De KNVB Beker, officieel de Eurojackpot KNVB Beker, is de nationale voetbalbeker van Nederland. Het toernooi wordt sinds 1898 gehouden en staat bekend om zijn verrassingen, waarbij zowel grote als kleine clubs uit het hele land tegen elkaar strijden. Dit maakt de KNVB Beker tot een competitie vol kansen voor alle deelnemende clubs. De beker biedt een podium om te schitteren, talent te ontdekken, een ticket voor Europees voetbal te bemachtigen en de harten van spelers en supporters te veroveren.
De Geschiedenis van de KNVB Beker
Het initiatief voor de KNVB Beker werd genomen door Hak Holdert, een dagbladuitgever en ondernemer (1870-1944). Hij organiseerde in 1894 een eerste bekertoernooi naar het voorbeeld van de Engelse FA Cup. Echter, de animo was gering, met weinig deelnemers en slechts een wedstrijd tussen Haarlemsche Football Club en HFC Haarlem. In 1898 werd een nieuwe poging ondernomen door de Nederlandsche Voetbalbond (NVB), de voorloper van de KNVB, waarbij Holdert een beker beschikbaar stelde: de Holdertbeker.
In de beginjaren werd het bekertoernooi niet altijd serieus genomen en niet jaarlijks afgewerkt. In 1910 speelden bijvoorbeeld de tweede elftallen van Quick en H.V.V. de finale. Tussen 1899 en 1960 ontbrak de bekerfinale maar liefst twintig keer, soms door uitzonderlijke omstandigheden zoals de Tweede Wereldoorlog, maar vaker door desinteresse.
De 'Dennenappel'
De Holdertbeker is na verloop van tijd kwijtgeraakt. Ter vervanging werd in 1946 een nieuwe trofee aangeboden door de Algemene Nederlandse Voetbalvereniging De Zwaluwen. Vanwege zijn karakteristieke vorm kreeg deze zilveren beker al snel de bijnaam 'de dennenappel'. Tijdens de eerste naoorlogse editie in 1948 werd de 'dennenappel' voor het eerst overhandigd aan een winnaar.
In 1960 schreef de UEFA voor het eerst een toernooi uit voor nationale bekerwinnaars, de Europa Cup II. Dit zorgde voor een toename in de animo voor het Nederlandse bekertoernooi. Vanaf dat moment kende elk voetbalseizoen een bekerfinale.
Lees ook: Informatie en achtergrond van Hockeyclub Hendrik-Ido-Ambacht
Traditie en Vorm
In de jaren zeventig en tachtig worstelde de KNVB met de vorm van het bekertoernooi en de locatie van de finale. Het ene jaar deden amateurclubs wel mee en het andere jaar niet, en er was geen vaste keuze tussen een knock-outsysteem en een poulesysteem.
De locatie was ook een pijnpunt. Na een succesvolle periode in De Kuip in Rotterdam (1972-1976), werd op aandringen van de finalisten FC Twente en PEC Zwolle in 1977 uitgeweken naar Nijmegen. Daarna volgden andere plaatsen en zelfs finales over twee wedstrijden.
In 1989 werd besloten om de bekerfinale exclusief in De Kuip te spelen. Samen met de vaste deelname van amateurclubs en het knock-outsysteem kreeg het bekertoernooi eindelijk de allure die het verdiende.
Voetbalfeesten
De herstart in Rotterdam was een succes, met Feyenoord dat zich tussen 1991 en 1995 vier keer kwalificeerde voor de bekerfinale. Ook in de seizoenen daarna liep De Kuip vol, zelfs als Feyenoord niet deelnam. Een memorabele eindstrijd was het duel tussen Ajax en sc Heerenveen in 1993. De Friezen verloren met 6-2, maar de sfeer en de beelden van de supporters maakten het tot een onvergetelijk evenement.
De Recordwinnaars
De traditionele top-3 domineert de lijst van recordwinnaars:
Lees ook: Hilversum rugbyclub overzicht
- Ajax: Met 20 gewonnen bekers is Ajax recordhouder. De Amsterdammers hebben ook de meeste finales gespeeld, namelijk 29.
- Feyenoord: Feyenoord volgt met 14 zeges en 18 bekerfinales.
- PSV: PSV staat op de derde plaats met 11 gewonnen bekers en 19 finales.
Opmerkelijke KNVB-bekerwinnaars van de afgelopen 20 jaar
De lijst wordt gedomineerd door Ajax, Feyenoord en PSV, maar er zitten ook een aantal verrassingen tussen:
- Roda JC: 1997 en 2000
- FC Twente: 2001 en 2011
- FC Utrecht: 2003 en 2004
- SC Heerenveen: 2009
- PEC Zwolle: 2014
- FC Groningen: 2015
In 2020 was er geen KNVB-bekerwinnaar, omdat het toernooi vanwege de coronapandemie niet werd gespeeld.
Onbekende clubs die de KNVB Beker wonnen
Naast de bekende clubs zijn er ook minder bekende clubs die de KNVB Beker hebben gewonnen:
- Fortuna '54 (1957 en 1964): Deze club uit Geleen won in 1957 direct de KNVB Beker en eindigde dat jaar tweede in de competitie. In 1968 fuseerde de club met Sittardia en werd Fortuna Sittard.
- Quick Nijmegen (1949): Deze amateurclub won in 1949 de KNVB Beker. In 2017 werd een replica van de beker aangekocht na een inzamelingsactie.
- WVV Wageningen (1939 en 1948): De profafdeling van deze club bestaat niet meer, maar in 1974 speelde Wageningen nog in de Eredivisie.
- VSV Velsen (1938): Deze club uit Velsen won de KNVB Beker in 1938 door AGOVV met 4-1 te verslaan.
- RFC Roermond (1936): RFC Roermond was de eerste Limburgse club die de KNVB Beker won.
- Velocitas 1897 (1934): Deze amateurclub uit Groningen won in 1934 de KNVB Beker door Feyenoord te verslaan.
- VUC Den Haag (1927): De Haagse amateurclub won in 1927 de KNVB-beker door in de finale van Vitesse te winnen.
- TSV Longa (1926): Deze club uit Tilburg won in 1926 de KNVB Beker, wat toen nog de NVB-beker heette.
- ZFC Zaandam (1925): ZFC Zaandam won in 1925 de beker door Xerxes uit Rotterdam te verslaan.
- VV Schoten (1921): Het Haarlemse VV Schoten won in 1921 de KNVB-beker.
Winnaars tot 1920
Tussen 1899 en 1920 wonnen de volgende clubs de KNVB Beker:
- CVV Mercurius (1920)
- RC Haarlem (1918, 1912)
- AFC Ajax (1917)
- Quick (1916, 1911, 1910, 1909)
- Koninklijke HFC (1915, 1913, 1904)
- Dordrechtsche FC (1914)
- HFC Haarlem (1912, 1902)
- HBS (1908, 1901)
- VOC Rotterdam (1907, 1905)
- Concordia Delft (1906)
- Velocitas Breda (1900)
- RAP Amsterdam (1899)
Sommige van deze clubs, zoals Dordrechtse FC, AFC Ajax en Koninklijke HFC, bestaan nog steeds.
Lees ook: De complete baseball uitrusting
KNVB Beker Records
De KNVB Beker staat bekend om spektakel, van bekerstunts tot grote overwinningen. Hier zijn enkele records:
- Meeste overwinningen: Ajax (20)
- Topscorer aller tijden: Willy van der Kuijlen (57 doelpunten)
- Doelpuntrijkste wedstrijd: SC Dieren tegen HVC (3-17 in 1956)
- Meeste wedstrijden: Pim Doesburg (76 wedstrijden)
- Snelste doelpunt in een bekerfinale: Romário (na 2 minuten in 1989)
- Jongste speler: Rinus van Leijenhorst (15 jaar en 9 maanden in 1968)
- Oudste speler: Rob Gebbink (48 jaar, 7 maanden en 17 dagen in 2011)
- Grootste overwinning: NAC Breda tegen Dongen (18-1 in 1959)
- Jongste doelpuntenmaker: Ryan Gravenberch (16 jaar, 4 maanden en 10 dagen in 2018)
- Meeste toeschouwers: Ajax tegen Sparta Rotterdam (65.000 in 1971)
- Meeste kaarten: OJC Rosmalen tegen Sparta Rotterdam (12 kaarten in 2015) en FC Dordrecht tegen Ajax (12 kaarten in 2009)
- Amateurclubs in de halve finale: IJsselmeervogels (1974/’75), VVSB (2015/’16) en Spakenburg (2022/'23)
De Johan Cruijff Schaal
Elk seizoen wordt de Johan Cruijff Schaal uitgereikt aan de winnaar van de wedstrijd tussen de bekerwinnaar en de landskampioen. Als de bekerwinnaar ook landskampioen is, speelt de nummer twee van de Eredivisie tegen de kampioen. De wedstrijd staat bekend om zijn maatschappelijke karakter, waarbij een deel van de opbrengst naar de Johan Cruyff Foundation gaat.