Edwin van der Sar, geboren op 29 oktober 1970, wordt algemeen beschouwd als een van de beste Nederlandse doelmannen aller tijden. Zijn bijna drie decennia lange loopbaan omvatte periodes bij enkele van de grootste clubs ter wereld, waarin hij aanzienlijke successen boekte. Dit artikel beschrijft zijn carrière van zijn jeugdjaren tot zijn laatste wedstrijd.
Jeugd en Vroege Carrière
De voetbalreis van Edwin van der Sar begon bij de Voorhoutse voetbalvereniging VV Foreholte. Vervolgens maakte hij in de hoogste jeugd de overstap naar VV Noordwijk. Daar keepte hij zich in de kijker van Ajax-trainer Louis van Gaal. Van der Sar kon ook op amateurbasis naar Sparta Rotterdam maar na een proefperiode kreeg en tekende hij een contract bij Ajax. Hier keepte hij de eerste twee jaar vooral in het tweede team en trainde als derde doelman met het eerste team.
Doorbraak bij Ajax
Van der Sar maakte zijn debuut voor Ajax op 23 april 1991. Dit toen hij in Stadion De Meer tegen Sparta Rotterdam (1-0) na 32 minuten de geblesseerde Menzo moest vervangen. Dit ging zo goed dat hij mocht blijven staan en eerste doelman bleef. In het seizoen 1991/92 speelde hij echter weer voor het tweede team. In oktober 1992 verving hij wederom tijdelijk de geblesseerd geraakte Menzo. De rolverdeling veranderde toen Menzo op 3 maart 1993 in de uitwedstrijd om de UEFA Cup bij AJ Auxerre een bal in eigen doel sloeg. Na een moeizame beginperiode groeide Van der Sar uit tot een sleutelfiguur in het Ajax van Louis van Gaal. Het team dat in 1995 het Nederlands kampioenschap, de UEFA Champions League, de UEFA Super Cup en de wereldbeker voor clubteams wist te winnen. In de finale van de wereldbeker voor clubteams, stopte Van der Sar de eerste strafschop van tegenstander Grêmio. Dat was nodig na een gelijke stand na 90 minuten en een verlenging dat uitliep op strafschoppen. Uiteindelijk kwam Edwin tot 226 wedstrijden voor de Amsterdammers, waarin hij 1 maal scoorde. Van der Sar maakte zijn enige doelpunt in zijn profcarrière op 3 mei 1998 tijdens de uitwedstrijd tegen De Graafschap. In de 85ste minuut mocht Van der Sar namelijk bij een 0-7 stand op het scorebord vanaf elf meter aanleggen tegenover de Graafschap-doelman Ron Olyslager. Ajax won uiteindelijk met 1-8.
Vervolg van zijn carrière
In 1999 maakte Van der Sar de overstap naar de Italiaanse grootmacht Juventus. Na de komst van concurrent Gianluigi Buffon verkocht ‘De Oude Dame’ Van der Sar aan de Engelse promovendus Fulham. Hier speelde hij vier jaar. Met deze club won hij de UEFA Intertoto Cup in 2002.
In 2005 tekende Van der Sar een contract bij Manchester United. Hij werd een onmiddellijk succes en keepte zich al snel tot een publiekslieveling bij de fans. Met Manchester United won Van der Sar talloze prijzen, waaronder vier Premier League-titels en de UEFA Champions League in 2008, waarin hij cruciale reddingen verrichtte in de strafschoppenserie tegen Chelsea in de finale. Hij vestigde ook een record in de Premier League door 14 opeenvolgende clean sheets te behalen in het seizoen 2008-2009, een prestatie die nog steeds ongeëvenaard is. Van der Sar bleef bij Manchester United tot aan het einde van het seizoen 2010-2011.
Lees ook: Europa League Play-offs: Utrecht - Zenit
Internationale carrière
Van der Sar maakte zijn debuut voor het Nederlands elftal op 7 juni 1995 in een vriendschappelijke wedstrijd tegen Wit-Rusland. Een van de hoogtepunten van Van der Sar’s internationale carrière was zijn optreden tijdens het Europees kampioenschap van 2000. Nederland bereikte de halve finales van het toernooi, waar ze werden uitgeschakeld door Italië na een spannende wedstrijd die eindigde in een 0-0 gelijkspel en beslist werd door een penaltyreeks. ‘IJskonijn’ Van der Sar stond bekend om zijn kalmte en zijn vermogen om penalty’s te stoppen. Hij slaagde er dan ook in om twee strafschoppen te keren. In 2006 speelde Van der Sar een belangrijke rol in de kwalificatiecampagne voor het Wereldkampioenschap voetbal. Hij hield het doel schoon in meerdere wedstrijden en droeg bij aan de succesvolle kwalificatie van Nederland voor het toernooi in Duitsland. Op het WK van 2006 presteerde Van der Sar opnieuw op hoog niveau, met enkele cruciale reddingen in de knockout-fase.
Na het WK van 2006 bleef Van der Sar een steunpilaar voor het Nederlands elftal. Hij speelde een belangrijke rol tijdens de kwalificatiecampagnes voor het Europees kampioenschap van 2008 en het Wereldkampioenschap van 2010. Op 3 september 2008 bereikte Van der Sar een mijlpaal door het record van Frank de Boer te evenaren als de meest gecapte Nederlandse international, met 112 caps. Hij ging uiteindelijk voorbij aan De Boer en eindigde zijn interlandcarrière met 130 caps. Hiermee kreeg hij de naam als meest gecapte Nederlandse speler aller tijden. Na het Europees kampioenschap van 2008 kondigde Van der Sar zijn afscheid aan van het nationale team.
Opmerkelijk was wel dat Edwin nog één keer zijn keeper handschoenen uit de kast haalde. Van der Sar werd namelijk in maart 2016 door zijn oude club VV Noordwijk gevraagd om een wedstrijd als doelman te fungeren. Dit vanwege een blessure van de eerste keeper. Van der Sar ging op deze uitnodiging in en stond op 12 maart 2016 onder de lat voor Noordwijk. De club was op dat moment actief in de Zaterdag Hoofdklasse B. Op die dag speelde VV Noordwijk een thuiswedstrijd tegen Jodan Boys. Van der Sar stopte in deze wedstrijd een strafschop, maar kon niet voorkomen dat Noordwijk met 1-1 gelijkspeelde.
Laatste officiële wedstrijd
Van der Sar speelde zijn laatste officiële wedstrijd op 28 mei 2011 in Londen, in het Wembleystadion, waar Manchester United die zaterdagavond de finale om de UEFA Champions League tegen FC Barcelona verloor met 1-3. NOS Voetbal•woensdag 4 mei 2011, 23:00•Aangepast vrijdag 6 mei 2011, 01:05Edwin van der Sar speelt de laatste wedstrijd van zijn carrière op Wembley, in de finale van de Champions League. Manchester United bereikte woensdag ten koste van Schalke 04 (4-1 na de 0-2 in Duitsland) de eindstrijd."Als de wedstrijd spannender was geweest, dan kun je er wat meer van genieten als je het uiteindelijk ook haalt", stelde de veertigjarige doelman na afloop. "Maar we hebben het professioneel uitgespeeld." United begon de return op Old Trafford met negen wijzigingen ten opzichte van het duel in Gelsenkirchen. "Door het resultaat van verleden week, konden we het ons permitteren om wat andere spelers op te stellen.""Er zijn lulligere wedstrijden""Of het mijn laatste wedstrijd is? Daar ga ik wel vanuit, ja. Er zijn lulligere duels als laatste wedstrijden", besloot Van der Sar met een lach. Alvorens de oud-international de eindstrijd speelt, staan er voor United nog drie competitiewedstrijden op het programma, waaronder aanstaande zondag de thuiswedstrijd tegen Chelsea.
Na zijn actieve carrière
Na een indrukwekkende carrière besloot Edwin van der Sar in 2011 met doelman-pensioen te gaan. Hij had echter nog steeds een passie voor het spel en keerde terug naar het voetbal in een andere hoedanigheid. In 2012 werd hij benoemd tot directeur marketing bij Ajax, waar hij zijn ervaring en kennis inzette om bij te dragen aan de ontwikkeling en groei van de club.
Lees ook: Voetbalregels verenigingswissel
Verbetering van penalty skills
Tot voor enkele jaren had hij slechts een erg zwak punt: stoppen van strafschoppen. Als de tegenpartij een penalty kreeg wist je zeker, die gaat erin. In de onlangs gespeelde wedstrijd tussen Chelsea en Manchester United voor de Charity Shield 2007 stopt hij plots alle drie penalty's. Wat is veranderd in het professionele leven van Van der Sar? En wat is de grootste overwinning die hij hiermee heeft bereikt? Tot 2004 stond Van der Sar bekend als betrouwbare sluitpost. Hij speelde altijd goed mee, was goed bij hoge ballen en zijn reflexen, daar was niets mis mee. Hij had slechts een zwak punt: het stoppen van strafschoppen. Uit statistische analyses, onder meer van journalist Bernard Krikke, bleek dat Van der Sar een uiterst discutabele reputatie had als het op strafschoppen aankwam. In minder dan 5% van de gevallen stopte de sluitpost een strafschop, ver beneden het niveau van een topkeeper (rond de 20%). Het zijn gegevens die ik heb gebruikt tijdens een interview voor Studio Sport in november 2003. Mijn conclusies: Van der Sar is een topkeeper, behalve wanneer het aankomt op penalty's. Hij duikt te vroeg naar een hoek, leest de taal van het lichaam van de spelers niet en ligt al in de verkeerde hoek te spartelen voordat de speler de bal op de stip kan raken. In een aflevering van Studio Sport in februari 2004 wordt de keeper met deze gegevens geconfronteerd (op basis van een interview met ondergetekende) en vervolgens hierop hard aangevallen door Hugo Borst, die de keeper (terecht) verwijt niet professioneel genoeg bezig te zijn. De emoties lopen hoog op bij Edwin. Uit betrouwbare bron heb ik begrepen dat Borst zijn exemplaar van ‘De Strafschop' aan de keeper geeft met het advies toch in ieder geval het hoofdstuk te lezen over de keepers. En wat is het resultaat na februari 2004. Plots stopt Van der Sar penalty's. In de maanden volgend op de openbare afstraffing door Hugo Borst stopt de toenmalige keeper van Fulham plots enkele pingels. Het wordt nog beter. Tijdens Euro 2004 redt hij Oranje tegen de Zweden (toegegeven, die oefenden ook niet en misser Mjellberg nam zijn 2e strafschop ooit, en mist voor de 2e maal!). Wat zijn volgens mij de lessen die hier uit geleerd kunnen worden. Allereerst dat je nooit te oud bent om te leren. Daarnaast dat op strafschoppen ook door keepers getraind kan worden. Daarnaast dat het moeilijk is je ongelijk toe te geven, maar dat je soms ook moet luisteren naar ‘outsiders'. En als laatste, hoe goed en groot je ook bent, je altijd kunt verbeteren. Van der Sar heeft dat, met enige remmingen in het begin, uiteindelijk gedaan. Dat pleit in hoge mate voor hem. Er zijn genoeg spelers die het nooit zullen leren. Het feit dat Van der Sar ondanks de bestaande mores in het profvoetbal uiteindelijk open heeft gestaan voor een verandering in stijl en techniek, spreekt voor hem en heeft hem in achting doen stijgen. Het is niet eenvoudig, en dan zeker niet in het uiterst conservatieve voetbalbolwerk, om op een nieuwe manier te gaan trainen.
Spijt van het missen van WK 2010
Edwin van der Sar speelde tussen 1995 en 2008 maar liefst 130 interlands. Hij nam na 130 interlands afscheid afscheid, maar het hadden er nóg meer kunnen zijn, als Edwin van der Sar de lokroep van Bert van Marwijk voor het WK 2010 positief had beantwoord. ‘Wat had ik een spijt toen Nederland de finale haalde’, zegt hij in een nieuwe aflevering van de serie Oranje Wall of Fame. Juni 1995. Nog geen maand nadat Ajax de Europese zegetocht winnend had afgesloten maakt Edwin van der Sar zijn debuut in het Nederlands elftal. In Minsk om precies te zijn. Tegen Wit-Rusland. Een wedstrijd die met 1-0 wordt verloren. ‘’Een debuut om snel te vergeten. Gelukkig kwamen er daarna nog 129 wedstrijden die mooier waren.’’ Van der Sar - die in zijn clubcarrière via Ajax, Juventus en Fulham uiteindelijk bij Manchester United belandt - wordt in de jaren ’90 en ’00 een absolute steunpilaar van het Nederlands elftal. Hij keept in 1996 zijn eerste eindtoernooi, haalt in 1998 en 2000 de halve finale van het WK en EK. Maar steeds worden strafschoppen Oranje fataal. Het vreet aan de sluitpost. ‘’In het begin kon ik in strafschoppenseries het verschil niet maken. Je wil belangrijk zijn als het erop aankomt. Dat heb ik in de beginperiode niet genoeg laten zien.’’ Huidige bondscoach Frank de Boer speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van Van der Sar als ‘penaltylikker’. In de kwartfinale van het EK 2004 pakt de doelman uit Noordwijkerhout wél de hoofdrol. ‘’Frank gaf beslissende tips. Ik stopte tegen Zweden de bal van Mellberg en toen zocht ik Frank op. Na zijn afscheid in 2008 keerde hij nog voor twee interlands terug, om het land te helpen tijdens twee WK-kwalificatiewedstrijden. Daarna werd hij nog benaderd om mee te gaan naar het WK 2010. ‘’Maar ik ben geen Heintje Davids, om voor de derde keer terug te keren.’’ Spijt toen hij zag dat Oranje de WK-finale haalde? ’’Absoluut! Ik had met Giovanni van Bronckhorst tijdens het toernooi contact. Een dag voor de finale vertelde ik hem: ‘ik ga wel met een heel dubbel gevoel de finale in.
Lees ook: KNGU Broekjesregels Uitgelegd