De Geschiedenis van het Europees Kampioenschap Voetbal

Het Europees kampioenschap voetbal, vaak simpelweg EK voetbal genoemd, is een prestigieus voetbaltoernooi exclusief voor Europese landen. Dit toernooi vindt elke vier jaar plaats, afwisselend met het wereldkampioenschap voetbal. Het is een kampioenschap voor mannen in alleen de Europese landen.

De Beginjaren en de Visie van Henri Delaunay

Het idee voor een Europees kampioenschap werd in 1930 geopperd door de Fransman Henri Delaunay. Delaunay was een fervent voetballiefhebber die begon als speler bij l’Etoile des Deux Lacs in Parijs en later een bestuursfunctie bij de FIFA bekleedde. Hij kwam al in 1927 met het idee voor het toernooi. Zijn voorstel kon aanvankelijk maar op weinig belangstelling rekenen, omdat de FIFA toen ook bezig was met het opzetten van het Wereldkampioenschap. De organisatoren waren bang dat de oprichting van een Europees Kampioenschap ten koste zou gaan van de populariteit van het WK.

Hoewel hij al in 1927 met het idee kwam om een Europees Kampioenschap te organiseren, kreeg het aanvankelijk weinig steun. In 1958, drie jaar na Delaunay's dood in 1955, besloot de UEFA tijdens een congres in Zweden dat het eerste EK in 1960 zou plaatsvinden. Zijn zoon, Pierre Delaunay, zette het werk van zijn vader voort als directeur van de UEFA en zorgde ervoor dat de trofee vernoemd werd naar Henri Delaunay als eerbetoon aan zijn pioniersrol. De Coupe Henri Delaunay is sindsdien de felbegeerde trofee waar de deelnemende landen om strijden. Tijdens het EK Voetbal wordt gespeeld om de Coupe Henri Delaunay. Deze beker is vernoemd naar de Franse voetbalpersoonlijkheid Henri Delaunay (1883-1955) die aan de basis stond van het eerste Europees kampioenschap voetbal.

Het Verhaal van Henri Delaunay

Henri Delaunay was een Fransman en een bedreven liefhebber van de voetbalsport. Hij begon zijn carrière als voetballer voor l’Etoile des Deux Lacs, een voetbalclub in Parijs. Het verhaal gaat dat hij in die tijd als scheidsrechter functioneerde bij een voetbalwedstrijd toen hij tijdens het fluiten een bal in zijn gezicht kreeg, waardoor hij twee tanden verloor en het fluitje doorslikte. Het is niet geheel duidelijk of dit verhaal op waarheid is gebaseerd, maar hiermee nam zijn liefde voor de voetbalsport in ieder geval niet af. In 1906 werd hij directeur van l’Etoile des Deux Lacs. Daarna beklom hij gestaag de hiërarchische ladder binnen het voetbalwezen totdat hij in 1924 bestuurslid werd bij Fédération Internationale de Football Association (FIFA).

De Eerste Toernooien

De eerste editie van het EK vond plaats in 1960 in Frankrijk. Er deden destijds slechts vier landen mee aan de eindronde: Frankrijk, Sovjet-Unie, Joegoslavië en Tsjecho-Slowakije. Tijdens de eerste editie kwalificeerden zich slechts vier landen voor het eindtoernooi. De Sovjet-Unie ging er met de winst vandoor. De finale werd gespeeld tussen de Sovjet-Unie en Joegoslavië, waarbij de Sovjet-Unie met 2-1 won, mede dankzij het sterke keeperswerk van Lev Jasjin die veel aanvallen van Joegoslavië wist af te slaan.

Lees ook: Servië op weg naar het WK

Uitbreiding en Groei van het Toernooi

In de beginjaren kwalificeerden zich slechts vier landen voor het eindtoernooi. In 1980 namen voor het eerst acht nationale teams deel aan het hoofdtoernooi en werd het dus al wat ingewikkelder om kampioen te worden. In 1996, toen het EK in Engeland werd gehouden, werd het aantal deelnemers verder uitgebreid naar zestien. In 1996 werd het aantal deelnemende landen uitgebreid naar zestien. En sinds 2016 kunnen maar liefst vierentwintig landen zich kwalificeren voor het vierjaarlijkse voetbaltoernooi.

• 1960 tot 1976: 4 landen
• 1976 tot 1992: 8 landen
• 1992 tot 1996: 16 landen
• Vanaf 2016: 24 landen

Memorabele Momenten en Winnaars

Door de jaren heen zijn er verschillende memorabele momenten en verrassende winnaars geweest.

Overzicht van alle EK-winnaars

Dit zijn alle winnaars van het EK voetbal tot nu toe:

• 1960: Sovjet-Unie
• 1964: Spanje
• 1968: Italië
• 1972: West-Duitsland
• 1976: Tsjecho-Slowakije
• 1980: West-Duitsland
• 1984: Frankrijk
• 1988: Nederland
• 1992: Denemarken
• 1996: Duitsland
• 2000: Frankrijk
• 2004: Griekenland
• 2008: Spanje
• 2012: Spanje
• 2016: Portugal
• 2021: Italië

Duitsland en Spanje delen het record als meest succesvolle landen met elk drie gewonnen titels. Spanje is tot nu toe het meest succesvol. Het landen won het toernooi al vier keer, op de ranglijst gevolgd door Duitsland met drie eindoverwinningen. De huidige titelhouder is Italië, die het EK in 2021 (EURO 2020) wonnen. Na acht jaar Spanje als Europees Kampioen gehad te hebben (2008 en 2012), verbrak Portugal de hegemonie door in 2016 het EK voetbal te winnen. De regerend Europees Kampioen was voor aanvang van het EK 2024 echter Italië. Zij wonnen het EK 2021 (EURO 2020) en mochten zich tot 14 juli 2024 Europees Kampioen noemen. Spanje heeft nu het EK 2024 voetbal gewonnen en is daarmee nu het best presterende land op de Europees Kampioenschappen voetbal. Spanje heeft na de winst op het EK 2024 in de historie de beste prestaties geleverd als je kijkt naar alle Europese Kampioenschappen voetbal. Spanje won het EK voetbal vier keer en is een keer tweede geworden.

Specifieke Overwinningen en Memorabele Momenten

• 1960: Sovjet-Unie: In 1960 won de Sovjet-Unie het eerste Europees Kampioenschap voetbal. Onder leiding van coach Gavriil Kachalin versloegen ze Joegoslavië met 2-1 in de finale, gespeeld in Parijs. Viktor Ponedelnik scoorde het winnende doelpunt in de verlenging, waarmee de Sovjet-Unie de allereerste Europese kampioen werd.
• 1964: Spanje: In 1964 won Spanje het Europees Kampioenschap voetbal. In de finale, gehouden in Madrid, versloegen ze de titelverdediger Sovjet-Unie met 2-1. Jesús María Pereda en Marcelino scoorden voor Spanje, terwijl Galimzian Khusainov voor de Sovjets trefzeker was. Deze overwinning markeerde Spanje’s eerste grote internationale voetbalsucces.
• 1968: Italië: In 1968 won Italië het Europees Kampioenschap voetbal. Na een 1-1 gelijkspel in de finale tegen Joegoslavië, werd een replay georganiseerd. Italië won deze wedstrijd met 2-0 dankzij doelpunten van Luigi Riva en Pietro Anastasi. Dit was de eerste en enige keer dat de finale van het EK werd overgespeeld.
• 1972: West-Duitsland: In 1972 won West-Duitsland het Europees Kampioenschap voetbal. In de finale, gehouden in Brussel, versloegen ze de Sovjet-Unie met 3-0. Dit markeerde het begin van een succesvolle periode voor het West-Duitse nationale team.
• 1976: Tsjecho-Slowakije: In 1976 won Tsjecho-Slowakije het Europees Kampioenschap voetbal. In de finale tegen West-Duitsland in Belgrado eindigde de wedstrijd in 2-2, waarna strafschoppen volgden. Antonín Panenka scoorde de beslissende penalty met een legendarische chip, waarmee Tsjecho-Slowakije de titel veiligstelde. Deze overwinning is vooral beroemd vanwege Panenka’s unieke strafschoptechniek.
• 1980: West-Duitsland: In 1980 won West-Duitsland het Europees Kampioenschap voetbal. In de finale, gehouden in Rome, versloegen ze België met 2-1. Horst Hrubesch scoorde beide doelpunten voor West-Duitsland, inclusief het winnende doelpunt in de laatste minuten. Deze overwinning markeerde hun tweede Europese titel, waarmee ze hun status als voetbalgrootmacht bevestigden.
• 1984: Frankrijk: In 1984 won Frankrijk het Europees Kampioenschap voetbal. In de finale in Parijs versloegen ze Spanje met 2-0. Michel Platini, de ster van het toernooi, scoorde een vrije trap, en Bruno Bellone maakte het tweede doelpunt. Deze overwinning betekende Frankrijk’s eerste grote internationale titel en vestigde Platini’s legendarische status.
• 1988: Nederland: Nederland behaalde zijn enige EK-titel in 1988 in West-Duitsland, onder leiding van coach Rinus Michels en met Marco van Basten als sterspeler. In de finale in München versloegen ze de Sovjet-Unie met 2-0. Ruud Gullit scoorde het eerste doelpunt, en Marco van Basten maakte een legendarisch tweede doelpunt met een schitterende volley.
• 1992: Denemarken: Denemarken wist in 1992 in de finale Duitsland te verslaan.
• 1996: Duitsland: Na de hereniging van Duitsland in 1990 domineerde het Duitse team het EK van 1996 in Engeland. In de finale, gespeeld in Londen, versloegen ze Tsjechië met 2-1 na verlenging. Oliver Bierhoff scoorde de winnende golden goal, nadat Matthias Sammer de gelijkmaker had gescoord. Deze overwinning bezorgde Duitsland hun derde EK-titel, waarmee ze hun dominantie in Europa bevestigden.
• 2000: Frankrijk: In 2000 won Frankrijk het Europees Kampioenschap voetbal. In de finale in Rotterdam versloegen ze Italië met 2-1 na verlenging. Sylvain Wiltord scoorde de gelijkmaker in blessuretijd, en David Trezeguet maakte de winnende goal in de verlenging. Deze overwinning bezorgde Frankrijk hun tweede EK-titel, na hun triomf in 1984.
• 2004: Griekenland: Griekenland zorgde voor een verrassende overwinning in 2004. In de finale in Lissabon versloegen ze Portugal met 1-0 dankzij een doelpunt van Angelos Charisteas. Dit historische succes markeerde Griekenlands eerste en tot nu toe enige EK-titel, waarmee ze hun status als voetbalsensatie bevestigden.
• 2008: Spanje: In 2008 won Spanje het Europees Kampioenschap voetbal. In de finale in Wenen versloegen ze Duitsland met 1-0 dankzij een doelpunt van Fernando Torres. Deze overwinning betekende Spanjes tweede Europese titel, en het team werd geprezen voor hun dominantie en technisch hoogstaand spel gedurende het hele toernooi. Het Spaanse team, geleid door spelers als Fernando Torres, triomfeerde in Oostenrijk en Zwitserland.
• 2012: Spanje: In 2012 won Spanje opnieuw het Europees Kampioenschap voetbal. In de finale in Kiev versloegen ze Italië overtuigend met 4-0. Doelpunten van David Silva, Jordi Alba, Fernando Torres en Juan Mata bezegelden hun derde Europese titel, waarmee Spanje hun status als een van ‘s werelds beste teams bevestigde. Spanje werd de eerste ploeg ooit die het EK wist te winnen in twee opeenvolgende edities.
• 2016: Portugal: Portugal behaalde zijn eerste grote titel op het EK van 2016, met Cristiano Ronaldo als aanvoerder. In de finale in Parijs versloegen ze gastland Frankrijk met 1-0 na verlenging. Eder scoorde het beslissende doelpunt in de 109e minuut, waarmee Portugal voor het eerst in hun geschiedenis het EK wonnen, een prestatie die hun nationale trots versterkte.
• 2021: Italië: Italië won het EK in 1968 en voegde een tweede titel toe in 2021 na een overwinning op Engeland na strafschoppen. Het Europees Kampioenschap van 2020 werd in 2021 gehouden vanwege de COVID-19-pandemie en werd over verschillende Europese steden verspreid. In de finale in Londen versloegen ze Engeland na een gelijkspel van 1-1 en een overwinning van 3-2 na strafschoppen. Dit was de tweede keer dat Italië het toernooi won, wat hun opmerkelijke comeback in het internationale voetbal onderstreepte.

Nederland en België op het EK

Nederland heeft één keer het EK gewonnen, in 1988. Daarnaast werd Nederland een keer derde in 1976, in een tijd dat er nog een troostfinale werd gespeeld. In 1992, 2000 en 2004 eindigde Nederland ook als vierde, maar er werd geen wedstrijd om de derde plaats meer gespeeld. Nederland pakte de titel één keer, in 1988. Onder leiding van een van Nederlands beste coaches ooit - Rinus Michels - pakte Oranje de felbegeerde cup. In een vrij lastige groep met de Sovjet-Unie, Ierland en Engeland werd Nederland tweede. De Sovjet-Unie werd geheel verrassend eerste. Het voormalig Rusland won in de groepsfase met 1-0 van Oranje. In de finale trof het Nederland elftal angstgegner Sovjet-Unie opnieuw, maar dankzij goals van Gullit en Van Basten won Oranje het EK. De grootste zege boekte het in 2000, het jaar dat Nederland het toernooi samen met België organiseerde. In de kwartfinale, gespeeld in de Kuip in Rotterdam, versloeg het Nederlands elftal toen Joegoslavië met maar liefst 6-1, mede dankzij een hattrick van Patrick Kluivert. Dit is nog altijd de grootste overwinning ooit op een EK Voetbal. Er waren echter wel vaker landen die met vijf doelpunten verschil wonnen.

Lees ook: Meer over debatwedstrijden

België behaalde de derde plaats in 1972 en de tweede plaats in 1980, wat nog steeds de beste prestatie is voor België op een EK. In 2000 hadden Nederland en België de primeur om het toernooi in twee landen te laten spelen. Inmiddels hebben Polen en Oekraïne het toernooi ook al gezamenlijk georganiseerd.

Regelwijzigingen: Golden Goal en Silver Goal

In 1996 werd de golden goal, ook wel ‘sudden death’ genoemd, ingevoerd op het EK in Engeland. Zowel tijdens dit EK als het daaropvolgende EK van 2000 werd het toernooi gewonnen door een golden goal. In 2002 schafte de UEFA de golden goal weer af.

Voor het EK van 2004 werd de silver goal geïntroduceerd. Tijdens dit EK werd de silver goal alleen toegepast tijdens de halve finale tussen Griekenland en Tsjechië, waarbij Griekenland won door in de laatste minuut van de eerste verlenging te scoren.

In 2006 keerde de UEFA terug naar het traditionele verlengingssysteem: twee keer een kwartier verlenging, gevolgd door strafschoppen indien nodig.

Mascottes en Toernooisfeer

Elk EK heeft zijn eigen unieke sfeer en mascottes die bijdragen aan de feestelijke stemming. Op 20 juni 2023 werd een teddybeer met een kleurrijk shirt gepresenteerd als mascotte voor het EK 2024. Alle fans mochten vervolgens kiezen tussen Albärt, Bärnardo, Bärnheart en Herzi von Bär, (het Duitse woord voor beer).

Lees ook: Overzicht Fortnite Toernooien PS4

Records en Statistieken

Cristiano Ronaldo is de topscorer aller tijden op het EK voetbal. Tijdens vijf toernooien scoorde hij in totaal veertien doelpunten. Aangezien hij er in 2024 in Duitsland weer bij is, verwachten we dat dit aantal oploopt. Op nummer twee staat Michel Platini met negen goals en op drie Alan Shearer en Antoine Griezmann met beide zeven. Cristiano Ronaldo scoorde niet alleen de meeste doelpunten op Europees Kampioenschappen voetbal, hij speelde ook de meeste wedstrijden. De Portugees staat nu op 23, maar ook worden er alleen maar meer na het WK in 2024. De nummers twee tot en met vier zijn allemaal oud-voetballers, dus de kans is klein dat Ronaldo de komende jaren wordt ingehaald.

De grootste overwinning van Nederland op een EK was in 2000, toen ze Joegoslavië met 6-1 versloegen in de kwartfinale.

Het EK 2024 in Duitsland

Het EK 2024 werd gehouden in Duitsland. De finale van het toernooi werd gespeeld op 14 juli 2024. Spanje is de winnaar van het EK 2024 geworden en volgt Italië op. Spanje mag zich de komende vier jaar lang Europees Kampioen noemen.

Voorspellingen voor het EK 2024

De voorspelling van veel mensen is dat Frankrijk het EK 2024 zal winnen. De Fransen hebben, zoals vaak, een heel sterk elftal en lijken net iets sterker dan de concurrentie. Andere kanshebbers zijn Nederland, Duitsland en Engeland. Naast de favorieten die hierboven zijn genoemd, zullen ook teams zoals Italië, Spanje en België naar verwachting goed presteren. Deze landen hebben getalenteerde spelers en een sterke voetbaltraditie. Het is altijd lastig om de topscorer te voorspellen, maar enkele spelers om in de gaten te houden zijn Kylian Mbappé (Frankrijk), Harry Kane (Engeland), Rasmus Højlund (Denemarken) en Memphis Depay (Nederland). Wie uiteindelijk de meeste doelpunten zal maken, blijft een spannende vraag!

tags: #europa #kampioenschap #voetbal #geschiedenis