Aikido is een Japanse krijgskunst die door iedereen beoefend kan worden, ongeacht leeftijd, geslacht, grootte of lenigheid. Het is een pad van zelfontwikkeling, waarbij je je eigen fysieke mogelijkheden gebruikt en verder ontwikkelt. Of je nu recreatief of intensief wilt trainen, Aikido biedt mogelijkheden voor iedereen.
Wat is Aikido?
Aikido, ontwikkeld in het begin van de twintigste eeuw door Morihei Ueshiba (O'Sensei of "grote leraar"), is meer dan alleen een fysieke discipline. Het is een bewegingskunst, die zeer effectief als zelfverdediging kan worden gebruikt. Aikido wordt soms de meest complete vorm van Budo genoemd, omdat het technisch verband houdt met veel budostijlen en door het gebruik van zwaard- en stoktechnieken. Het kent geen competitie-element, geen gewichtsklassen en geen onderscheid tussen man en vrouw. Dit zorgt voor een relaxte trainingssfeer.
In Aikido leer je gebruik te maken van de kracht van de ander en leer je hoe je zonder te botsen kunt meebewegen en de energie van de aanvaller kunt ombuigen. Je probeert steeds een win-win situatie te creëren. Het doel is om je lichaam en geest met elkaar in balans te brengen om vervolgens in harmonie te kunnen komen met je omgeving/aanvaller.
De Geschiedenis van Aikido
Morihei Ueshiba werd geboren op 14 december 1883 in de prefectuur Wakayama in Japan. Verschillende incidenten in zijn leven dienden om zijn visie en overtuigingen vorm te geven en beïnvloedden zijn ontwerp van een krijgskunst die, in veel opzichten, anders is dan alle andere krijgskunsten die tegenwoordig worden beoefend. Hij studeerde onder meesters in verschillende traditionele vormen van vechtsporten, waaronder diverse stijlen van jiujitsu, kenjitsu en sojitsu. Hij integreerde later elementen van deze stijlen in Aikido.
Ueshiba zocht ook naar een diepere betekenis in het leven en studeerde verschillende religies en filosofieën. Hij werd een toegewijde van de Omotokyo religie, waar de eenwording van de hele mensheid het doel is. Hij kwam tot de conclusie dat het belangrijk was om zowel de geest van mensen als hun lichaam te trainen.
Lees ook: Europa League Play-offs: Utrecht - Zenit
Een incident met een marineofficier, die scherminstructeur was, markeerde het begin van zijn verlichting. Ueshiba kon de bewegingen van de officier 'zien' voordat hij ze maakte en versloeg hem zonder hem te verwonden. Hij realiseerde zich dat hij een gewapende aanvaller had verslagen zonder hem ooit te verwonden of zelfs maar een hand op hem te leggen.
Oorspronkelijk aikibudo genoemd, kreeg deze krijgskunst die de filosofie van Ueshiba van harmonie, bescherming en liefde uitdrukte, een groot aantal volgers in de vroege jaren 1920. In de vroege jaren 1940 werd zijn creatie Aikido genoemd en na de Tweede Wereldoorlog werd Aikido in de wereld geïntroduceerd.
Ueshiba stierf op 26 april 1969. Zijn zoon, Kissomaru Ueshiba, nam de taak over om de visie van Aikido verder te verspreiden. Zijn kleinzoon, Moriteru Ueshiba, zet deze traditie vandaag voort.
De Aikido Training
De aikido training wordt gehouden in een ruimte die we dojo noemen. Het is een Japanse term voor een trainingsplaats waar je Japanse (verdedigings)kunsten beoefent. We hanteren een aantal regels die te maken hebben met respect voor de ruimte en respect voor elkaar. De regels zijn er ook om de lessen gestructureerd en veilig te laten verlopen.
Een typische Aikido training begint met het gezamenlijk leggen van de mat. De les begint met het groeten, buigen, naar O Sensei, de grondlegger van het aikido, van wie een portret wordt opgehangen. Daarna volgt de warming up. Die bestaat uit rek- en strekoefeningen gevolgd door valbreekoefeningen. Het grootste gedeelte van de les wordt besteed aan het oefenen van aikidotechnieken. De docent doet de oefening eerst voor en daarna ga je zelf aan de slag met een oefenpartner naar keuze. Dan ga je weer aan de kant zitten om te kijken naar de volgende oefening, je kiest een nieuwe partner en gaat weer zelf aan de slag. Dit blijft zich herhalen tot het einde van de les. Tussendoor krijg je individuele aanwijzingen van de docent die rondloopt. In principe is het de bedoeling dat er zo min mogelijk gepraat wordt tijdens het oefenen zodat je je volledig kunt concentreren op de bewegingen.
Lees ook: Voetbalregels verenigingswissel
Tijdens de les maak je iedere keer een korte buiging naar degene met wie je traint, bij het begin van de oefening en aan het eind. Ook deze buiging heeft met aandacht voor elkaar te maken. De een is soms wat verder dan de ander. Probeer geduld te hebben, zorg voor elkaar en respecteer elkaars lichaam en beperkingen.
Onderdelen van de training
- Opwarming: Strekken, ademen, gewrichten losmaken en het voorbereiden van lichaam en geest.
- Roloefeningen (Ukemi): Leren vallen en rollen om jezelf te beschermen.
- Contactoefeningen: Het ontwikkelen van lichaamsbewustzijn en coördinatie.
- Tai Sabaki: Oefeningen in jezelf verplaatsen om de aanval te ontwijken.
- Aikidotechnieken: Het leren van de specifieke technieken met een partner.
Wapentraining
Elke maandagavond, één keer per week een half uur onderwezen.
Hoewel een studie op zichzelf, maakt wapentraining deel uit van het Aikido curriculum en is het een belangrijke basis voor de beoefening van de krijgskunst Aikido. Wapenoefeningen helpen bij de ontwikkeling van balans, houding, beweging, hand-oog coördinatie en concentratie. We oefenen met Bokken (houten zwaard), Jo (houten stok) en Tanto (houten mes). Deelname staat open voor alle leden en is geschikt voor iedereen.
Het oefenen met houten zwaard (bokken), houten stok (jo) en het houten mes (tanto) is gebruikelijk in de aikidolessen. Het gebruik van wapens wordt vaak ingezet als een leermiddel voor de beoefenaar om de aikido principes op het hoogste niveau te leren beheersen. De beoefenaar leert stap voor stap het gebruik van zwaard-, stok- en mestechnieken.
Dojo Etiquette: Respect en veiligheid
Een belangrijk onderdeel van een krijgskunst is de dojo-etiquette. Dit houdt meer in dan correct gedrag en veiligheid, je moet deze vorm van etiquette namelijk ook zien als onderdeel van de mentale training. Je geestelijke instelling en gesteldheid bij aanvang en gedurende de les zijn zeer belangrijk. Het bepaalt je uitstraling en je houding.
Lees ook: KNGU Broekjesregels Uitgelegd
Er gelden een aantal regels op en rond de mat om veilig met elkaar te kunnen trainen. Deze regels gaan uit van respect voor elkaar en heten samen “de etiquette”. Het licht buigend aan- en afgroeten hoort daar bijvoorbeeld bij, net als persoonlijke reinheid en het dragen van schone kleding op de mat.
Belangrijke regels
- Hygiëne: Schoon gewassen de mat opkomen, nagels kort houden en wondjes bedekken.
- Beperkingen: De leraar op de hoogte stellen van eventuele klachten of problemen.
- Instructies: De instructies met aandacht volgen en niet zelf experimenteren.
- Verlaten van de mat: Nooit zomaar de mat verlaten, informeer altijd eerst de leraar.
- Zitten in Seiza: Tijdens de uitleg van de leraar in seiza zitten (op je knieën), tenzij dit niet mogelijk is.
- Groeten (Rei): Buigen bij het begin en einde van de les en voor en na het trainen met een partner.
De kamiza is de centrale plek in de dojo. Als je na het starten van de les binnenkomt, kom je de mat op en groet je eerst in de richting van de kamiza (zittend). Dan wacht je tot de leraar je gezien heeft en je uitnodigt om de les mee te doen. Als je voor het einde van de les de mat af wil, ga je aan de rand van de mat zitten en wacht je tot de leraar aangeeft dat hij je gezien heeft. Het is in Aikido niet de gewoonte om tussendoor van de mat af te gaan: dit verstoort de concentratie in de dojo van je partner en van de leraar, die niet weet waarom je van de mat afloopt.
Deze etiquetteregels hebben geen diepere bedoeling en zijn niet bedoeld als onderwerping aan of verafgoding van de grondlegger.
De Groet (Rei)
In aikido wordt veel ‘gegroet’ en het een is onderdeel van de les. De groet (rei) is een Japanse traditie die in het begin misschien wat vreemd overkomt, maar je went er snel aan. Deze Japanse manier van begroeting doe je middels een buiging. De buiging is steeds een moment - een markeringspunt - waarop je even stilstaat bij jezelf, om te beginnen of te eindigen met de training.
We beginnen de les met een eerste buiging - zittende groet, za·rei - naar het bord waar in Japanse tekens het woord aikido staat. Het groeten richting het bord heeft niets te maken met verafgoding want aikido is geen godsdienst. We doen het om te markeren dat we zorgvuldig moeten omgaan met de kennis die we via aikido ontvangen. We gebruiken deze kennis voor zelfontwikkeling en niet om mee te showen of om anderen pijn te doen.
De tweede buiging is naar elkaar en daarbij roepen we in het Japans: : o·nega·ishi·ma·su (we groeten u beleefd of wat vrijer vertaald fijne les). Tijdens de les maak je iedere keer een korte buiging naar degene met wie je traint, bij het begin van de oefening en aan het eind. Ook deze buiging heeft met aandacht voor elkaar te maken.
Kleding en Uitrusting
De kleding waarin aikido wordt gedaan is gebaseerd op de traditionele kleding van de samoerai. In het begin draag je een wit pak net als bij judo. Later komt daar de traditionele donkerkleurige wijde broekrok overheen, genaamd “hakama”. Iedereen draagt hetzelfde.
Hakama
Een hakama is de rokachtige broek die gevorderde Aikidoka dragen. Het is een traditioneel stuk samoeraikleding. De standaard gi die in Aikido en in andere vechtsporten zoals Judo of Karate werd gedragen, was oorspronkelijk onderkleding. Het dragen van de hakama is onderdeel van de traditie van (de meeste) Aikidoscholen.
De hakama waren oorspronkelijk bedoeld om de benen van een ruiter te beschermen tegen struiken e.d. vergelijkbaar met de lederen 'chaps' van een cowboy. In sommige dojo’s ga je na zo’n 2 of 3 jaar de hakama dragen, omdat tegen die tijd je niet meer hoeft na te denken over de bewegingen. Dit gebeurt tegelijkertijd met het behalen van je 3e kyu examen.
Rangen en Graden
In Aikido worden de Kyu- en Dangraden gebruikt om het niveau van de beoefenaar aan te geven. Een afzonderlijk examen moet hiervoor met succes worden afgelegd (ukemi-examen), dat kan worden afgenomen als de leerling 3e Kyu niveau heeft en op advies van de sensei.
Na het afronden van dit ukemi-examen kan de student de hakama in de eigen aikidoschool dragen, maar buiten onze school (bijvoorbeeld tijdens stages) moet een student 2e Kyu zijn om de hakama officieel te mogen dragen.
Hoewel verschillende kyu-graden kunnen worden verkregen, zullen alle studenten tijdens de training altijd een witte band dragen (ongeacht de graad van de student), dit is gedaan om uniformiteit te behouden.
Aikido als zelfverdediging
Aikido is geen vechtsport in de gebruikelijke zin van het woord. Er is geen competitie-element en er worden geen wedstrijden gehouden. Het is een bewegingskunst, die zeer effectief als zelfverdediging kan worden gebruikt.
Bij aikido gebruik en herleid je kracht van de tegenstander, waardoor je als beoefenaar van aikido er zelf maar weinig lichaamskracht voor nodig hebt. Mede daardoor is aikido bij uitstek geschikt voor meisjes, vrouwen en ouderen. Je leert om te gaan met een agressieve benadering, door middel van harmonieuze, in elkaar overvloeiende bewegingen, zonder zelf echt geweld te moeten gebruiken.
Het is een goede manier om jezelf te verdedigen. Maar er is wel heel veel tijd en oefening nodig, voordat je aikido ook daadwerkelijk kunt gebruiken als zelfverdediging in bedreigende situaties. Je zult het aikidopad een aantal jaar moeten bewandelen om het onder de knie te krijgen.
Naast de fysieke zelfverdediging is aikido ook goed voor je houding en uitstraling. Je krijgt er meer zelfvertrouwen van. Je leert om kalm te blijven onder druk.
De voordelen van Aikido
- Fysieke training: Je leert valbreken, verdedigingstechnieken en je lichaam gecoördineerd te bewegen. Het houdt je soepel en flexibel.
- Mentale training: Je ontwikkelt zelfvertrouwen en moed. Je leert om met spanning om te gaan.
- Spirituele aspecten: Aikido wordt ook wel een levenswijze genoemd. Je oefent je in principes die je kunt gebruiken in het dagelijks leven.
- Zelfverdediging: Je leert effectieve technieken om jezelf te verdedigen.
- Verbeterde houding en uitstraling: Je krijgt meer zelfvertrouwen en leert om kalm te blijven onder druk.
Is Aikido iets voor jou?
Aikido is geschikt voor een grote groep mensen. Ook als je op latere leeftijd wilt beginnen, is dat geen probleem. Het is vooral belangrijk dat de sport bij je past.
Aikido is anders dan judo, karate of een andere martial art. Het kent geen competitie-element en legt de nadruk op harmonie en zelfontwikkeling.
Stages
Tijdens een stage komen aikidoka uit het hele land samen om te trainen. Soms komt er een speciale leraar uit het buitenland om een stage te geven. Meestal staat een stage in het teken van een specifiek thema. Ook zijn er stages voor een bepaald niveau, bijvoorbeeld alleen voor zwarte banders. Meestal worden examens vooraf gegaan door een stage. Het doel van een stage is om verder te kijken dan je eigen vertrouwde dojo, nieuwe mensen te ontmoeten en te leren om je staande te houden in een groter geheel.