrijk dat de harde kern zich blijft inzetten voor een positieve supporterscultuur, waarbij passie en loyaliteit hand in hand gaan met respect en sportiviteit.