IJshockey op de Olympische Spelen heeft een rijke historie, vol memorabele momenten en legendarische commentatoren. Van de onwaarschijnlijke "Miracle on Ice" tot de passie van Nederlandse commentatoren, deze evenementen hebben sportfans over de hele wereld geboeid. Dit artikel duikt in de wereld van ijshockeycommentaar op de Olympische Spelen, met speciale aandacht voor de "Miracle on Ice" en de rol van Nederlandse commentatoren.
Het "Miracle on Ice": Een Historische Overwinning
"Elke Amerikaan heeft drie dingen in zijn geheugen gegrift staan: de moord op John F. Kennedy, de eerste man op de maan én The Miracle on Ice," aldus de Amerikaanse ijshockeyer Mike Eruzione in 2015, exact 35 jaar na het mirakel. De Olympische Winterspelen van 1980 in Lake Placid staan in de sportgeschiedenis gegrift als het toneel van een van de meest onwaarschijnlijke overwinningen ooit: de zege van het Amerikaanse ijshockeyteam op de oppermachtige Sovjet-Unie, beter bekend als het "Miracle on Ice". Deze historische gebeurtenis, die plaatsvond te midden van de Koude Oorlog, oversteeg het sportieve vlak en kreeg een diepere betekenis voor de Amerikaanse natie.
De Dominantie van de Sovjet-Unie
Vanaf 1964 was het olympisch ijshockeytoernooi een prooi voor de Sovjet-Unie. Het team domineerde de sport en won goud in 1964, 1968, 1972 en 1976. Van de 29 wedstrijden wonnen ze er 27, vaak met grote cijfers. Het doelsaldo van 175-44 spreekt boekdelen. Voor de Spelen van 1980 in Lake Placid leek er weinig hoop voor de andere teams.
De Samenstelling van de Teams in 1980
In aanloop naar de Winterspelen van 1980 was het ijshockeyteam van de Sovjet-Unie een torenhoge favoriet. Ze hadden een team dat bol stond van legendarische hockeyspelers, waaronder aanvoerder Boris Mikhailov, Valeri Kharlamov, Vladislav Tretiak, Viacheslav Fetisov en Sergei Makarov. De laatste vier kregen uiteindelijk ook een plekje op de Hockey Hall of Fame. De spelers van de Sovjet-Unie hadden vaak, in tegenstelling tot de Amerikaanse spelers, een lange geschiedenis in het internationale ijshockey. Het team van de Sovjet-Unie staat bekend als één van de beste hockeyteams uit de sportgeschiedenis, maar het kreeg destijds ook de nodige kritiek vanuit de westerse landen. Volgens het beleid van het Internationaal Olympisch Comité (IOC) mochten er alleen amateursporters uitkomen in de Spelen. Veel westerse landen waren daardoor beperkt tot studenten met groot sporttalent, maar de Sovjet-Unie pakte het anders aan. Veel sporters deden mee aan de Spelen als amateurs en ´soldaten van het leger van de Sovjet-Unie´, maar waren ondertussen gewoon professionele atleten.
De samenstelling van het ijshockeyteam van de Verenigde Staten was beduidend anders dan die van de Sovjet-Unie. Van de twintig spelers die uiteindelijk meegingen naar de Winterspelen van 1980, was er maar één prof en terugkerend Olympiër, namelijk Buzz Schneider. De rest waren allemaal amateurs, veelal studenten die namens hun universiteiten actief waren. Het team stond onder leiding van coach Herb Brooks, hij selecteerde de spelers voor het Olympische team op basis van een psychologische test van meer dan driehonderd vragen die hij zelf had voorbereid. Het belangrijkste doel was de test was om uit te zoeken welke sporters het best tegen stress en prestatiedruk konden. Brooke was op zoek naar jonge, goed opgeleide sporters die niet vastzaten in oude methoden en tactieken.
Lees ook: Bart Raes: carrière en hoogtepunten
De Wedstrijd Zelf en de Commentaar
Maar toen de Spelen eenmaal van start gingen, snoerde het jonge Amerikaanse ijshockeyteam de criticasters al snel de mond. Het team kwam ongeslagen uit de groepsfase met één gelijkspel en vier overwinningen, het won onder andere ook van Nederland. Uiteindelijk troffen de teams van de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie elkaar op 22 februari 1980 in de eerste wedstrijd van de knock-out fase. De nummers 1 en 2 van de medailleronde plaatsten zich voor de finale, de nummers 3 en 4 voor de strijd om de bronzen medaille. Het stadion was volledig uitverkocht en de druk die op de schouders van de jonge Amerikaanse spelers lag, was torenhoog.
Voor de wedstrijd probeerde Brooks zijn jonge, onervaren spelers in de kleedkamer moed in te praten. Terwijl het publiek op de tribunes uit volle borst ´God Bless America´ zong, zei Brooks tegen zijn spelers: ´You were born to be a player. You were meant to be here. Met deze peptalk in hun achterhoofd betraden de Amerikaanse spelers de ijsbaan, maar ze begonnen niet goed aan de wedstrijd. Ze kwamen, net als bij de vorige wedstrijd tegen de Sovjet-Unie, al snel op achterstand, maar wisten die tot twee keer toe goed te maken. Het eerste deel van de wedstrijd eindigde in 2-2. In het tweede deel maakte de coach van de Sovjets, Viktor Tikhonov, een besluit dat beide teams verraste. Hij besloot doelman Tretiak, destijds de beste ter wereld, te vervangen voor de tweede doelman Vladimir Myshkin. Later noemde Tikhonov dit de grootste fout uit zijn carrière. Het derde en laatste deel van de wedstrijd was aangebroken. De Amerikanen hadden nog twintig minuten de tijd om hun achterstand om te zetten in een voorsprong. Ze lieten zich niet ontmoedigen door de achterstand en bleven hun spel spelen. Na negen minuten wisten de Amerikanen 3-3 te maken en kort daarna liet Myshkin ook de 4-3 door. Uit het niets stond het jonge Amerikaanse team voor tegen het sterrenteam van de Sovjet-Unie. Met nog een paar seconden te gaan begon het publiek af te tellen. De commentatoren wisten niet wat ze meemaakten, commentator Al Michaels riep in de laatste seconden: ´Do you believe in miracles? Het laatste fluitsignaal klonk en de Amerikanen hadden gewonnen.
De Nasleep en Erfenis
Alle Amerikaanse spelers renden euforisch het ijs op en de Sovjets bleven ontdaan achter. De gouden medaille hadden de Amerikanen echter nog niet, die wonnen ze later pas tijdens de kampioenswedstrijd tegen Finland. Het jonge Amerikaanse team wist van de Sovjets te winnen door een passtechniek toe te passen die door de Sovjet-Unie zelf was ontwikkeld. Het doel was om de Sovjets zo veel mogelijk van hun stuk te brengen, en dat was gelukt. Het was een fantastische sportieve overwinning, maar de Amerikanen zagen het ook als een ideologische winst ten tijde van de Koude Oorlog. Het Miracle on Ice wordt gezien als één van de meest iconische momenten in de geschiedenis van de Olympische Spelen en de Amerikaanse sport. Het werd in 1999 door Sports Illustrated zelfs uitgeroepen tot het beste sportmoment van de 20e eeuw. In 2004 werd het Miracle on Ice verfilmd door Walt Disney.
De Rol van Nederland
Nederland speelde verrassend genoeg een rol van betekenis in de aanloop naar het toernooi. Voor het eerst in de geschiedenis hadden de Nederlandse ijshockeyers zich gekwalificeerd voor de Spelen, na het winnen van het EK voor B-landen. Het team werd zelfs uitgeroepen tot Nederlands sportteam van het jaar 1979. Rob de Nijs zong het team toe, hoewel de medailles in Lake Placid achteraf gezien wat optimistisch bleken. Van de vijf wedstrijden werd er slechts één gewonnen, tegen Polen.
Nederlandse Tactiek en Invloed
De Zweedse bondscoach van Nederland, Hans Westberg, was bezeten van ijshockey en had al jaren een plan om de Sovjet-Unie te verslaan. "In mijn tijd was dat team ieder jaar onverslaanbaar. Dus bedacht ik een plan hoe je ze kon verslaan, want dat zou pas echt iets speciaals zijn," aldus Westberg. Twee jaar voor de Spelen was de onoverwinnelijke ploeg in Nederland voor een trainingsstage en een reeks oefenduels. De Sovjets wonnen iedere keer ruim, maar Westberg zag dat zijn tactiek kans van slagen had. Hij geloofde dat je de Russen vroeg moest storen in hun opbouw. De Amerikanen en Canadezen waren geïnteresseerd in zijn tactiek en in een speciaal belegde bijeenkomst in Montreal ontvouwde Westberg zijn plannen. In '79 kwam de Amerikaanse ploeg naar Nederland om te sparren.
Lees ook: Word een voetbalcommentator
De Nederlandse Ervaring in Lake Placid
Nederland zelf ondervond echter ook de kracht van de Sovjets tijdens het olympisch toernooi. "Zullen we het daar even niet over hebben?" zei Ron Berteling, recordinternational met 213 caps, over de wedstrijd tegen de Sovjet-Unie. De Sovjets wonnen met liefst 17-4. "Ze waren écht goed, een geoliede machine. Onze coach liet in de voorbereiding statistieken zien. Wij kwamen op jaarbasis aan 250 trainingsuren, de Finnen aan 600 en de Russen aan 1000. Ik dacht: dat kan helemaal niet. Maar zij trainden elf maanden per jaar, een uur of drie, vier per dag. Ze zaten ook intern en mochten niet weg. Zoals verwacht had Nederland tegen de Sovjet-Unie niet veel in te brengen en verloor kansloos met 17-4.
Nederlandse Commentatoren: Een Vertrouwde Stem
Ron Berteling is de IJshockey legende uit Amsterdam. Geboren in Amsterdam, is een van de grootste namen in het Nederlandse ijshockey en binnen de vereniging Amsterdam Tigers een niet te missen gezicht. Tegenwoordig is Ron Berteling een vertrouwde stem in de ijshockeywereld als commentator voor zowel ESPN (NHL) als Eurosport (Olympische Spelen) en regelmatig samen met Henk Hille bij finale wedstrijden van Amsterdam. Hij blijft een inspiratiebron voor zowel huidige spelers als fans van het Nederlandse ijshockey. Tijdens de Olympische Spelen van 2018 was Nico van Galen Last commentator voor Eurosport. Commentaar geven is echt erg moeilijk en ik heb diep respect gekregen voor de mensen bij de omroepen die daar hun beroep van hebben gemaakt. Wat voor Ron en mij ook prachtig was is dat we met onder andere Alexei Yashin en Peter Forsberg in contact zijn gekomen, zij waren ook co-commentators, en we kwamen ze vaak tegen en spraken dan met elkaar.
De Toekomst van het Nederlandse IJshockey
Oud-international Nico van Galen Last luidt de noodklok. "Als je niet oppast, wordt dit de standaard.""Nederlandse ijshockeyers zijn een beetje verwend", vindt Van Galen Last, die 78 interlands speelde en tegenwoordig analist is bij NOS Sport. "Je krijgt wat je sport waard is en dat begint met het Nederlands team. Dat is het boegbeeld dat media-aandacht moet genereren." Echter, er is nog hoop. "Na de zomer zullen we de groep van veertig potentiële internationals benaderen", zegt bondsvoorzitter Hopstaken. "De belangrijkste vraag is hoe we hen binnen de mogelijkheden zo serieus mogelijk kunnen nemen."
Lees ook: Inkomsten voetbalcommentator
tags: #commentator #ijshockey #olympische #spelen #namen