De Geschiedenis van de KNVB Beker: Van Holdertbeker tot Gouden Dennenappel

De KNVB Beker, officieel bekend als de TOTO KNVB Beker, is het nationale voetbalbekertoernooi van Nederland. Het is een competitie met een rijke historie, vol verrassingen en memorabele momenten. Van amateurclubs die stunten tegen Eredivisie-grootmachten tot onbekende clubs die de beker wisten te winnen, de KNVB Beker is een toernooi vol spanning en sensatie.

Het Begin: De Holdertbeker (1898-1945)

Het idee voor een Nederlands bekertoernooi ontstond in 1893, naar het voorbeeld van de FA Cup in Engeland. Ondernemer Hak Holdert loofde een beker uit voor een wedstrijdenreeks volgens het beker- of afvalsysteem. De Nederlandsche Voetbal- en Athletiekbond (NVAB), de toenmalige KNVB, was enthousiast, maar de animo bij de clubs was minder groot. Een eerste bekerwedstrijd werd gespeeld in Haarlem in februari 1894, maar veel navolging kreeg dit duel niet.

In 1898 waagde Holdert een nieuwe poging, die succesvoller was. Achttien clubs schreven zich in voor deelname aan het bekertoernooi 1898/’99, waaronder Ajax, Haarlem, Hercules, Vitesse, H.V.V. en R.A.P.. De eerste ronde werd gespeeld via een poulesysteem, maar kende een moeizaam verloop. Uiteindelijk bereikten R.A.P. en H.V.V. de finale, die na een dubbele verlenging werd gewonnen door H.V.V. uit Den Haag. De eerste bekerwinnaar in de historie van het Nederlandse voetbal was RAP Amsterdam, dat in de eindstrijd na verlenging HVV met 1-0 versloeg.

Van 1898 tot en met 1945 stond de Nederlandse voetbalbeker bekend als de Holdertbeker, vernoemd naar Hak Holdert die de beker beschikbaar had gesteld. Een uitzondering hierop was de periode 1921 - 1929, toen de trofee omgedoopt was tot de NVB Beker.

De Holdertbeker wordt tegenwoordig niet meer uitgereikt. Deze beker raakte kwijt.

Lees ook: Complete gids voor live zaalvoetbal

De Zilveren Dennenappel (1946-1994)

In 1946 bood de Algemene Nederlandse Voetbalvereniging De Zwaluwen een nieuwe wisseltrofee aan de KNVB aan. Het Parool schreef dat de zilveren beker al in 1941 was aangekocht. Het Algemeen Handelsblad meldde dat de zilveren trofee bijna door de Duitse bezetter geconfisceerd was, maar dat een zekere meneer De Haan de trofee - met gevaar voor eigen leven - verscheidene malen moest verplaatsen.

De nieuwe beker, gemaakt van zilver, kreeg al snel de bijnaam ‘de Dennenappel’ vanwege zijn karakteristieke vorm. WVV Wageningen was de eerste club die de zilveren dennenappel in ontvangst mocht nemen, na hun overwinning op DWV in de finale van 1948.

Sponsornamen en de Gouden Glans (1995-heden)

Vanaf 1995 gingen sponsorbelangen meetellen en veranderde de naam van de beker in Amstel Cup (1995-2004) en Gatorade Cup (2005). Sinds 2006 staat de beker bekend als de KNVB Beker, met toevoegingen van de hoofdsponsor. Momenteel is de beker bekend als de TOTO KNVB Beker.

Ter gelegenheid van de 100e bekerfinale, die in 2018 werd gespeeld, kreeg de dennenappel een fraaie gouden laklaag.

Opmerkelijke Momenten en Feiten

• Geen bekerwinnaar in 2020: In het ‘coronajaar’ 2020 werd het toernooi niet gespeeld, waardoor er voor het eerst in de historie een jaar werd overgeslagen. Vanwege de uitbraak van de coronapandemie en het verbod op vergunningsplichtige evenementen, is de Eredivisie in het seizoen 2019/'20 niet uitgespeeld. De competitie is afgesloten zonder kampioen.
• Amateurstunts: De KNVB Beker staat bekend om de verrassingen en stunts van amateurclubs. Zo haalde SV Spakenburg in 2023 de halve finale. In het seizoen 2015/2016 bereikte VVSB de halve finale, nadat ze in de laatste tien minuten tegen FC Den Bosch een 2-0 achterstand ombogen in een 2-3 voorsprong.
• Grootste thuisverlies PSV: Op 21 december 1977 werd PSV in eigen huis vernederd met 1-6 door eerstedivisionist FC Wageningen.
• Friese kracht: SC Heerenveen bereikte in het seizoen 1992/1993 als Eerste Divisieclub de bekerfinale, waarin ze met 6-2 verloren van Ajax.
• Eén finale, twee duels: De finale tussen Ajax en Feyenoord in het seizoen 2009/2010 werd over twee wedstrijden gespeeld, omdat er geen supporters van de bezoekende club aanwezig mochten zijn in het stadion.
• Ajax vernederd: In de finale van 2013/2014 werd Ajax met 5-1 verslagen door PEC Zwolle.
• Snelste doelpunt: Het snelste doelpunt in een bekerfinale staat op naam van Romário de Souza Faria, die in 1989 na twee minuten scoorde voor PSV tegen FC Groningen.
• Meest doelpuntrijke finale: De meest doelpuntrijke finale was die van 11 juni 1944: Willem II versloeg toen Groene Ster met 9-2.

Onbekende Clubs die de KNVB Beker Wonnen

Naast de bekende namen zijn er ook een aantal onbekende clubs die in het verleden de KNVB Beker hebben gewonnen:

Lees ook: Wat verdient een derde keeper?

1. Fortuna ’54 (1957 en 1964): Deze club uit Geleen won in 1957 de KNVB Beker en eindigde dat jaar ook op de tweede plaats in de competitie. In 1968 fuseerde de club met Sittardia en werd Fortuna Sittard.
2. Quick Nijmegen (1949): Amateurclub Quick Nijmegen won in 1949 de KNVB Beker. In 2017 werd een replica van de beker aan de club overhandigd door UEFA-medewerker Michael van Praag.
3. WVV Wageningen (1939 en 1948): De profafdeling van deze club bestaat niet meer, maar Wageningen speelde in 1974 nog in de Eredivisie.
4. VSV Velsen (1938): Deze club uit Velsen won in 1938 de KNVB Beker.
5. RFC Roermond (1936): RFC Roermond won in 1936 als eerste Limburgse club de KNVB Beker.
6. Velocitas 1897 (1934): Amateurclub Velocitas uit Groningen won in 1934 de KNVB Beker door van Feyenoord te winnen.
7. VUC Den Haag (1927): De Haagse amateurclub won in 1927 de KNVB-beker.
8. TSV Longa (1926): Deze club uit Tilburg won in 1926 de KNVB Beker. In 2017 fuseerde de club met een aantal andere clubs uit de buurt en werd het FC Tilburg.
9. ZFC Zaandam (1925): ZFC Zaandam won in 1925 de KNVB Beker. In 1990 is de club opgeheven.
10. VV Schoten (1921): Het Haarlemse VV Schoten won in 1921 de KNVB-beker.

Winnaars tot 1920

Ook voor 1920 zijn er clubs die de KNVB Beker wisten te winnen, waarvan sommige nog steeds bestaan:

• CVV Mercurius (1920)
• RC Haarlem (1918, 1912)
• AFC Ajax (1917)
• Quick (1916, 1911, 1910, 1909)
• Koninklijke HFC (1915, 1913, 1904)
• Dordrechtsche FC (1914)
• HFC Haarlem (1912, 1902)
• HBS (1908, 1901)
• VOC Rotterdam (1907, 1905)
• Concordia Delft (1906)
• Velocitas Breda (1900)
• RAP Amsterdam (1899)

Records en Statistieken

• Meeste overwinningen: Ajax is recordhouder met 20 gewonnen bekers, gevolgd door Feyenoord (15) en PSV (11).
• Meeste finales gespeeld: Ajax heeft de meeste finales gespeeld, namelijk 30. PSV en Feyenoord stonden 19 keer in de finale.
• Grootste overwinning: De grootste overwinning in het bekertoernooi dateert uit het seizoen 1903/04.
• Snelste doelpunt: Het snelste doelpunt in een bekerfinale staat op naam van Romário (PSV), die in 1989 na 2 minuten scoorde.
• Meest doelpuntrijke finale: De meest doelpuntrijke finale was in 1944, toen Willem II met 9-2 won van Groene Ster.
• Amateurclubs in de halve finale: Sinds de invoering van het betaalde voetbal is het slechts drie amateurclubs gelukt de halve finale te bereiken: IJsselmeervogels (1974/’75), VVSB (2015/’16) en Spakenburg (2022/’23).

De KNVB Beker in de Moderne Tijd

De KNVB Beker is meer dan alleen een voetbaltoernooi. Het is een competitie die clubs van alle niveaus de kans geeft om te strijden voor een belangrijke prijs en een ticket voor Europees voetbal. Het is een toernooi vol traditie, verrassingen en onvergetelijke momenten, dat een belangrijk onderdeel vormt van de Nederlandse voetbalcultuur. De Eurojackpot KNVB Beker is de beker van heel Nederland.

Lees ook: Wisselbeleid in het voetbal

tags: #eredivisie #knvb #beker #history