Volleybal is een sport die sinds 1964 op het programma van de Olympische Spelen staat, zowel voor mannen als vrouwen. Het is een sport die wereldwijd beoefend wordt en een rijke geschiedenis kent, zeker ook in Nederland. Hoewel Nederland debuteerde op de Zomerspelen van 1900, duurde het tot 1992 voordat het dames volleybalteam zich kwalificeerde voor de Olympische Spelen. Dit artikel belicht de samenstelling van het dames team volleybal op de Olympische Spelen van 1992 in Barcelona en de betekenis van hun deelname voor de ontwikkeling van het Nederlandse vrouwenvolleybal.
De Vroege Jaren: Een Trage Start voor Vrouwen in de Spelen
Hoewel de Olympische Spelen al in 1896 begonnen, duurde het even voordat vrouwen een prominente rol gingen spelen. Bij de eerste Spelen in Athene mochten vrouwen zelfs helemaal niet meedoen. Nederland had in 1920 de eerste vrouwelijke deelnemer aan de Olympische Spelen. Rie Beisenherz was de eerste Nederlandse vrouw die aan de Olympische Spelen deelnam, precies honderd jaar geleden.
De Introductie van Volleybal en de Eerste Deelname van Nederland
Volleybal werd in 1964 geïntroduceerd op de Olympische Spelen in Tokio, zowel voor mannen als vrouwen. Het Nederlandse mannenteam was erbij, maar het zou nog tot 1992 duren voordat een Nederlands vrouwenvolleybalteam aan de Spelen zou deelnemen.
Tokio 1964: Het Debuut van Volleybal
De Olympische Spelen van 1964 in Tokio markeerden een belangrijk moment in de geschiedenis van het volleybal. Voor het eerst stond de sport op het olympische programma, zowel voor mannen als vrouwen. Het was echter bijna niet doorgegaan voor de mannen. Na een 3-2 overwinning op Italië gaf de FIVB en het IOC Nederland toestemming om naar de Olympische Spelen te gaan, maar het NOC twijfelde aan het niveau van de lange mannen en stelde een extra kwalificatietoernooi in. Het conflict tussen het NOC en de NeVoBo kreeg volop aandacht van de landelijke media. Oranje won met 3-1 van Frankrijk en plaatste zich voor de Olympische Spelen.
Bondscoach Henk Blok had voor de eerste keer in de geschiedenis een trainingskamp ingesteld voor de selectie. Men wist dat het niet opgewassen was tegen de Oost-Europese ploegen, maar zette in op een plaats bij de eerste zes. Het toernooi ging echter teleurstellend van start tegen de onbekende Amerikanen (0-3 nederlaag). Nederland verloor zoals verwacht van de Oost-Europese landen en won uiteindelijk alleen van Brazilië en Zuid-Korea.
Lees ook: Een diepgaande blik op de historische prestaties van het Duitse Dames Hockeyteam.
Bij de mannen ging het eerste volleybalgoud naar de Sovjet-Unie; bij de vrouwen ging de eindzege naar gastland Japan.
Barcelona 1992: Het Olympische Debuut van de Nederlandse Vrouwen
In 1992 was het dan eindelijk zover: de Nederlandse vrouwenvolleybalploeg maakte haar opwachting op de Olympische Spelen in Barcelona. Dit was een historisch moment voor de Nederlandse volleybalsport. De ploeg, onder leiding van de toenmalige bondscoach, had hard gewerkt om zich te kwalificeren en vertegenwoordigde Nederland met trots op het hoogste sportpodium.
De Samenstelling van het Team
Hoewel de exacte namen van de speelsters die deel uitmaakten van het team van 1992 niet direct in de beschikbare data genoemd worden, staat wel vast dat Heleen Crielaard deel uitmaakte van het team. Ze droeg 139 keer het shirt van Oranje en was onderdeel van het team dat in 1991 de zilveren medaille veroverde op het Europees Kampioenschap. Het team bestond uit een mix van ervaren speelsters en jong talent, die samen streden voor een zo goed mogelijk resultaat. De samenstelling van het team was het resultaat van een zorgvuldig selectieproces, waarbij gekeken werd naar zowel individuele kwaliteiten als de teamgeest.
De Prestaties in Barcelona
Het team behaalde een verdienstelijke zesde plaats, een prestatie om trots op te zijn bij hun eerste deelname. Deze prestatie was niet alleen een succes voor het team zelf, maar ook een belangrijke stimulans voor de verdere ontwikkeling van het vrouwenvolleybal in Nederland. Het zorgde voor meer aandacht in de media en bij het publiek, en inspireerde jonge meisjes om te gaan volleyballen.
Atlanta 1996: Een Vijfde Plaats
Vier jaar later, in Atlanta 1996, wisten de Oranje dames hun prestatie van Barcelona te verbeteren. Ze eindigden op de vijfde plaats, wat wederom een bewijs was van de groeiende kracht van het Nederlandse vrouwenvolleybal.
Lees ook: Voorbeschouwing op het dames handbal kwartfinale schema.
Rio 2016: De Beste Prestatie tot Nu Toe
Na een afwezigheid van enkele jaren op de Olympische Spelen, keerde het Nederlandse vrouwenvolleybalteam in 2016 terug op het olympische toneel in Rio de Janeiro. Onder leiding van bondscoach Giovanni Guidetti behaalden de Oranje dames hun beste olympische resultaat tot nu toe: een vierde plaats. Van de huidige selectie waren alleen Anne Buijs, Laura Dijkema en Celeste Plak er ook bij op de Spelen in Rio. Hoewel ze net naast de medailles grepen, was het een prestatie van formaat en een bewijs van de groei en professionalisering van het Nederlandse vrouwenvolleybal.
Andere Internationale Successen
Naast de prestaties op de Olympische Spelen hebben de Nederlandse volleybalsters ook op andere internationale toernooien successen behaald. In 1995 wonnen ze het Europees kampioenschap door Kroatië in de finale met 3-0 te verslaan. Dit toernooi wordt eens in de vier jaar gespeeld, het jaar voordat de Olympische Spelen plaatsvinden. Het diende tot en met 2015 als eerste kwalificatiemoment voor de Olympische Spelen.
In 2007 werd de tweede internationaal zeer aansprekende titel behaald. In het Chinese Ningbo werd Rusland in de finale van de FIVB World Grand Prix met 3-2 verslagen. In 2016 stond Oranje nogmaals op het podium, dit keer was het de derde plaats.
Heleen Crielaard: Van Speelster tot Technisch Directeur
Een van de speelsters die deel uitmaakte van het team van 1992, Heleen Crielaard, heeft na haar actieve carrière een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van het Nederlandse volleybal. Crielaard is per 1 februari 2025 de nieuwe technisch directeur van de Nevobo. Ze neemt het stokje over van de afzwaaiende Herman Meppelink.
Rijke Volleybalcarrière
Als speler was Crielaard een belangrijke kracht in het nationale damesteam. Ze droeg 139 keer het shirt van Oranje en was onderdeel van het team dat in 1991 de zilveren medaille veroverde op het Europees Kampioenschap. Na haar succesvolle indoorcarrière stapte Crielaard over naar het beachvolleybal. Ze nam deel aan de World Series, evenals het EK en WK, en won een zilveren medaille op de World Games in 1993 in Den Haag, samen met haar zus Lilian.
Lees ook: Dameshandbal: regels uitgelegd
Sporen Verdiend
Na haar sportcarrière besloot Crielaard zich verder te verdiepen in sociale en economische psychologie, waarna ze haar eigen communicatie- en adviesbureau oprichtte. In de daaropvolgende jaren heeft ze in verschillende marketing-, communicatie- en sponsoringsfuncties gewerkt voor onder andere Zilveren Kruis, Randstad en Eneco. In 2006 maakte ze de overstap naar Rabobank, waar ze als hoofd sponsoring haar passie voor sport combineerde met haar professionele achtergrond. Recentelijk vervulde Crielaard de rol van interim technisch directeur bij gymnastiekunie KNGU, waar ze verantwoordelijk was voor de topsportprogramma's binnen het vrouwen- en mannenturnen.
Connectie Met Volleybal
Momenteel is Crielaard directeur a.i. bij Topsport Metropool, één van de 5 TeamNL centra. Het beachprogramma van de Nevobo op het Zuiderpark in Den Haag valt op die manier ook onder haar verantwoordelijkheden. Sinds de oprichting van de adviescommissie technisch volleybalbeleid (ATV) van de Nevobo maakt Crielaard deel uit van deze commissie. De commissie speelt een belangrijke rol in het ontwikkelen van een heldere toekomstvisie op opleiden en topvolleybal.
Kennisuitwisseling Optimaliseren
Met haar rijke ervaring in zowel het topvolleybal als (sport)management is Crielaard goed gepositioneerd om de ontwikkeling van het Nederlandse volleybal naar een hoger niveau te tillen. Crielaard krijgt als technisch directeur alle volleybaldisciplines (indoor, beach en zitvolleybal) in haar portefeuille. Op die manier moet de kennisuitwisseling tussen de verschillende disciplines verder worden geoptimaliseerd.
Crielaard kijkt uit naar haar nieuwe uitdaging: "Mijn werkzame leven begon in de volleybalwereld, waarna ik vijfentwintig jaar in het bedrijfsleven heb gewerkt. Het voelt als een mooie nieuwe wending in mijn carrière om nu alles wat ik de afgelopen jaren heb geleerd terug te geven aan de volleybalwereld. Ik vind het mooi dat ik als technisch directeur verantwoordelijk ben voor zaal-, beach- en zitvolleybal.
Documentairereeks ‘Van hier tot Tokio’
De Nederlandse volleybaldames werden sinds 29 september 2018 gevolgd door het tv-programma ‘Van Hier Tot Tokio’ van Ziggo Sport. Naast de volleybalsters worden er in het programma nog drie Olympische disciplines gevolgd: het heren 3x3 basketbalteam, atlete Susan Krumins en veldrijder/ wielrenner/mountainbiker Mathieu van der Poel.
In de 1e aflevering van Van Hier Tot Tokio worden de Volleybaldames gevolgd op het Wereldkampioenschap in Japan. In de 2e aflevering van Van Hier Tot Tokio wordt er teruggeblikt op het succesvolle Wereldkampioenschap in Japan en gaan we op bezoek bij Laura Dijkema en Nika Daalderop in Florence. In de 3e aflevering van Van Hier Tot Tokio gaan we naar Aken waar bondscoach Jamie Morrison een bezoek brengt aan Juliët Lohuis, Kirsten Knip, Marrit Jasper, Nicole Oude Luttikhuis. In de 4e aflevering van Van Hier Tot Tokio gaan we op bezoek bij Marrit Jasper, Kirsten Knip en Nicole Oude Luttikhuis in Aken. In de 7e aflevering van Van Hier Tot Tokio zijn we bij de eerste training van de volleybaldames van het internationale seizoen op Papendal. In de 8e aflevering van Van Hier Tot Tokio volgen we de Volleybaldames op Papendal en tijdens de Volleyball Nations League wedstrijden in het Duitse Stuttgart. In de 10e aflevering van Van Hier Tot Tokio volgen we de volleybaldames tijdens het olympisch kwalificatietoernooi (OKT) in Catania (Italië). Oranje nam het hier op tegen België, Kenia en Italië. In de 11e aflevering van Van Hier Tot Tokio volgen we de volleybaldames op het Europees Kampioenschap in Boedapest (Hongarije) en Ankara (Turkije). In de 12e aflevering van Van Hier Tot Tokio praten we met Joop Alberda (technisch directeur Nevobo) over het ontslag van bondscoach Jamie Morrison en bezoeken we libero Myrthe Schoot bij haar Duitse club Vilsbiburg. Myrthe Schoot treft in de wedstrijd tegen Schwerin haar Oranje teamgenoot Britt Bongaerts. In de 13e aflevering van Van Hier Tot Tokio zijn we bij de perspresentatie van onze nieuwe bondscoach Giovanni 'Gianni' Caprara in Utrecht en praten we voor het eerst met hem. In de 14e aflevering van Van Hier Tot Tokio zijn we op Papendal waar de volleybalsters vlak na kerst bij elkaar zijn gekomen om zich voor te bereiden op het olympisch kwalificatietoernooi (OKT) in Apeldoorn.
De Toekomst: Parijs 2024 en Verder
Het Nederlandse vrouwenvolleybalteam heeft zich gekwalificeerd voor de Olympische Spelen van Parijs in 2024. De volleybalwedstrijden vinden plaats van 28 juli tot en met 11 augustus. Na een mindere periode is het nu afwachten of de vrouwen zich weten te plaatsen voor de kwartfinale. Om het olympische ticket helemaal veilig te stellen moest Oranje in het Japanse Fukuoka in de Nations League-wedstrijd tegen Zuid-Korea een set winnen en dat lukte ruimschoots: 3-0.
Investeren in de Toekomst
Om de positie van het Nederlandse volleybal, en andere teamsporten, te versterken, is het belangrijk om te investeren in de nationale competities en de jeugdopleiding. Dit is het doel van een samenwerking tussen NOC*NSF, VSG, het ministerie van VWS en vijf teamsporten: handbal, hockey, korfbal, volleybal en waterpolo.