Elk jaar levert de KNVB Beker wedstrijden op die een speciaal plekje in de geschiedenisboeken verdienen. Van amateurploegen die Eredivisieclubs verslaan tot spectaculaire comebacks met winnende doelpunten in de laatste minuut. De KNVB Beker, officieel de Eurojackpot KNVB Beker, is meer dan alleen een voetbaltoernooi; het is een podium voor kleine en grote kansen, waar nieuwe uitdagingen worden gevonden en talent wordt gespot.
De Historie van de KNVB Beker
De KNVB Beker is hét bekertoernooi voor Nederlandse voetbalclubs. Het toernooi, dat een knock-outsysteem heeft, wordt al sinds 1898 gehouden. De basis voor dit voetbaltoernooi werd gelegd door Hak Holdert, een dagbladuitgever en ondernemer (1870-1944). Geïnspireerd door de Engelse FA Cup, organiseerde hij in 1894 een eerste bekertoernooi. De animo was echter gering; er waren weinig inschrijvingen, waardoor alleen de Haarlemsche Football Club en HFC Haarlem een wedstrijd speelden. Hoewel dit geen volwaardig toernooi was, wordt deze Haarlemse derby soms beschouwd als het allereerste bekerduel in de Nederlandse voetbalgeschiedenis.
In het seizoen 1898/1899 werd een nieuwe poging ondernomen op initiatief van de Nederlandsche Voetbalbond (NVB), de voorloper van de KNVB. Hak Holdert was wederom betrokken en stelde een beker beschikbaar: de Holdertbeker. In de beginjaren werd het bekertoernooi nog niet erg serieus genomen. In 1910 besloten de finalisten Quick en H.V.V. zelfs om hun tweede elftallen de eindstrijd te laten spelen. Het toernooi werd in de eerste decennia ook niet jaarlijks afgewerkt.
De 'Dennenappel' en de Groeiende Populariteit
De Holdertbeker wordt tegenwoordig niet meer uitgereikt, omdat deze verloren is geraakt. Ter vervanging bood de Algemene Nederlandse Voetbalvereniging De Zwaluwen in 1946 een nieuwe trofee aan. Deze cup wordt liefkozend de ‘dennenappel’ genoemd, vanwege zijn bijzondere vorm. Tijdens de eerste naoorlogse editie van het bekertoernooi in 1948 werd de ‘dennenappel’ voor het eerst overhandigd aan een winnaar. Echter, in de jaren hierna werd het toernooi vaak niet gespeeld.
Nadat de UEFA in 1960 een toernooi voor bekerwinnaars in het leven riep, de Europa Cup II, nam de animo voor de Nederlandse beker snel toe. Aanvankelijk werden de finales op wisselende locaties afgewerkt. Tussen 1972 en 1976 was De Kuip in Rotterdam steeds gastheer voor de finale. Dit beviel velen, maar toch werd de finale hierna nog verschillende keren in andere stadions afgewerkt. In 1989 werd besloten dat de bekerfinale voortaan altijd in De Kuip zou worden gespeeld. Dat jaar werd ook officieel vastgelegd dat amateurclubs mogen deelnemen aan het knock-outsysteem.
Lees ook: De memorabele bekerfinale van 2016
Deelname van Amateurclubs en Vrouwenvoetbal
Tegenwoordig komen alleen amateurclubs uit de Tweede en de Derde divisie en clubs die in het seizoen daarvoor de halve finales van de regionale districtbekers hebben bereikt, in aanmerking voor deelname aan het toernooi. Sinds het seizoen 1980/81 kent het toernooi ook een editie voor vrouwen.
Memorabele Finales en Records
De KNVB Beker wordt lang niet altijd door een erkende topclub gewonnen. Vrij geregeld gaan ook clubs uit de subtop met de cup aan de haal. De traditionele top-3 voert echter wel de lijst met recordwinnaars aan: Ajax (20x), Feyenoord (14x) en PSV (11x). De meest doelpuntrijke finale was die van 11 juni 1944: Willem II versloeg toen in Eindhoven tegenstander Groene Ster met 9-2. Het snelste doelpunt in de bekerfinale staat op naam van Romário de Souza Faria. De Braziliaan van PSV had op 25 mei 1989 tegen FC Groningen slechts twee minuten nodig om raak te schieten. Sinds de invoering van het betaalde voetbal is het slechts drie amateurclubs gelukt de halve finale te bereiken: IJsselmeervogels in het seizoen 1974/’75, VVSB in het seizoen 2015/’16 en Spakenburg in het seizoen 2022/'23.
Bekerstunts die de Geschiedenisboeken Ingingen
Elk jaar vinden er weer een aantal wedstrijden plaats in de KNVB Beker die een mooi plekje in de geschiedenisboeken krijgen. Van een amateurploeg die een Eredivisieclub verslaat of een comeback met het winnende doelpunt in de laatste minuut. Hieronder een aantal memorabele bekerstunts:
- Swift - Vitesse (2017): Op 17 september 2017 schreef zaterdag hoofdklasser Swift geschiedenis door bekerhouder Vitesse in de eerste ronde uit te schakelen. Na 120 minuten stond het nog 0-0, waarna Swift de strafschoppen beter nam. Doelman Bogdan Constantin werd de held van de avond door onder meer een penalty van Alexander Büttner te stoppen.
- PSV - FC Wageningen (1977): Op 21 december 1977 werd PSV, dat later dat seizoen de UEFA-beker won, in eigen huis vernederd met 1-6 door eerstedivisionist FC Wageningen. Het was de grootste thuisnederlaag ooit voor PSV.
- PEC Zwolle - Ajax (2014): In het seizoen 2013/2014 veegde PEC Zwolle, onder leiding van Ron Jans, Ajax met 5-1 van de mat in de bekerfinale. De wedstrijd werd in de beginfase stilgelegd vanwege vuurwerk uit het Ajax-vak, terwijl de Amsterdammers al met 1-0 voorstonden.
- VVSB - FC Den Bosch (2016): In februari 2016 zorgde amateurclub VVSB voor een historische bekerstunt door tegen FC Den Bosch een 2-0 achterstand om te buigen in een 2-3 voorsprong. Hiermee bereikte VVSB voor het eerst in 41 jaar de halve finale van het KNVB Bekertoernooi. VVSB haalt knap de halve finale, maar verliest met 3-0 van FC Utrecht…
- USV Hercules - Ajax (2023): In de tweede ronde van de TOTO KNVB Beker trof USV Hercules, als derde divisionist, Ajax in Stadion Galgenwaard. Na ruim een uur spelen had Tim Pieters al twee keer gescoord en stonden de Domstedelingen op ramkoers om de derde ronde te bereiken. Na een comeback van de Amsterdammers leek de droom aan diggelen, maar in de extra tijd van de tweede helft werd het alsnog 3-2 en ging het bekersprookje verder.
- Quick Boys - SC Heerenveen: 2500 toeschouwers waren er aanwezig voor het bekerduel in Katwijk. Eredivisionist Sc Heerenveen - op dat moment negende - kwam op bezoek. De Friezen kwamen na twintig minuten voetbal een 1-0 achterstand. Lang keken de Friezen niet tegen een achterstand aan, want Ilias Sebaoui maakte vroeg in de tweede helft de gelijkmaker. In de 76e minuut schoot Ion Nicolaescu namens de bezoekers de 1-2 binnen en leek het bekersprookje ten einde te zijn gekomen. Maar een keeperswissel aan de kant bij sc Heerenveen pakte niet goed uit. Andries Nopper veroorzaakte een penalty en kon in de 88e minuut vissen nadat spits Milan Zonneveld raak schoot. Levi van Duijn besliste de wedstrijd door in de verlenging het winnende doelpunt te scoren en de stunt tegen sc Heerenveen te voltooien: 3-2.
- Noordwijk - Willem II: Wat een wedstrijd voor de Noordwijkers! Ze komen na twee minuten al op een 1-0-voorsprong door een doelpunt van Emiel Wendt. Iets meer dan tien minuten na rust komt Noordwijk zelfs op 2-0. Vlak daarna komt Willem II nog terug door een doelpunt van Bokila. Toch houdt Noordwijk stand en ze bekeren verder.
De Bekerfinale: Een Voetbalfeest
De (her)start in Rotterdam is uitstekend: Feyenoord kwalificeert zich tussen 1991 en 1995 vier keer voor de bekerfinale, waarmee een uitverkocht stadion gegarandeerd is. In de seizoenen die volgen blijkt De Kuip ook vol te lopen bij finales waar de Rotterdamse club niet aan deelneemt. De eerste memorabele eindstrijd is wat dat betreft het duel tussen Ajax en sc Heerenveen in 1993. De Friezen gaan met 6-2 ten onder, maar het beeld van de rijen bussen onderweg van Heerenveen naar Rotterdam en de fantastische sfeer in en om het stadion, markeren het begin van de ‘bekerfeesten’. Inmiddels zijn dat bekende beelden. De Eurojackpot KNVB Bekerfinale is een jaarlijks hoogtepunt op de voetbalkalender.
Lees ook: Voorbeschouwing: Feyenoord - Lazio, een must-win wedstrijd
Lees ook: Wanneer pakt Feyenoord de titel?