Het GelreDome is een van de meest iconische stadions van Nederland, gelegen in Arnhem. Het stadion staat bekend om zijn unieke architectuur, multifunctionaliteit, en het feit dat het meer is dan alleen een voetbalstadion. In dit artikel gaan we dieper in op de belangrijkste aspecten van het GelreDome, van zijn algemene kenmerken en geschiedenis tot bijzondere gebeurtenissen, de club die er speelt, en de toeristische mogelijkheden.
Algemene Kenmerken
Het GelreDome werd geopend in 1998 en heeft een capaciteit van 34.000 zitplaatsen voor voetbalwedstrijden. Bij concerten kan het aantal bezoekers oplopen tot 41.000, afhankelijk van de opstelling van het podium en de gebruikte ruimte. Het stadion is de thuisbasis van voetbalclub Vitesse, maar is ook bekend vanwege de veelzijdige evenementen die er worden gehouden, variërend van concerten van wereldberoemde artiesten tot andere sportevenementen zoals boksen en motorsport.
Wat de architectuur betreft, is het stadion bijzonder door zijn schuifdak en uitschuifbare grasmat. Het schuifdak zorgt ervoor dat het stadion bij alle weersomstandigheden gebruikt kan worden. De grasmat kan volledig uit het stadion worden gereden om optimale groeiomstandigheden te creëren, wat ongebruikelijk is in de meeste stadions. Dit innovatieve ontwerp maakt het GelreDome tot een van de meest geavanceerde stadions in Europa. De uitrijdbare mat in een betonnen bak even zwaar als 37 jumbo-jets is het pronkstuk. Het idee voor deze primeur is ontstaan als Aalbers en de bouwondernemer hun sigaren in de brand proberen te krijgen en een luciferdoosje halfgeopend op de grond valt. Met de Arena is Gelredome bovendien het enige stadion in de Benelux met een dak dat dicht kan.
Naast voetbal en concerten, zijn er ook andere sporten die in het GelreDome beoefend worden. Het stadion heeft bokswedstrijden en motorsport evenementen gehost, evenals shows zoals WWE-worstelen. Het multifunctionele karakter van het stadion maakt het geschikt voor een breed scala aan activiteiten, van sport tot entertainment.
Geschiedenis: Van Droom tot Realiteit
Het idee voor het GelreDome ontstond in de vroege jaren 90 toen Vitesse een nieuwe thuisbasis nodig had om aan de groeiende eisen van moderne voetbalstadions te voldoen. Het oude Monnikenhuize stadion voldeed niet langer aan de eisen van de club en de KNVB, en daarom werd besloten een nieuw stadion te bouwen. Vitesse speelde vanaf 1950 in Nieuw-Monnikenhuize aan de Rosendaalseweg. Dit stadion bleek niet meer te voldoen, nadat voorzitter Karel Aalbers de ambities van de voetbalclub in de jaren tachtig bijstelde.
Lees ook: Feiten over de GelreDome
De bouw van het GelreDome begon in 1996 en werd voltooid in 1998. Het stadion werd ontworpen door de Nederlandse architect Alynia Architecten en was destijds revolutionair vanwege het uitschuifbare dak en veld. Dit maakte het een van de eerste stadions in Europa met zulke technologische innovaties, wat het mogelijk maakte om het stadion voor veel meer dan alleen voetbal te gebruiken. De eerste paal voor Gelredome werd in juli 1996 geslagen.
Het GelreDome werd officieel geopend op 25 maart 1998 met een wedstrijd tussen Vitesse en NAC Breda. Sindsdien heeft het stadion zijn status als een van de belangrijkste sport- en entertainmentlocaties in Nederland versterkt. Stadion GelreDome bestaat vandaag precies 25 jaar. Op 25 maart 1998 werd het stadion geopend met een voetbalwedstrijd tussen Vitesse en NAC Breda.
Bijzondere Gebeurtenissen: Meer dan Voetbal
Door de jaren heen heeft het GelreDome vele bijzondere evenementen gehost. Naast de reguliere thuiswedstrijden van Vitesse zijn er talloze andere evenementen geweest die het stadion tot leven hebben gebracht. Concerten van internationale artiesten zoals Madonna, Bruce Springsteen, U2, en Beyoncé hebben ervoor gezorgd dat het GelreDome een belangrijke muziektempel is geworden in Nederland. Als je kijkt naar wat voor grote namen er in het verleden in GelreDome stonden, dan kun je eigenlijk niet kiezen welk concert nou het allergrootst was. Een kleine bloemlezing: In 1998, meteen na de opening, kwamen grote namen als de Spice Girls en de Backstreet Boys naar Arnhem. De concerten waren razendsnel uitverkocht. In 1999 kwam de volgende grote naam optreden in het Arnhemse stadion. Ruim 35.000 kelen schreeuwden twee avonden mee met de allergrootste hits van Bruce Springsteen. In 2001 speelde U2 in GelreDome. De Ierse rockband gaf maar liefst drie concerten op rij als onderdeel van een wereldtoernee. In 2002 kwam er even wat andere muziek naar Arnhem, maar ook dat sloeg aan. Rammstein zorgde voor een spetterende show. In 2004 kwam 'The Queen of Pop', Madonna, naar GelreDome. Zij gaf twee uitverkochte concerten in Arnhem. Een grote mensenmassa genoot. In 2005 stond de Britse band Coldplay in GelreDome. In 2006 begon misschien wel de grootste concertreeks ooit in GelreDome. Met Symphonica in Rosso haalde Marco Borsato in dat jaar maar liefst 325.000 bezoekers naar Arnhem. Tien concerten waren stijf uitverkocht. Daarna namen topartiesten als Paul de Leeuw, Lionel Richie, Diana Ross, Sting, Nick en Simon, Doe Maar en Anouk het stokje over met Symphonica in Rosso in GelreDome. In 2010 stond niemand minder dan Prince in GelreDome en schalde ook zijn hit Purple Rain door het stadion. Afgaande op zijn 24 noteringen in de Top2000 is Prince een van de grootste artiesten die Arnhem ooit aandeden. In 2015 kwam de Australische rockband AC/DC naar GelreDome. Enkele teleurgestelde fans vertrokken destijds al snel vanwege het slechte geluid, maar wat vooral opviel waren de Nederlandse teksten van zanger Mick Jagger. “Ik heb veel Arnhemse meisjes geproefd”, zei hij bijvoorbeeld. In 2022 kwam voor het laatst een enorm grote artiest naar het Arnhemse stadion. Als we kijken naar de best verkopende artiesten wereldwijd, is Elton John de grootste ster die in GelreDome heeft gestaan. De Britse zanger hoeft met 200 miljoen verkochte platen alleen The Beatles, Elvis Presley en Michael Jackson voor zich te dulden. Maar dat was niet alles, wat dacht u van deze namen: Paul McCartney, Rihanna, Celine Dion, Lady Gaga, Justin Bieber, Helene Fischer, Iron Maiden en Normaal. Dat zijn toch ook niet de minsten.
Op sportgebied zijn er ook memorabele momenten geweest. In 2000 was het GelreDome een van de gaststadions voor het Europees kampioenschap voetbal (EURO 2000), dat door Nederland en België werd georganiseerd. Het stadion bood plaats aan verschillende wedstrijden, waaronder de groepsfase wedstrijden van grote landen als Portugal en Spanje. Daarnaast heeft het stadion gediend als locatie voor belangrijke interlands van het Nederlands Elftal. Ook andere sporten, zoals boksen en kickboksen, hebben in het GelreDome plaatsgevonden, waarbij beroemde atleten uit binnen- en buitenland hun opwachting maakten. Als we eerst naar het voetbal kijken, dan is de meest historische wedstrijd misschien wel onlangs gespeeld in GelreDome, op 21 oktober 2021. Het stadion kolkte. Het verkeer stond al ruim voor de wedstrijd vast en het stadion was met ongeveer 24.000 man volledig uitverkocht. Vitesse won die wedstrijd in de Conference League met 1-0 van de Engelse grootmacht Tottenham Hotspur. Een wedstrijd die in Arnhem niet snel zal worden vergeten. Maar er kwamen meer grote ploegen naar GelreDome. Zo speelde Vitesse op 9 november 2000 voor 27.500 man tegen de Italiaanse grootmacht Internazionale (1-1). En in 2002 speelde Vitesse tegen Liverpool voor 26.000 man. Toen werd het 0-1. En ook de Engelse topclub Arsenal kwam naar het Arnhemse stadion, maar dat was niet om tegen Vitesse te voetballen. FC Twente week uit naar Arnhem en speelde daar voor 26.600 mensen en verloor. Daarnaast was het stadion ook speellocatie voor verschillende interlands van het Nederlands elftal. In april 2019 was het stadion weer eens uitverkocht tijdens een interland. Toen speelden de Oranjevrouwen namelijk tegen Mexico: 2-0.
Tussen 2002 en 2018 kwamen er, op het hoogtepunt, 35.000 jongeren naar het Arnhemse stadion voor de jaarlijkse EO Jongerendag. In 2019 ging het evenement over naar Ahoy in Rotterdam. Monster Jam met brullende motoren en gigantische vierwielers zorgt altijd voor een geweldig spektakel in het Arnhemse stadion. Daarmee blijkt GelreDome, ook na 25 jaar, toch een behoorlijk veelzijdig theater te zijn.
Lees ook: Complete gids voor de GelreDome plattegrond tijdens het Volleybal WK
Vitesse: De Club en het Stadion
Vitesse, de vaste bespeler van het GelreDome, is een van de oudste voetbalclubs van Nederland, opgericht in 1892. Hoewel de club nooit landskampioen is geworden, staat Vitesse bekend om zijn stabiele positie in de Eredivisie en heeft het een grote schare trouwe fans. De club heeft door de jaren heen verschillende hoogtepunten gekend, waaronder het winnen van de KNVB Beker in 2017. Dit was een historisch moment voor de club, omdat het de eerste grote prijs was in de meer dan 100-jarige geschiedenis van Vitesse.
Een andere bijzonderheid van de club is het feit dat het GelreDome, ondanks de moderne faciliteiten, vaak voor een halve of driekwart gevuld is tijdens wedstrijden van Vitesse. Dit heeft te maken met de relatief beperkte omvang van de supportersschare in vergelijking met grotere Nederlandse clubs als Ajax, Feyenoord, en PSV. Desondanks is Vitesse een club met een rijke traditie en heeft het een sterke band met de stad Arnhem en de regio Gelderland.
Toerisme en Toegankelijkheid: Een Bezoek Waard
Het GelreDome is goed bereikbaar, zowel met de auto als het openbaar vervoer. Het stadion ligt vlak bij de snelweg A325, waardoor het gemakkelijk te bereiken is vanuit verschillende richtingen. Ook zijn er diverse parkeermogelijkheden rondom het stadion. Voor bezoekers die met het openbaar vervoer komen, is er een bushalte vlakbij het stadion met directe verbindingen naar het centrum van Arnhem en het station Arnhem Centraal.
Naast voetbalwedstrijden en concerten kunnen toeristen en fans van Vitesse ook een rondleiding door het stadion boeken. Tijdens zo’n rondleiding krijgen bezoekers een kijkje achter de schermen van het stadion en leren ze meer over de geschiedenis en architectuur van het GelreDome. Ook worden exclusieve ruimtes zoals de kleedkamers, perskamer, en VIP-lounges bezocht. Daarnaast biedt het stadion exclusieve mogelijkheden voor bedrijven en evenementen. De verschillende zalen en ruimtes in het stadion worden vaak verhuurd voor conferenties, zakelijke bijeenkomsten, en feesten.
Bekende Namen: Helden van het GelreDome
In de lange geschiedenis van Vitesse en het GelreDome zijn er talloze bekende spelers geweest die het stadion hun thuis hebben genoemd. Een van de meest prominente spelers in de geschiedenis van de club is Roy Makaay, die zijn carrière bij Vitesse begon voordat hij internationale faam verwierf bij clubs als Deportivo La Coruña en Bayern München. Ook Pierre van Hooijdonk, die later grote successen boekte bij Feyenoord en het Nederlands Elftal, speelde een tijd voor Vitesse. Meer recentelijk heeft Vitesse geprofiteerd van samenwerkingen met internationale topclubs zoals Chelsea, waardoor talenten als Mason Mount hun vaardigheden verder konden ontwikkelen bij Vitesse. Daarnaast zijn er bekende Nederlandse voetballers zoals Theo Janssen en Stijn Schaars die bij Vitesse grote indruk hebben gemaakt.
Lees ook: Houwens transfer naar Go Ahead Eagles
Van Akzodrome naar GelreDome: De Voorgeschiedenis
Hoewel Eldenia al een bescheiden stadion in Elden kent, zijn er vanaf eind jaren ’80/begin jaren ’90 al plannen om in het noordoosten van Elden een nieuwe stadion te laten bouwen voor Vitesse Arnhem. In het begin krijgt dit stadion de naam Akzodrome mee. Op 4 maart besluit de Arnhemse Gemeenteraad de grond voor Akzodrome, in Elden, aan de projectontwikkelaar Holzmann te verkopen. De jaren daarna worden de plannen meer concreet en in 1998 wordt met aanwezigheid van Koningin Beatrix uiteindelijk een zeer geavanceerd stadion/theater gebouwd in Elden; het Gelredome. Rond het stadion zijn diverse parkeerplaatsen, waaronder een verhoogde. Deze verhoogde parkeerplaats is gebouwd op de voormalige stort van Elden. Op internet staan diverse beelden over de opening van het Gelredome. Met de inzameling van oude tuinmeubelen werd de Arnhemse bevolking bij het bouwproject betrokken. Het kunststof van de vergaarde tuinstoelen en tafels werd vermalen en daarmee werden de 22.000 stadionstoeltjes vervaardigd. Bij voetbalwedstrijden is er plaats voor 31.212 bezoekers.
Vitesse: Een Club met Geschiedenis
Vitesse heeft een lange geschiedenis. De 'Arnhemsche cricket- en voetbalvereeniging Vitesse' werd in 1887 opgericht. Deze vereniging moest in 1891 worden opgeheven toen op het speelveld van Vitesse een wielerbaan werd geplaatst. De club werd in 1892 door scholieren van het gymnasium en de hbs heropgericht als cricketclub. Een weiland bij de Molenbeekstraat diende als speellocatie. Tijdens een vergadering in Tivoli aan de Velperweg besloot men in september 1892 om naast cricket ook weer voetbal te gaan spelen. Vitesse speelde twee jaar lang alleen vriendschappelijke wedstrijden. Vitesse had nog steeds geen geschikt speelveld. In het seizoen 1893/94 maakte de club onder meer gebruik van het landgoed Bronbeek. Het speelveld daar was niet geschikt voor officiële wedstrijden, want midden op het veld stond een boom. In 1894 verhuisde de club naar de Paasweide bij De Praets aan de zuidelijke Rijnoever. Op dat veld speelde Vitesse in 1895 de eerste internationale voetbalwedstrijd. Een elftal uit het Engelse Maidstone was de tegenstander. De Praets werd tot 1896 gebruikt. In de zomermaanden werd het middenterrein van de Klarenbeekse wielerbaan geschikt gemaakt als voetbalveld. Op 26 september 1915 werd het stadion Monnikenhuize aan de Rosendaalseweg geopend met een wedstrijd tegen de Noordelijke Zwaluwen. De wedstrijd eindigde in gelijkspel: 3-3. Het stadion bood plaats aan ongeveer 7.500 toeschouwers. Bij belangrijke wedstrijden werden extra tribunes geplaatst, waardoor 12.000 plaats kregen in het stadion. Monnikenhuize speelde tijdens de Olympische Zomerspelen in 1928 een bescheiden rol. In Arnhem speelden Chili en Mexico tegen elkaar. Vitesse verhuisde naar Nieuw-Monnikenhuize. Ook dit stadion stond aan de Rosendaalse weg. Burgemeester Chris Matser (1904-1973) opende Nieuw-Monnikenhuize op 3 september 1950. Het stadion bood plaats aan 18.000 voetbalfans. Er waren betonnen staan- en zitplaatsen. Aanvankelijk waren er 4.500 overdekte zitplaatsen. In jaren zeventig kwamen er meer overdekte plaatsen bij.
Toeristische Impressie van Arnhem: Meer dan een Stadion
Arnhem heeft geregeld veel in het werk gesteld om toeristen naar de stad te lokken. In de negentiende eeuw trokken de Nationale Tentoonstellingen veel mensen, met als hoogtepunt de expositie van 1879 met 200.000 bezoekers. Al in 1886 beschikte de stad over een Vereniging voor Vreemdelingenverkeer (VVV) en mede dankzij het natuurschoon vestigden het Nederlands Openluchtmuseum en Burgers Dierenpark zich in Arnhem. In 1919, bij het éénjarig bestaan van het Openluchtmuseum kwamen ruim 700.000 mensen naar het Vaderlands Historisch Volksfeest. Hoogtepunt was een levende reclamestoet van onder andere rijtuigen, kaasdragers, een Zeeuwse melkkar en een Amsterdams plezierjacht. De Indische Tentoonstelling Arnhem in 1928 vond dankzij de heer Hartogs, directeur van de ENKA, in park Zijpendaal plaats. Koloniale nijverheid en cultuur zoals een miniatuur Boroboedoer-tempel zorgden voor een half miljoen bezoekers. De Tweede Wereldoorlog maakte, bizar genoeg, de John Frostbrug als ‘een brug te ver’ internationaal vermaard. In 1949 vond in park Sonsbeek de eerste beeldententoonstelling in de open lucht in Europa plaats. Het stadsfeest Eutopia in 1955 sloot af met een spectaculaire taptoe. Dit smaakte naar meer en zo werd op de Markt van 1958 tot en met 1969 de NATO-Taptoe gehouden. De opening van het Rembrandttheater zorgde ervoor dat Arnhem lange tijd ook de Internationale filmweek binnen zijn grenzen had. In 1980 was Arnhem de logische locatie van de zesde Olympische Spelen voor mensen met een beperking, de Paralympics. De incidentele tentoonstellingen en activiteiten werden vanaf 1990 ingeruild voor een structurele promotie van Arnhem als evenementenstad. De organisaties Arnhem Promotion, VVV Arnhem Plus en Made in Arnhem, een samenwerking van gemeente en bedrijfsleven, focusten op terugkerende evenementen zoals Koningsnacht/dag, World Statues, Rio aan de Rijn, de Modebiënnale, Streetpainting, enzovoorts. Het World Liberty Concert uit 1995 is nog steeds het herdenkingsconcert met het grootste bezoekersaantal ter wereld ooit.
Droom en Nachtmerrie: De Financiële Uitdagingen
De bouw van het Gelredome is de verwezenlijking van de dadendrang van de Velpse juwelier Karel Aalbers. Als voorzitter van Vitesse en directeur van het stadion zorgde hij er hoogstpersoonlijk voor dat het overdekte complex in 1998 geopend werd. Tegen alle verdrukking en negativisme in. Maar de dadendrang kende zijn prijs. Gelredome en Vitesse kwamen in een financieel moeras terecht, waaruit ook Aalbers niet meer ontsnappen kon. Al vrij snel betalen Vitesse en Gelredome de prijs voor de megalomane dromerij. Een financieel reddingsplan moeten stadion en voetbalclub redden van de ondergang. De gemeente neemt het stadion over en Vitesse krijgt min of meer een verbod om het ooit nog te kopen. De provincie Gelderland, die heeft meebetaald aan de bouw, regelt dit via een boeteclausule van elf miljoen euro. Mocht Vitesse ooit eigenaar willen worden van Gelredome, dan moet eerst dit bedrag worden afgetikt. Zo wil de overheid elke discussie over staatssteun in de kiem smoren. Vitesse sluit in 2003 een twintigjarig huurcontract voor anderhalf miljoen euro per jaar. Met een optie voor nog eens twintig jaar. Iedereen is op dat moment opgelucht dat de op één na oudste profclub van Nederland nog bestaat.
Recente Ontwikkelingen en Toekomst
Vitesse schermt intussen alweer met een nieuwe, nog niet nader genoemde partij die de aandelen opkoopt. Deze nieuwe eigenaar zal direct geconfronteerd worden met een hoofdpijndossier: de bonje met Gelredome. In 2018 zegde Vitesse de huur op. De Arnhemmers menen recht te hebben op een eeuwigdurend speelrecht tegen een veel lagere huurprijs. Met de actie hoopten ze de stadioneigenaar te dwingen tot verlaging van de prijs. Maar dat is niet gebeurd. De huuropzegging heeft geleid tot wrevel en wederzijdse ergernis, die zich heeft verplaatst van de interne vergaderkamers naar rechtszalen. Intussen begint de tijd te dringen, want op 30 september 2023 loopt het huurcontract af. Heeft Vitesse straks nog een stadion om in te voetballen?
tags: #gelredome #geschiedenis