Het Vierschansentoernooi, een prestigieus evenement in de wereld van het schansspringen, weet het publiek al meer dan 70 jaar te boeien. Sinds de oprichting in 1953 heeft het toernooi zich ontwikkeld tot een integraal onderdeel van de wereldbeker schansspringen en is het een van de meest prestigieuze evenementen op de kalender geworden. Elk jaar maken duizenden wintersporters de pelgrimstocht naar de wedstrijden in Oberstdorf, Garmisch-Partenkirchen, Innsbruck en Bischofshofen. Het toernooi staat bekend om zijn unieke opzet: in tegenstelling tot de meeste wereldbekerwedstrijden, wordt de totale winnaar bepaald door de gecombineerde punten van alle vier de individuele wedstrijden. Dit betekent dat consistentie en zenuwen van staal essentieel zijn voor de eindoverwinning.
Geschiedenis van het Vierschansentoernooi
Het Vierschansentoernooi vond voor het eerst plaats in 1953 en is nog steeds het enige evenement dat binnen één kalenderjaar wordt gehouden. In 1953 kwamen de schansspringers voor het eerst samen in Garmisch-Partenkirchen voor de traditionele nieuwjaarswedstrijd. De eerste wedstrijd van de eerste tour in 1953, waarin alle vier de wedstrijden voor de enige keer tot nu toe in één kalenderjaar werden gehouden, vond plaats op 1 januari in Garmisch-Partenkirchen. De winnaar was toen Asgeir Dølplads uit Noorwegen. Zijn landgenoot Jakob Vaage presteerde hetzelfde in de allereerste nieuwjaarswedstrijd in 1922. In de tweede editie van het Vier Heuvelen Toernooi in 1953/54 werd de volgorde van de locaties veranderd in Oberstdorf, Garmisch, Innsbruck en Bischofshofen. Tot op de dag van vandaag is deze volgorde hetzelfde gebleven vanaf de start van de tour in de Allgäu tot de nieuwjaarswedstrijd, de Bergisel-wedstrijd en de finale op Driekoningen.
De legendarische vier springschansen
Het Vierschansentoernooi wordt elk jaar gehouden op vier iconische springschansen, die elk hun eigen unieke uitdagingen en geschiedenis hebben. Deze locaties zijn al decennia lang het vaste podium voor dit spectaculaire sportevenement:
- Oberstdorf, Duitsland (Schattenbergschanze): De aftrap van het toernooi vindt traditioneel plaats in het Duitse Oberstdorf. De Schattenbergschanze staat bekend om zijn indrukwekkende afmetingen en de massale toestroom van fans die de atleten luidkeels aanmoedigen. Het is de ideale plek om in de kerstsfeer te komen en getuige te zijn van de eerste sprongen van het toernooi. De Schattenbergschanze is een van de belangrijkste schansheuvels ter wereld: sinds 1987 is de faciliteit drie keer gastheer geweest voor de schansspringwedstrijden van een Nordic World Ski Championships (voor het laatst in 2021). Daarmee is de schans onder de Nebelhornbahn met een heuvelgrootte (HS) van 137 m een van de vijf faciliteiten die het vaakst zijn gebruikt voor wereldtitelwedstrijden, naast Oslo, Innsbruck, Lahti en Falun. Bovendien komen hier elk jaar ongeveer 30.000 fans samen als eind december het Vierschansentoernooi wordt geopend in de wereldbekerwedstrijdenarena Allgäu in Oberstdorf. Het is duidelijk dat de sfeer altijd bijzonder goed is bij de openingssprong van het Vierschansentoernooi in Oberstdorf vanwege de grote voorpret. Oberstdorf staat echter niet alleen bekend om zijn skischans, maar ook als een van de belangrijkste wintersportcentra van Duitsland. En dus zijn er verschillende skigebieden gegroepeerd rond het “zuidelijkste plekje van Duitsland”. Het tweelanden skigebied Oberstdorf-Kleinwalsertal heeft in totaal 128 kilometer aan pistes. Hieronder vallen de skigebieden Fellhorn-Kanzelwand, Söllereck, Walmendingerhorn, Ifen en Heuberg Arena. Op de Nebelhorn vind je overigens ook de langste dalafdaling van Duitsland met een lengte van 7,5 kilometer! Hoogte heuvel: 140 mLengte aanloop: 108 mHeuvelgrootte: 137 m
- Garmisch-Partenkirchen, Duitsland (Große Olympiaschanze): Op Nieuwjaarsdag (1 januari) verplaatst het toernooi zich naar Garmisch-Partenkirchen, voor de beroemde Nieuwjaarssprong. De Große Olympiaschanze is wereldwijd bekend en de sfeer hier is legendarisch, met tienduizenden toeschouwers die het nieuwe jaar op unieke wijze inluiden. Het is mooi, elegant en een nieuw herkenningspunt van de stad: in de winter 2007/2008 verving de moderne nieuwbouw van de grote Olympische skischans (142 m HS) de vorige Olympische skischans, die was gebouwd in de aanloop naar de Olympische Spelen van 1936 in Garmisch-Partenkirchen. Ongeveer 30.000 toeschouwers komen hier elk jaar voor de traditionele nieuwjaarsschans. Er is geen wedstrijd die schansspringers liever willen winnen dan de wereldberoemde nieuwjaarswedstrijd in Garmisch-Partenkirchen. De wedstrijden daar eindigen meestal op dramatische wijze. Met zijn ligging aan de voet van de hoogste berg van Duitsland, de Zugspitze (2.962 meter), is Garmisch-Partenkirchen de nummer één wintersportplaats van Duitsland. Naast het Vierschansentoernooi zijn hier ook de Olympische Winterspelen en de wereldkampioenschappen Alpine Ski gehouden. Wintersportliefhebbers kunnen kiezen tussen het gletsjerskigebied op de Zugspitze en het “Garmisch-Classic” skigebied, dat verspreid ligt over de Hausberg, Kreuzeck en Alpspitze. Een hoogtepunt: de legendarische Kandahar afdaling op de Kreuzeck. Hoogte heuvel: 149 mLengte aanloop: 103,5 mHeuvelgrootte: 142 m
- Innsbruck, Oostenrijk (Bergiselschanze): Na Duitsland volgt het Oostenrijkse luik, beginnend in Innsbruck. De Bergiselschanze is architectonisch bijzonder en biedt een adembenemend uitzicht over de stad en de omliggende Alpen. De windcondities kunnen hier soms een extra uitdaging vormen. Met zijn futuristische inlooptoren, ontworpen door de Britse sterarchitecte Zaha Hadid, is de Bergisel-schans in Innsbruck, met een hoogte van 128 m de kleinste springschans van het Vierschansentoernooi, sinds de modernisering in 2002 nog meer een blikvanger geworden. Een bijzonder kenmerk van de springschans is de ligging aan de rand van de Alpenmetropool. Samen met Sven Hannawald (Duitsland) en Ryōyū Kobayashi (Japan) is hij ook een van de springruiters die de “Grand Slam” heeft gewonnen, dat wil zeggen alle vier de sprongen van een toernooi-editie achter elkaar. Innsbruck wordt ook wel de “Hoofdstad van de Alpen” genoemd. De metropool is de enige stad ter wereld die drie keer gastheer is geweest van de Olympische Winterspelen (1964, 1976 en de Jeugdspelen 2012). Negen skigebieden vormen samen de Olympia SkiWorld Innsbruck. Ze zijn allemaal snel te bereiken vanuit Innsbruck met de gratis skibus. De Nordkettenbahnen en de Patscherkofel met de Olympische mannenafdaling liggen direct naast de stad. Er is ook Axamer Lizum, Muttereralm, Kühtai, Rangger Köpfl, Glungezer, Schlick 2000 en de Stubaier Gletscher, het grootste gletsjerskigebied van Oostenrijk. Hoogte heuvel: 134 mLengte aanloop: 91,3 mHeuvelgrootte: 128 m
- Bischofshofen, Oostenrijk (Paul-Ausserleitner-Schanze): De grote finale, de zogenaamde “Dreikönigsspringen”, vindt plaats in Bischofshofen. Op de Paul-Ausserleitner-Schanze wordt de overall winnaar van het Vierschansentoernooi gekroond, wat garant staat voor spannende en emotionele momenten. De Paul-Außerleitner-Schanze (142 m HS) is vernoemd naar de Oostenrijkse schansspringer die hier in 1952 zo zwaar ten val kwam dat hij een paar dagen later aan zijn verwondingen overleed. Het is een van de grootste schansen in de wereldbeker skispringen. Aan het einde van het Vierschansentoernooi in Bischofshofen vestigen de overall winnaars keer op keer nieuwe records Bischofshofen, de “stad met vaart”, ligt in het centrum van de Ski amadé wereld. Het is maar een paar kilometer naar St. Johann/Alpendorf en Mühlbach am Hochkönig. Bij goede sneeuwcondities kun je zelfs tot Bischofshofen skiën op de acht kilometer lange afdaling “Knappensteig”. Flachau en Grossarl zijn ook niet ver weg. Hoogte heuvel: 132,5 mLengte aanloop: 118,5 mHeuvelgrootte: 142 m
Recordwinnaars van het Vierschansentoernooi
Sinds de oprichting van het Vierschansentoernooi zijn er verschillende atleten geweest die erin geslaagd zijn om meerdere overwinningen te behalen. De Fin Janne Ahonen heeft het record voor de meeste algemene overwinningen met vijf eindzeges. Hij wordt gevolgd door de Duitse schansspringlegende Jens Weißflog met vier eindzeges. Hieronder een overzicht van de recordwinnaars:
| Aantal overwinningen | Naam | Nationaliteit | Toernooien |
|---|---|---|---|
| 5 | Janne Ahonen | Finland | 1998/99, 2002/03, 2004/05, 2005/06, 2007/08 |
| 4 | Jens Weißflog | DDR/BRD | 1983/84, 1984/85, 1990/91, 1995/96 |
| 3 | Helmut Recknagel | DDR | 1957/58, 1958/59, 1960/61 |
| 3 | Bjørn Wirkola | Noorwegen | 1966/67, 1967/68, 1968/69 |
| 3 | Kamil Stoch | Polen | 1963/64, 1965/66 |
Duitse Winnaars van het Vierschansentoernooi
Duitsland heeft een rijke geschiedenis in het Vierschansentoernooi, met een lange lijst van succesvolle schansspringers. De lijst van algemene Duitse winnaars van het Vierschansentoernooi is lang. Als je de winnaars uit de periode van de Duitse divisie meetelt, hebben schansspringers uit de DDR en West-Duitsland de prestigieuze wedstrijdserie in totaal 16 keer gewonnen sinds de eerste tour in 1953. Daarmee staat Duitsland samen met Oostenrijk en Finland op de eerste plaats van landen met de meeste tour-overwinningen (per 13 november 2023). De eerste Duitse eindwinnaar van het Four Hills Tournament was Max Bolkert in 1960. Zijn landgenoten Horst Queck (1970), Rainer Schmidt (1973), Hans-Georg Aschenbach (1974) en Manfred Deckert (1982 - allemaal DDR) en Dieter Thoma (1990) en Sven Hannawald (2002 - allebei Duitsland) zijn ook op de eerste plaats geëindigd in het eindklassement na de laatste wedstrijd in Bischofshofen. Jochen Danneberg (DDR) won het Vierschansentoernooi twee keer op rij in 1976 en 1977. Helmut Recknagel deed hetzelfde in 1958 en 1959, voordat hij zijn derde en laatste eindzege vierde in 1961. De Duitse recordwinnaar met vier tourzeges is daarentegen schansspringlegende Jens Weißflog, die in 1984 en 1985 voor de DDR won en na de hereniging in 1991 en 1996 bovenaan het tourpodium stond.
Lees ook: Vierschansentoernooi: Eerdere Winnaars
| Naam | Aantal algemene overwinningen | Jaar | Land |
|---|---|---|---|
| Jens Weißflog | 4 | 1983/84, 1984/85, 1990/91, 1995/96 | DDR en Duitsland |
| Helmut Recknagel | 3 | 1957/58, 1958/59, 1960/61 | DDR |
| Jochen Danneberg | 2 | 1975/76, 1976/77 | DDR |
| Sven Hannawald | 1 | 2001/02 | Duitsland |
| Dieter Thoma | 1 | 1989/90 | Duitsland |
| Manfred Deckert | 1 | 1981/82 | DDR |
| Hans-Georg Aschenbach | 1 | 1973/74 | DDR |
| Rainer Schmidt | 1 | 1972/73 | DDR |
| Horst Queck | 1 | 1969/70 | DDR |
| Max Bolkart | 1 | 1959/60 | Duitsland |
De "Grand Slam"
Naast de algemene overwinning is er nog een andere prestatie die schansspringers nastreven: het winnen van alle vier de wedstrijden in één editie van de tour, ook wel de "Grand Slam" genoemd. Slechts drie atleten hebben dit tot nu toe bereikt:
- Sven Hannawald (Duitsland) in 2001/2002
- Kamil Stoch (Polen) in 2017/2018
- Ryoyu Kobayashi (Japan) in 2018/2019
Opzet van het Vierschansentoernooi
Sinds 1996 is de opzet van het 4 schansen toernooi enorm veranderd. Hierdoor is dit toernooi onderscheidend ten opzichte van andere schansspringtoernooien. Alle wedstrijden beginnen met een kwalificatie, waaruit de beste vijftig deelnemers doorgaan. Vervolgens worden de deelnemers in paren opgedeeld. Hierbij strijdt de nummer één tegen de nummer vijftig, twee tegen 49, enzovoort. De winnaar van dit één op één duel plaatst zich voor de finale. Naast de 25 finalisten krijgen vijf ‘lucky losers’ ook nog een ticket. Zo staan er uiteindelijk dertig springers in de finale. De punten uit de knock-outronde en de finale worden bij elkaar opgeteld, en bepalen zo je eindklassering voor die wedstrijd.
Favorieten voor de Eindoverwinning
Voor de editie van 2024/2025 domineren de Oostenrijkers de lijst der favorieten, met bovenaan Jan Hörl. Hij won in 2024 zilver op het WK met team Oostenrijk. Ook Daniel Tschofenig, een groot talent in de schansspringwereld, wordt gezien als een kanshebber. De Oostenrijker Stefan Kraft, die het toernooi al eens won in 2015, is een andere belangrijke topfavoriet. Daarnaast zijn er Pius Paschke uit Duitsland en Andreas Wellinger, die al twee gouden WK-medailles en twee gouden Olympische plakken in zijn prijzenkast heeft, maar nog nooit het 4 schansen toernooi won. De Japanner Ryōyū Kobayashi, die in het seizoen 2018/19 alle vier de wedstrijden won, is ook een atleet om in de gaten te houden.
Het Vierschansentoernooi in Nederland
Bij de Nederlandse sportliefhebber zal vooral de naam Garmisch-Partenkirchen een belletje doen rinkelen. Dit komt omdat de NOS deze wedstrijd altijd uitzond. De springwedstrijd bij de Grote Olympiaschans is altijd op 1 januari. Een kwart eeuw lang deed Evert ten Napel het commentaar bij deze wedstrijd, daarna opgevolgd door Ayolt Kloosterboer. Het werd een soort Nederlandse traditie op Nieuwjaarsdag, even bekend als de nieuwjaarsduik in Scheveningen en het nieuwjaarsconcert van het Wiener Philharmoniker in Wenen. Mede door het gebrek aan Nederlandse deelnemers besloot de NOS eind 2024 het evenement niet meer te gaan uitzenden, maar in plaats daarvan verslag te doen van het NK Marathonschaatsen. Velen waren teleurgesteld, maar televisiezender SBS6 besloot snel in het gat te springen.
Regels van het Schansspringen
Omdat het 4 schansen toernooi vaak de enige wedstrijd is die Nederlanders jaarlijks in deze sport zien, is het goed om de regels van het schansspringen nog even door te nemen. Elke schans heeft een eigen K-score. Dit is een rode lijn op de grond. Deze lijn wordt gebruikt om de punten op- en af te tellen. Wanneer een springer precies op het K-punt landt, krijgt hij zestig punten. Naast de afstand is er ook een vijfkoppig jurypanel. Zij bekijken de aanloop, de afsprong, de vlucht, het neerkomen én de afstand en beoordelen dit. Ieder jurylid moet hierbij een score tussen de nul en twintig punten geven. De hoogste en de laagste score van de jury worden vervolgens weggestreept. Zo blijven er drie jury-beoordelingen over.
Lees ook: Spektakel van het Vierschansentoernooi
FAQ over het Vierschansentoernooi
Wanneer vindt het Vierschansentoernooi 2024/2025 plaats?
Het Vierschansentoernooi 2024/2025 begint met de kwalificatie in Obersdorf op 28 december 2024, een dag later vindt daar de eerste wedstrijd op de Schattenbergschans plaats. De tweede stop is de nieuwjaarswedstrijd in Garmisch-Partenkirchen op 1 januari 2024, voordat het toernooi verder gaat in Innsbruck op 4 januari en de finale op 6 januari in Bischofshofen.
Wie is de recordwinnaar van het Vierschansentoernooi?
In de geschiedenis van het Vierschansentoernooi springt één naam eruit: Janne Ahonen. De Fin heeft de prestigieuze wedstrijdserie in totaal vijf keer gewonnen (1998/99, 2002/03, 2004/05, 2005/06 en 2007/08). De recordwinnaar wordt gevolgd door de Duitse schansspronglegende Jens Weißflog met vier algemene overwinningen (1983/84, 1984/84, 1991/92 en 1995/96). Hij wordt gevolgd door Helmut Recknagel (DDR), Bjørn Wirkola (Noorwegen), Kamil Stoch (Polen) en Ryoyu Kobayashi (Japan) met elk drie overwinningen.
Wanneer vond het eerste Vierschansentoernooi plaats?
Het Vierschansentoernooi vond voor het eerst plaats in 1953 en is nog steeds het enige evenement dat binnen één kalenderjaar wordt gehouden. Op 1 januari 1953 werd de nieuwjaarswedstrijd gehouden in Garmisch-Partenkirchen, gevolgd door wedstrijden in Oberstdorf, Innsbruck en Bischofshofen.
Waar vindt de traditionele nieuwjaarswedstrijd van het Vierschansentoernooi plaats?
Zoals de naam al doet vermoeden, vindt de nieuwjaarswedstrijd elk jaar op 1 januari plaats op de grote Olympische skischans in Garmisch-Partenkirchen. In 1953 maakte het voor het eerst deel uit van het Vierschansentoernooi, maar de eerste nieuwjaarswedstrijd werd hier gehouden in 1922 en werd gewonnen door de Noor Jakob Vaage.
Conclusie
Het Vierschansentoernooi is een van de meest prestigieuze en geliefde evenementen in de schansspringwereld. Met zijn rijke geschiedenis, iconische locaties en spannende wedstrijden blijft het toernooi jaar na jaar fans over de hele wereld boeien. De combinatie van traditie, sportieve uitmuntendheid en de unieke sfeer op de vier schansen maken het Vierschansentoernooi tot een onvergetelijke ervaring voor zowel atleten als toeschouwers. Of je nu een doorgewinterde schansspringfan bent of gewoon op zoek bent naar een spectaculair sportevenement, het Vierschansentoernooi is zeker de moeite waard om te volgen.
Lees ook: Het Vierschansentoernooi: een diepgaande analyse
tags: #4 #schansen #toernooi #bischofshofen #geschiedenis