In de wereld van het voetbal, zowel bij de amateurs als de profs, is de discussie over de ideale opstelling en het meest effectieve systeem een constante factor. Coaches, spelers en liefhebbers buigen zich over de vraag welke tactische aanpak het beste past bij de beschikbare spelers en de beoogde resultaten. Zelfs op het hoogste niveau, zoals bij het Nederlands Elftal, zien we trainers worstelen met deze keuzes. Moet er met wingbacks gespeeld worden of met een meer traditionele opstelling met buitenspelers en backs? Het antwoord is zelden eenduidig en vaak afhankelijk van de specifieke context.
De Fundamenten: Instelling en Duidelijkheid
Hoewel systemen en opstellingen flexibel kunnen zijn, is de instelling waarmee spelers het veld betreden van onschatbare waarde. De bereidheid om voor elkaar te werken en de eigen taken en opdrachten naar beste vermogen uit te voeren, moet altijd aanwezig zijn. Deze instelling komt idealiter vanuit de spelers zelf, maar de trainer speelt hierin een cruciale rol.
De trainer creëert duidelijkheid binnen de selectie. Wat wordt er van de spelers verwacht, zowel op als buiten het veld? Welke afspraken gelden er rondom trainingen en wedstrijden? Het doel is om te werken met spelers die elke training beter willen worden. Systemen zijn immers slechts zo goed als de bereidheid van de groep om deze gezamenlijk uit te voeren. Geen enkel systeem kan problemen rondom de instelling van spelers verhelpen, hoewel systemen wel een tekort aan kwaliteit kunnen compenseren.
De Juiste Spelers op de Juiste Plek
Veel trainers geven de voorkeur aan minder getalenteerde spelers die hard willen werken boven getalenteerde spelers die niet bereid zijn alles te geven. Als trainer investeer je veel tijd in het systeem en de tactische opdrachten, maar het is essentieel om eerst duidelijk te maken wat er van spelers wordt verwacht, ongeacht het systeem.
De juiste spelers zijn zij die beseffen dat wedstrijden samen worden gewonnen, die leergierig zijn en die hard werken als een integraal onderdeel van het spel beschouwen. Terwijl sommige spelers dit van nature bezitten, moeten anderen door de trainer worden gestimuleerd. Pas daarna is het zaak om de juiste spelers op de juiste plek te positioneren. De beste opstelling is er een waarmee je het beste rendement behaalt, en dat begint bij de instelling.
Lees ook: Kooptips voor binnen hockeyschoenen
Teamafspraken: De Basis voor Succes
Naast de individuele instelling is het essentieel om duidelijke teamafspraken te maken. Deze afspraken vormen de basis voor een succesvolle samenwerking en een positieve teamdynamiek. FC Uden hanteert bijvoorbeeld een uitgebreid overzicht van teamafspraken, gericht op verschillende aspecten van het spel en de omgang met elkaar.
Algemene Afspraken
- Beschikbaarheid: Zorg dat je voor alle trainingen en wedstrijden zoveel mogelijk beschikbaar bent. Voetbal is een teamsport, en je teamgenoten rekenen op je.
- Fair Play: Gedraag je sportief in en buiten het veld. Vermijd verbaal en/of fysiek geweld. Accepteer beslissingen van de scheidsrechter en grensrechters.
- Materiaal: Ga fatsoenlijk en zuinig om met de materialen, ballen en kleedkamers/toilet.
- Hygiëne: Douchen en/of wassen na een wedstrijd wordt verwacht.
- Sociale Veiligheid: Er mogen nooit slechts één volwassene alleen bij een jeugdteam in de kleedkamer zijn, er moeten altijd minimaal twee volwassenen aanwezig moeten zijn.
- Spelregelbewijs: Vanaf de JO19-junioren is een spelregelbewijs verplicht.
- Foto's en Films: Het is niet toegestaan om foto’s of filmopnames te maken in de kleedkamer.
Afspraken Rondom de Training
- Aanwezigheid: Van spelers wordt verwacht dat zij aan alle trainingen deelnemen. Zonder tegenbericht gaat de teamleiding ervan uit dat de spelers op de afgesproken tijd aanwezig zijn.
- Inzet: Van alle spelers wordt verwacht dat zij maximale inzet, strijd en duelkracht tonen.
- Bescherming: Het dragen van scheenbeschermers is verplicht.
- Gezondheid: Roken en vapen is slecht voor je en past niet bij een sportclub!
- Opruimen: Na afloop van de training is het de verantwoordelijkheid van het hele team om alle gebruikte materialen weer netjes op te ruimen.
Afspraken Rondom de Wedstrijd
- Aanwezigheid: Zonder tegenbericht gaat de teamleiding ervan uit dat de spelers op de afgesproken tijd aanwezig zijn.
- Vervoer: Ouders of spelers met rijbewijs zijn nodig om het team naar de uitwedstrijden te vervoeren.
- Inzet: Van alle spelers wordt verwacht dat zij maximale inzet, strijd en duelkracht tonen.
- Opstelling: De trainer/leider maakt voor de wedstrijd de startopstelling bekend. Laat spelers tot ongeveer JO15 op verschillende posities spelen, dit draagt bij aan hun voetbalontwikkeling.
- Tactiek: Tijdens wedstrijden: probeer je zoveel mogelijk te houden aan de gemaakte voetbalafspraken (aanvallen, verdedigen en omschakelen). De trainer legt uit wat hij wil zien.
- Bescherming: Het dragen van scheenbeschermers is verplicht.
- Mobiele Telefoons: Mobiele telefoons gaan uit voor de wedstrijdbespreking en pas weer aan na de wedstrijd.
- Sportiviteit: Na afloop van een wedstrijd, ongeacht de uitslag, bewijs je de tegenstander een sportief gebaar en schudt hem of haar de hand en bedankt voor de gespeelde wedstrijd.
- Douchen: Na de wedstrijd wordt er gezamenlijk gedoucht. Daarmee sluiten we, ongeacht de uitslag, gezellig en gezamenlijk af.
- Nabespreking: Voor het teamband is het goed als spelers na de wedstrijd gezamenlijk nog even naar de kantine gaan om iets te drinken en na te praten.
De Rol van de Trainer en Leider
De trainer is de persoon die de voetballers helpt in hun (voetbal)ontwikkeling. Zijn belangrijkste taak is het stimuleren van de voetbalontwikkeling van de spelers/speelster en het hierbij creëren van een prettig en plezierig leeromgeving. De trainer vertoont voorbeeldgedrag in en buiten het veld. Tijdens wedstrijden verloopt de coaching op een rustige en beheerste wijze.
De leider is de regelaar en (informatie)coördinator van het team. Hij verzorgt de communicatie binnen het team over vertrektijden, verzamelplaats, etc. Hij ziet toe op naleving teamafspraken tussen trainer/spelers en met ouders.
Het Belang van Ouders
Ouders zijn de steunpilaren van het team en de club. Zonder ouders geen team op de been en geen vereniging overeind. Tijdens wedstrijden bemoeien ouders zich niet met het voetbal, de opstelling, de tactiek, etc. Ouders mogen de spelers uiteraard positief aanmoedigen en stimuleren, maar houdt er rekening mee dat alle andere goedbedoelde adviezen niet prettig zijn voor de spelers/speelster.
Voetbaltactiek: Meer dan Alleen een Systeem
Voetbaltactiek omvat veel meer dan alleen de opstelling en het systeem. Het gaat om de speelwijze, de principes en patronen die het team hanteert. Cruciaal is dat zowel individuele spelers, linies als het gehele team als één unit denken en handelen. Hoe helderder de tactiek is, hoe meer spelers op één lijn zitten en elkaar begrijpen.
Lees ook: Alles over de afmetingen van het zaalhockeyveld
Bezetting, Principes en Patronen
Voetbaltactiek kan worden onderverdeeld in drie componenten:
- Veldbezetting: De veldbezetting geeft een team een bepaalde structuur, afgeleid van de formatie of het systeem. Een formatie is statisch, terwijl een bezetting dynamisch is en continu verandert op basis van de bal, de tegenstander en de stand.
- Spelprincipes: Spelprincipes zijn algemene uitgangspunten die de speelwijze vorm geven. Deze tactische afspraken gelden in nagenoeg elke situatie en geven spelers houvast. Voorbeelden zijn het dicht houden van de as bij verdedigen of het direct naar voren spelen bij omschakelen naar aanvallen.
- Spelpatronen: Spelpatronen zijn vaste, gestandaardiseerde manieren van handelen. In balbezit kan dit een passketen zijn, verdedigend kan dit een automatisme zijn binnen het drukzetten.
Voetbaltactiek Bepalen en Overbrengen
De juiste voetbaltactiek hangt af van factoren zoals het niveau van de spelers, de cultuur van de club en de visie van de trainer. Het is belangrijk om een goede mix te vinden tussen informatie aanreiken en vrijheid geven.
De tactiek kan worden overgebracht via trainingen, wedstrijdbesprekingen en videobeelden. Een goede training ontwikkelt de speelwijze in wedstrijdechte vormen waarin spelers veel herhalingen maken en zich steeds moeten aanpassen aan wisselende omstandigheden. Een wedstrijdbespreking is kort, gevarieerd en interactief.
Spelprincipes in de Praktijk: Een Kijkje bij Barcelona
De jeugdopleiding van Barcelona staat bekend om haar focus op spelprincipes. Voormalig hoofd jeugdopleidingen Albert Puig benadrukte het belang van een richtinggevende balaanname (control orientado), waarbij spelers de bal aannemen met het oog op de voortzetting van het spel. Andere belangrijke principes zijn het passen tussen de linies door (pase entre líneas) en het creëren van passlijnen (crear ‘líneas de pase’).
Barcelona hanteert een aantal vaste afspraken, zoals weten waarheen je speelt voordat je de bal hebt aangenomen, elkaar aankijken voordat je elkaar de bal toespeelt en fysieke duels zoveel mogelijk uit de weg gaan. Deze afspraken helpen om intelligente spelers de ruimte te geven.
Lees ook: Gymles ideeën basketbal
Compact Verdedigen: Een Noodzaak in het Moderne Voetbal
In het hedendaagse voetbal is compact verdedigen een noodzaak. Topteams maken de ruimtes klein, waardoor het voor de tegenstander lastiger wordt om aan te vallen en tot scoren te komen. De meeste teams maken gebruik van zoneverdediging, waarbij iedere speler verantwoordelijk is voor een bepaalde zone op het veld.
Het is belangrijk om te bepalen waar op het veld je compact wil gaan verdedigen en tot welk gedrag je de tegenstander wil uitlokken. Burnley staat er bijvoorbeeld om bekend de tegenstander uit te lokken tot het geven van vroege voorzetten.
Periodisering: Het Plannen van Trainingen
Er zijn verschillende modellen voor het periodiseren van trainingen. Raymond Verheijen's model bestaat uit blokken van twee weken, waarbij elk fysiek aspect eens in de zes weken aan bod komt. Tactisch periodiseren, ontwikkeld door Vitor Frade, ziet wedstrijden als een natuurlijke chaos en stelt dat oefeningen zoveel mogelijk op de wedstrijd moeten lijken.
In het tactisch periodiseringsmodel is er op de eerste dag na een wedstrijd geen training gepland, zodat spelers mentaal kunnen herstellen. De focus verschuift vervolgens naar het voorbereiden van de spelers op de volgende wedstrijd, waarbij technische, fysieke, mentale en tactische aspecten tegelijkertijd worden getraind.
tags: #afspraken #voetbalelftal #tactiek