In het jeugdvoetbal is het cruciaal dat jonge spelers zich veelzijdig ontwikkelen. Dit betekent dat ze vertrouwd raken met alle vaardigheden die het voetbalspel vereist, zowel in de aanval, de verdediging als de omschakeling. Een belangrijk onderdeel hiervan is de positie van de keeper. Het roteren met de keeper op jonge leeftijd, idealiter tot en met de O12 leeftijd, biedt spelers de kans om kennis te maken met deze specifieke rol binnen het team en de bijbehorende verantwoordelijkheden. Bovendien stelt het hen in staat te ontdekken of ze deze positie leuk vinden.
Het belang van rouleren op jonge leeftijd
Waarom is het nu zo belangrijk om te rouleren met de keeper? Op jonge leeftijd is het essentieel dat jeugdspelers de mogelijkheid krijgen om alle facetten van het voetbalspel te ervaren, inclusief alle posities en de bijbehorende taken. Door zelf te voetballen én te keepen, kunnen ze op basis van praktijkervaring een weloverwogen keuze maken of ze veldspeler en/of keeper willen zijn.
Zelfs als spelers later, vanaf de junioren, besluiten om "vast" als doelverdediger te spelen, hebben ze al een basis gelegd in voetbalvaardigheden die essentieel zijn voor de keeperrol. Denk hierbij aan het opbouwen, omschakelen en voorkomen van doelpunten.
Daarnaast is het voor de motorische ontwikkeling van kinderen van groot belang dat ze op verschillende manieren leren bewegen: rennen, dribbelen, passen, duelleren, maar ook vangen, vallen en balanceren. Dit sluit perfect aan bij de doelstellingen die binnen de jongste leeftijdscategorieën worden nagestreefd.
Integratie in de training
Deze visie op het laten kennismaken van jeugdspelers met de voetbalvaardigheden en de vaardigheden van de keeper zien we terug in de voetbalvormen die in de Rinus-app worden gebruikt. Tot en met de O12 leeftijd wordt er niet met een vaste keeper gewerkt, maar rouleren spelers door de posities, waardoor ze ook de rol van keeper vervullen. Voor deze leeftijdscategorieën zijn er speciale warming-up spelletjes ontwikkeld, waarin elke speler in aanraking komt met keepersvaardigheden zoals gooien, vangen en vallen.
Lees ook: Buitenspel in Voetbal: Wat je moet weten
Organisatie van de keeperstraining
Voetbal is een teamsport, waarbij samenwerking cruciaal is om te scoren of een doelpunt te voorkomen. De keeper is een integraal onderdeel van het team en moet zijn/haar voetbalvaardigheden inzetten in de context van het spel. Dit omvat onder meer samenwerking met verdedigers om doelpunten te voorkomen en het opbouwen van het spel van achteruit.
Voetbalvormen zijn gebaseerd op de eisen die in een wedstrijd aan een keeper worden gesteld, en kunnen worden vereenvoudigd tot 1 tegen 1 situaties. Wanneer een keeper moeite heeft met een specifieke keepersvaardigheid, met of zonder bal, of als deze vaardigheid in de teamtrainingen onvoldoende aan bod komt, kan het zinvol zijn om dit afzonderlijk met een groepje keepers te trainen. Echter, het is belangrijk om ook dan de voetbalvormen zoveel mogelijk te relateren aan wedstrijdechte situaties, met een wedstrijdelement, een tegenstander, een bepaalde ruimte, tegengestelde belangen en specifieke spelregels.
Er zijn speciale keeperstrainingen ontwikkeld, waarbij de keepersvormen vanaf O6 tot en met O10 onderdeel uitmaken van de reguliere voetbaltrainingen. Vanaf de O11 leeftijd worden er ook 'losse' keeperstrainingen aangeboden, tot en met de seniorenleeftijd. In sommige gevallen zijn er aparte keepertrainers en teamtrainers. Het is essentieel dat beide trainers kennis hebben van de complete rol die een keeper speelt in samenwerking met de andere spelers. Een goede samenwerking tussen keeperstrainers en veldtrainers is cruciaal voor de ontwikkeling van keepers met plezier.
De moderne keeper: Meer dan alleen ballen vangen
Het moderne voetbal vereist van keepers dat ze meer kunnen dan alleen ballen tegenhouden. Ze moeten ook goed kunnen voetballen en een belangrijke rol spelen in de opbouw van het spel. Weinig onderdelen binnen het voetbal geven zoveel voldoening als een geslaagde opbouw van achteruit, vooral onder hoge druk.
Risico-afweging in de opbouw
Voetbal is in feite een spel van risico-afwegingen. Het voortdurend kiezen voor de veilige optie, zoals het lang spelen van de bal naar de spits, minimaliseert het risico op counters, maar maakt het tegelijkertijd moeilijk om te domineren en kansen te creëren. Aan de andere kant kan het onnodig riskant zijn om te allen tijde kort en laag op te bouwen, zelfs in gevaarlijke situaties.
Lees ook: Spelhervatting in korfbal: regels en tips
Een cruciaal startpunt in de opbouw van achteruit is de risicobereidheid. Dit hangt af van verschillende factoren:
- Leeftijd: Bij jonge spelers, waar ontwikkeling centraal staat, worden fouten in de opbouw eerder geaccepteerd dan bij senioren, waar het resultaat voorop staat.
- Kwaliteit: Hoe beter de spelers de opbouw van achteruit beheersen, hoe meer risico er genomen kan worden.
- Situatie: Soms leent een specifieke situatie in het veld zich voor een korte opbouw, bijvoorbeeld bij een overtal. In andere gevallen is het verstandiger om lang te spelen.
Opbouwen vanuit de doeltrap
De regelwijziging die het mogelijk maakt om de eerste pass na een achterbal vanuit het doelgebied binnen het strafschopgebied te spelen, heeft de opbouw vanuit de doeltrap aanzienlijk vereenvoudigd. De ontvangende speler heeft nu meer tijd en ruimte om oplossingen te zoeken, waardoor de tegenpartij gedwongen wordt om over te schakelen van "vastzetten" naar "drukzetten".
Idealiter neemt de keeper de doeltrap en zijn de centrale verdedigers het eerste aanspeelpunt. Bij teams met twee centrale verdedigers starten zij vaak aan weerszijden van de keeper. Teams met drie centrale verdedigers laten de middelste verdediger vaak doorschuiven, zodat hij de keeper niet hindert. De backs zoeken vaak positie aan de zijlijn, soms hoger, soms lager, afhankelijk van de positionering van de tegenstander. De middenvelders kunnen naar de bal toe komen om extra opties te creëren, of juist wegblijven als er al een overtal is gecreëerd. De aanvallers loeren op een lange bal of een dieptepass achter de verdediging.
Open spel en druk zetten
De manier waarop de opbouw van achteruit wordt gespeeld, is sterk afhankelijk van de manier waarop de tegenstander druk zet. De tegenstander bepaalt immers waar de ruimtes ontstaan. De meest voorkomende manieren van hoge pressie zijn:
- Met één spits (boogje lopen): De vrije man is de andere centrale verdediger. Om hem te bereiken kan een vaardige centrale verdediger versnellen richting het middenveld, of de keeper gebruiken om de bal uit te halen en vervolgens bij zijn teamgenoot te krijgen. Ook kan een middenvelder als verbindingsspeler fungeren.
- Druk met de 9 en 10: Er kan een overtal worden gecreëerd door met drie centrale verdedigers op te bouwen, of door een back aan de binnenkant of een uitzakkende middenvelder. Een andere optie is om op te bouwen in 2:2, waarbij de keeper als 'uitlaat' fungeert, zodat het overtal elders op het veld behouden blijft.
- Kantelende buitenspeler: De vrije man is de back aan de andere kant. Hij kan rechtstreeks worden bereikt met een crosspass, of via de keeper of een middenvelder.
- Buitenspeler presst aan balkant: De back aan de balkant wordt vaak de vrije man. De centrale verdediger kan hem zelf bereiken als hij opengedraaid staat, of er is een verbindingsspeler nodig, meestal een middenvelder.
Superioriteit creëren
In de opbouw van achteruit is het cruciaal om superioriteit te creëren op eigen helft, zodat er mogelijkheden ontstaan om vooruit te spelen en kansen te creëren. Superioriteit kan op vier manieren worden bereikt:
Lees ook: Diepere analyse van "Geen Toernooi voor Mij te Duur"
- Numeriek: Met een overtal aan spelers.
- Positioneel: Door een speler vrij te laten lopen.
- Kwalitatief: Door betere spelers te hebben dan de tegenstander.
- Coöperatief: Door betere samenwerking tussen de spelers.
De keeperstraining trainbaar maken
De opbouw van achteruit kan op verschillende manieren worden getraind. Belangrijk hierbij is:
- Weerstand: Defensieve druk van tegenstanders, net als in de wedstrijd.
- Richting: Spelen van achteren naar voren, richting een bepaald doel.
- Puntentelling: Winnen en verliezen, zodat er een consequentie is aan het nemen van risico's.
Er zijn verschillende oefenvormen die geschikt zijn om de opbouw van achteruit te verbeteren, zoals partijspellen in een achthoek of vormen waarbij de opbouw aan de zijkant centraal staat.
Specifieke keeperstraining voor jongeren: zinvol of niet?
Is het nu gunstig om specifieke keeperstraining voor jongeren aan te bieden? Er zijn verschillende meningen over dit onderwerp. Sommigen vinden dat kinderen op jonge leeftijd vooral plezier moeten hebben en dat specifieke training te vroeg is. Anderen zijn van mening dat het geen nadeel is om op jonge leeftijd te beginnen met keeperstraining, als de kinderen het zelf leuk vinden.
Het is belangrijk dat kinderen de vrijheid hebben om te beslissen of ze willen keepen of als veldspeler verder willen gaan. Het aanbod van jonge keepers die graag aan specifieke trainingen willen deelnemen, is vaak beperkt, waardoor de trainingen te intensief kunnen zijn.
Plezier en ontwikkeling
Veel keeperstrainingen in de eerste jaren zijn gebaseerd op plezier in het keepen, het ontwikkelen van basistechnieken en het opbouwen en verfijnen van de motoriek. Het doel is niet om professionele keepers te creëren, maar om de kinderen te laten kennismaken met de verschillende aspecten van het keepen.
Keepers moeten tegenwoordig kunnen voetballen, dus het is belangrijk dat ze eerst leren voetballen! De hoeveelheid tijd die een keeper met de bal aan de voeten doorbrengt is aanzienlijk toegenomen. Keeperstrainers proberen ervoor te zorgen dat keepers tijdens de trainingen voortdurend aan hun traptechniek werken, hetzij door middel van specifieke oefeningen, hetzij door ze gewoon de bal op doel te laten trappen.
Ook buiten het veld zijn er mogelijkheden om aan de inzichten, tactische kennis en het begrip van het spel te werken. Als kind dringt het misschien nog niet helemaal tot je door wanneer je de trainers bepaalde richtlijnen hoort geven aan je medespelers.
De juiste begeleiding
Jongeren van 5 tot 10 jaar moeten niet onder druk worden gezet om doelman te worden of in het doel te blijven als ze van positie willen veranderen. Het is belangrijk om een goede keeperstrainer te vinden die de juiste technieken en elementen weet te prikkelen van de jonge doelman. Ook het juiste niveau is van belang: een te makkelijk niveau kan verveling veroorzaken, terwijl een te hoog niveau ontmoedigend kan werken.
Keeperstrainingen zijn belangrijk om de keeperstechnieken bij te werken, terwijl groepstrainingen een goed alternatief bieden om ook de technieken van een voetballer te verbeteren. Een meevoetballende doelman is in het moderne voetbal niet meer weg te denken.
Concentratie en mentale kracht
Kracht en techniek alleen maken een keeper nog niet goed. Een sterke concentratie en een goede manier van met fouten omgaan zijn net zo belangrijk. Elke keeper moet zijn eigen wedstrijdvoorbereiding kunnen doorlopen, waarbij de dag en avond ervoor even belangrijk zijn als de speeldag zelf. Een gezamenlijke warming-up helpt de keeper om zijn concentratie op te bouwen. Ook tijdens de wedstrijd moet een keeper het hoofd koel houden en leren omgaan met fouten.
De juiste houding
Bij het trainen is de juiste houding van doorslaggevend belang. Het is niet belangrijk hoe snel een oefening wordt uitgevoerd, maar dat de oefening langzaam en met precisie wordt gedaan. Het gaat erom de keeper oplossingen te bieden, die hij tijdens de wedstrijd feilloos en instinctief kan toepassen. Naast goed trainen is het belangrijk dat keeperstraining niet als kwelling wordt gezien, maar dat deze de keeper op een motiverende manier verder brengt.