Handbal is een dynamische teamsport die in Nederland door een groot aantal mensen wordt beoefend. De sport kent een georganiseerde competitie met verschillende niveaus, van de breedtesport tot de BENE-League. Dit artikel geeft een overzicht van de verschillende klassen in het Nederlandse handbal, de regels en de organisatie van de competitie.
Competitiestructuur in Nederland
De handbalcompetitie in Nederland is opgebouwd uit verschillende niveaus, zowel voor dames als voor heren. De competitie omvat diverse divisies, hoofdklassen, jeugddivisies, topklassen en afdelingsteams. De top van de handbalpiramide wordt gevormd door de BENE-League (voor heren) en de eredivisie (voor dames). Daaronder bevinden zich de eerste divisie, tweede divisie en diverse hoofdklassen.
Promotie en Degradatie
Aan het einde van elk seizoen vindt er promotie en degradatie plaats tussen de verschillende klassen. Dit zorgt voor een dynamische competitie waarbij teams de kans krijgen om door te groeien naar een hoger niveau, terwijl andere teams juist moeten vechten om niet te degraderen.
- Eredivisie: De nummer tien degradeert naar de eerste divisie.
- Eerste Divisie: De nummers 1 en 2 promoveren rechtstreeks naar de eredivisie. De winnaar van de nacompetitie (waaraan de vier periodekampioenen deelnemen) promoveert eveneens.
- Tweede Divisie: De kampioenen promoveren, en de nummers 13 en 14 degraderen.
- Hoofdklassen: De vijf kampioenen promoveren, en de vijf nummers 12 degraderen.
- Regionale Eerste Klasse: De kampioen promoveert rechtstreeks.
- Regionale Tweede Klasse: De kampioenen promoveren. De nummers laatst en voorlaatst degraderen naar een poule in de breedtesport.
Competitie indeling
Hieronder een overzicht van de competitie indeling voor het seizoen 2025-2026, zoals bekend op dit moment. Let op: deze indeling kan wijzigen op basis van promotie, degradatie en teaminschrijvingen.
Super Handball League Women
- DSVD
- Fortes Venlo
- PSV
- Kwiek
- M.H.V. '81
- Quintus
- SEW
- V&L
- VOC
- Volendam
- VZV
- E&O
- ZAP
Next Handball League Women
- Beekse Fusie Club
- Fortes Venlo 2
- Fortissimo
- Kwiek 2
- MEOS
- Quintus 2
- SEW 2
- US handbal
- VOC 2
- VZV 2
- Westlandia
- Wijhe '92
- ZVBB'21
Tweede Divisie B, dames
- Bentelo
- Bevo
- Beekse Fusie Club 2
- Dalfsen
- D.S.V.D. 2
- Fortes Venlo 3
- Habo '95
- Margraten
- Noav
- OBW
- de Tukkers
Hoofdklasse A, dames
- Actief Klazienaveen
- Cirkeltijgers
- D.O.S.
- E&O 2
- H.H.Z.D.
- H.V.C.
- Hurry-Up
- Kwiek 3
- LHC
- SDOL
- SVBO
Hoofdklasse B, dames
- B.W.O.
- Bentelo 2
- Broekland
- Heeten
- Lettele
- de Lutte
- Nieuw Heeten
- Olympia Hengelo
- Overwetering
- Pacelli
- R.S.C.
Hoofdklasse E, dames
- DFS Arnhem
- Dongen
- Duiven
- Dynamico
- S.C. Elshout
- Groene Ster
- Havas
- Heerle
- HVBS
- Internos
- Nieuwegein
Eerste klasse Oost, dames
- ABS
- Achilles
- Angeren
- Artemis’15
- CVO
- DFS Arnhem 2
- Duiven 2
- Haarle
- Huissen
- Reehorst
- Wijhe’92 2
Tweede klasse Oost, dames
- ABS 2
- Broekland 2
- Havana 2
- HCL
- Heeten 2
- Holten
- Klarenbeek
- LHC 2
- Minerva
- Schalkhaar
- Swift’64
Eerste divisie, heren
- Aalsmeer 3
- Achilles
- Artemis’15
- Atomium’61
- BFC/Sittardia 2
- EHC
- Gemini Voerendaal
- Habo’95
- Havas
- Hellas 2
- Houten 2
- Oliveo
- Vrone
Hoofdklasse A, heren
- Achilles 2
- Borhave
- B.W.O.
- DFS Arnhem 2
- Duiven
- Erix
- Ha-STU
- Hoogersmilde
- Minerva
- Reehorst
Eerste klasse Oost, heren
- Artemis’15 2
- Blauw Wit
- Cabezota
- Ha-Ha 2
- Heeten/Schalkhaar/DSC
- Huissen 2
- Quintus
- Udi 1896
Tweede klasse Oost, heren
- Achilles 3
- Centauri
- Duiven 2
- HCW
- Minverva/UGHV 2
- Schalkhaar/DSC/Heeten 2
- Stormvogels
Regionale Verschillen
Het is opvallend dat sommige regio's sterker vertegenwoordigd zijn in de top van het jeugdhandbal (A-, B- en C-jeugd) dan andere afdelingen. Bij de jongens A is er slechts één divisie met een beperkt aantal teams, wat leidt tot grote reisafstanden. Bij de B-meisjes worden twee landelijke divisies gevormd, waarbij de regio zuidoost opvallend genoeg ontbreekt.
Lees ook: Wisselbeleid in het voetbal
Spelregels en Basisprincipes
Om de handbalcompetitie goed te laten verlopen, zijn er duidelijke spelregels en basisprincipes vastgesteld.
Team Samenstelling
Een handbalteam bestaat uit maximaal 14 spelers, waarvan er zeven tegelijk op het veld staan: zes veldspelers en één doelverdediger. De overige zeven spelers zijn wisselspelers. Tussen de veld- en wisselspelers is een "vliegende wissel" mogelijk, wat betekent dat spelers tijdens het spel gewisseld kunnen worden zonder dat het spel stilgelegd hoeft te worden.
Speeltijd
Een handbalwedstrijd bestaat gewoonlijk uit twee speelhelften van 30 minuten. Bij jeugdwedstrijden worden vaak kortere speeltijden gehanteerd. Wanneer een wedstrijd een winnaar moet opleveren en de stand na de reguliere speeltijd gelijk is, volgen er twee verlengingen van elk 5 minuten. Als er na de tweede verlenging nog geen winnaar is, wordt de winnaar bepaald door middel van 7-meterworpen.
Het Speelveld
Het speelveld meet 40 x 20 meter en is begrensd en doorsneden door verschillende lijnen:
- Zijlijnen en achterlijnen: Omsluiten het veld.
- Middenlijn: Loopt door het midden van het speelveld.
- Doelgebied: Een ononderbroken halve cirkel met een straal van 6 meter. Dit gebied mag alleen door de doelverdediger worden betreden.
- Vrijeworplijn: Een gestippelde lijn op 9 meter afstand van het doel.
- 7-meterlijn: Ligt tussen de doelcirkel en de vrijeworplijn.
- Wissellijn: Loopt vanaf de middenlijn 4,5 meter naar rechts en links aan een van de zijlijnen.
Basisregels Tijdens Het Spel
- Spelers mogen de bal maximaal drie seconden vasthouden en slechts drie stappen zetten met de bal in de hand.
- De bal mag met de handen, armen, hoofd, romp, bovenbeen of knie worden geworpen, opgevangen, gestopt en met hand of vuist worden geslagen. Contact met onderbenen en voeten is niet toegestaan.
- Een speler kan in balbezit komen door de bal met open hand van de tegenspeler te veroveren.
Overtredingen en Straffen
Als een speler op een onsportieve manier wordt gehinderd om de bal te werpen door vastgrijpen, omklemmen, stoten of vasthouden, wordt dit gezien als een fout en bestraft met een vrije worp. Een gele kaart dient als waarschuwing en heeft geen directe invloed op het spelverloop. Een tweede overtreding die een gele kaart rechtvaardigt, wordt bestraft met een 2-minuten uitsluiting. Een speler die voor de tweede keer een 2-minuten uitsluiting krijgt, wordt gediskwalificeerd met een rode kaart en mag niet meer worden ingewisseld voor de rest van de wedstrijd.
Lees ook: Dispensatieregels in het Voetbal
Leeftijdsindeling
De leeftijdsindeling in het handbal is als volgt: mini's, E's, D's, C's, B's, A's, dames 1, 2 en 3. Bij de senioren, A, B, C & D jeugd bestaat een team uit zeven spelers: zes veldspelers en één keeper. Bij de E jeugd zijn dit zes spelers en bij de F & H jeugd vijf spelers.
Handbal in Nederland: Een Overzicht
Handbal heeft in Nederland een rijke geschiedenis. De sport kwam via Duitsland naar Nederland, waar in 1935 het Nederlands Handbal Verbond (NHV) werd opgericht. Het NHV heeft momenteel ruim 50.000 leden. Naast het reguliere handbal is er ook G-Handbal (Gehandicaptenhandbal), dat al ruim twintig jaar binnen het NHV wordt gespeeld.
Organisatie en Competitiezaken
Voor de organisatie van de handbalcompetitie zijn er diverse regels en richtlijnen.
Wedstrijdzaken
Het Bondsbestuur heeft een aantal wedstrijdklassen benoemd waarin 3 Team time-outs per wedstrijd gebruikt mogen worden. Binnen de leeftijdscategorie F-jeugd tot en met de C-jeugd is het verboden om klevende middelen te gebruiken. Op het digitaal wedstrijdformulier (DWF) kunnen maximaal 14 spelers en 5 team officials worden toegevoegd voor alle klassen.
Teaminschrijvingen
De teams voor de najaarscompetitie kunnen tegelijk met de zaalinschrijvingen voor het nieuwe seizoen worden ingeschreven. Het is een vrije keuze om in te schrijven voor de wedstrijd- of breedtesport, dit is niet afhankelijk van de resultaten van het lopende seizoen.
Lees ook: Waterpolo: spelregels voor beginners
Terugtrekken van Teams
Het terugtrekken van teams uit de zaalcompetitie kan tot een bepaalde datum zonder kosten. Na deze datum wordt de teambijdrage in rekening gebracht.
Indeling en Rangorde
Op zaterdag- en zondagmorgen mogen de wedstrijden vanaf 09:00 uur gepland worden. Op zaterdagavond dienen de aanvangstijden van de senioren/A/B-wedstrijden in principe te liggen tussen 19:00 en 21:00 uur. De rangorde in een competitie wordt bepaald door het aantal behaalde wedstrijdpunten.
Speelgerechtigdheid
Het aantal wedstrijden dat men maximaal me mag spelen in een hoger team in de breedtesport op het veld is onbeperkt. In de wedstrijdsport is dit beperkt tot 7 wedstrijden. Seniorenspelers t/m 22 jaar mogen onbeperkt meespelen bij alle seniorenteams van de eigen vereniging, met uitzondering van beker-, nacompetitie-, BOT- en rangorde- wedstrijden.