Het Nieuwjaarsspringen, beter bekend als het Vierschansentoernooi of Vierschanzentournee, is een jaarlijks terugkerend topsportevenement dat de periode rond de jaarwisseling domineert. Dit prestigieuze toernooi brengt de absolute top van het internationale schansspringen samen in een zenuwslopende strijd om de felbegeerde hoofdprijs. Sinds de oprichting in 1953 is het uitgegroeid tot een van de absolute hoogtepunten op de internationale sportkalender. Het toernooi staat bekend om zijn unieke opzet: in tegenstelling tot de meeste wereldbekerwedstrijden wordt de totale winnaar bepaald door de gecombineerde punten van alle vier de individuele wedstrijden. Dit betekent dat consistentie en zenuwen van staal essentieel zijn voor de eindoverwinning.
Een Geschiedenis van Traditie en Spektakel
De historie van het Vierschansentoernooi gaat terug tot 1953, toen het voor het eerst in zijn huidige vorm werd georganiseerd, voortbouwend op eerdere individuele wedstrijden die al sinds 1949 plaatsvonden. Sindsdien heeft het toernooi zich ontwikkeld tot een evenement van wereldformaat, dat jaarlijks miljoenen mensen wereldwijd trekt. In 1953 kwam de schansspringelite voor het eerst samen in Garmisch-Partenkirchen voor de traditionele nieuwjaarswedstrijd. Dit was de eerste wedstrijd van de eerste tour in 1953, waarin alle vier de wedstrijden voor de enige keer tot nu toe in één kalenderjaar werden gehouden. De winnaar was toen Asgeir Dølplads uit Noorwegen.
In de tweede editie van het Vierschansentoernooi in 1953/54 werd de volgorde van de locaties veranderd in Oberstdorf, Garmisch, Innsbruck en Bischofshofen. Tot op de dag van vandaag is deze volgorde hetzelfde gebleven, van de start van de tour in de Allgäu tot de nieuwjaarswedstrijd, de Bergisel-wedstrijd en de finale op Driekoningen.
Nederlandse Traditie en Internationale Aandacht
Bij de Nederlandse sportliefhebber zal vooral de naam Garmisch-Partenkirchen een belletje doen rinkelen. Dit komt omdat de NOS deze wedstrijd altijd uitzond. De springwedstrijd bij de Grote Olympiaschans is altijd op 1 januari. Een kwart eeuw lang deed Evert ten Napel het commentaar bij deze wedstrijd, daarna opgevolgd door Ayolt Kloosterboer. Het werd een soort Nederlandse traditie op Nieuwjaarsdag, even bekend als de nieuwjaarsduik in Scheveningen en het nieuwjaarsconcert van het Wiener Philharmoniker in Wenen. Mede door het gebrek aan Nederlandse deelnemers besloot de NOS eind 2024 het evenement niet meer te gaan uitzenden, maar in plaats daarvan verslag te doen van het NK Marathonschaatsen. Velen waren teleurgesteld, maar televisiezender SBS6 besloot snel in het gat te springen.
Tegenwoordig zijn er bij de individuele wedstrijden in Oberstdorf, Garmisch-Partenkirchen, Innsbruck en Bischofshofen gemiddeld tussen de 20.000 en 30.000 bezoekers aanwezig. Daarnaast wordt het evenement jaarlijks door miljoenen mensen wereldwijd thuis vanaf de bank bekeken, wat de enorme populariteit en het bereik van het schansspringen benadrukt. Het Vierschansentoernooi weet het publiek al meer dan 70 jaar te boeien! Sindsdien maken duizenden wintersporters elk jaar de pelgrimstocht naar de andere wedstrijden in Oberstdorf, Innsbruck en de finale in Bischofshofen, waar de Japanner Ryoyu Kobayashi in 2024 zegevierde.
Lees ook: Voorbereidingen Voetbal Katwijk op het nieuwe seizoen
De Iconische Schansen: Een Uitdaging voor Elke Atleet
Het Vierschansentoernooi wordt elk jaar gehouden op vier iconische springschansen, die elk hun eigen unieke uitdagingen en geschiedenis hebben. Deze locaties zijn al decennia lang het vaste podium voor dit spectaculaire sportevenement:
- Oberstdorf, Duitsland (Schattenbergschanze): De aftrap van het toernooi vindt traditioneel plaats in het Duitse Oberstdorf. De Schattenbergschanze staat bekend om zijn indrukwekkende afmetingen en de massale toestroom van fans die de atleten luidkeels aanmoedigen. Het is de ideale plek om in de kerstsfeer te komen en getuige te zijn van de eerste sprongen van het toernooi. Hoogte heuvel: 140 m, lengte aanloop: 108 m, heuvelgrootte: 137 m. Sinds 1987 is de faciliteit drie keer gastheer geweest voor de schansspringwedstrijden van een Nordic World Ski Championships (voor het laatst in 2021). Daarmee is de schans onder de Nebelhornbahn met een heuvelgrootte (HS) van 137 m een van de vijf faciliteiten die het vaakst zijn gebruikt voor wereldtitelwedstrijden, naast Oslo, Innsbruck, Lahti en Falun. Bovendien komen hier elk jaar ongeveer 30.000 fans samen als eind december het Vierschansentoernooi wordt geopend in de wereldbekerwedstrijdenarena Allgäu in Oberstdorf.
- Garmisch-Partenkirchen, Duitsland (Große Olympiaschanze): Op Nieuwjaarsdag (1 januari) verplaatst het toernooi zich naar Garmisch-Partenkirchen, voor de beroemde Nieuwjaarssprong. De Große Olympiaschanze is wereldwijd bekend en de sfeer hier is legendarisch, met tienduizenden toeschouwers die het nieuwe jaar op unieke wijze inluiden. Hoogte heuvel: 149 m, lengte aanloop: 103,5 m, heuvelgrootte: 142 m. In de winter van 2007/2008 verving de moderne nieuwbouw van de grote Olympische skischans (142 m HS) de vorige Olympische skischans, die was gebouwd in de aanloop naar de Olympische Spelen van 1936 in Garmisch-Partenkirchen. Ongeveer 30.000 toeschouwers komen hier elk jaar voor de traditionele nieuwjaarsschans. Met zijn ligging aan de voet van de hoogste berg van Duitsland, de Zugspitze (2.962 meter), is Garmisch-Partenkirchen de nummer één wintersportplaats van Duitsland. Naast het Vierschansentoernooi zijn hier ook de Olympische Winterspelen en de wereldkampioenschappen Alpine Ski gehouden.
- Innsbruck, Oostenrijk (Bergiselschanze): Na Duitsland volgt het Oostenrijkse luik, beginnend in Innsbruck. De Bergiselschanze is architectonisch bijzonder en biedt een adembenemend uitzicht over de stad en de omliggende Alpen. De windcondities kunnen hier soms een extra uitdaging vormen. Hoogte heuvel: 134 m, lengte aanloop: 91,3 m, heuvelgrootte: 128 m. Met zijn futuristische inlooptoren, ontworpen door de Britse sterarchitecte Zaha Hadid, is de Bergisel-schans in Innsbruck, met een hoogte van 128 m de kleinste springschans van het Vierschansentoernooi, sinds de modernisering in 2002 nog meer een blikvanger geworden. Innsbruck wordt ook wel de “Hoofdstad van de Alpen” genoemd. De metropool is de enige stad ter wereld die drie keer gastheer is geweest van de Olympische Winterspelen (1964, 1976 en de Jeugdspelen 2012).
- Bischofshofen, Oostenrijk (Paul-Ausserleitner-Schanze): De grote finale, de zogenaamde "Dreikönigsspringen", vindt plaats in Bischofshofen. Op de Paul-Ausserleitner-Schanze wordt de overall winnaar van het Vierschansentoernooi gekroond, wat garant staat voor spannende en emotionele momenten. Hoogte heuvel: 132,5 m, lengte aanloop: 118,5 m, heuvelgrootte: 142 m. De Paul-Außerleitner-Schanze (142 m HS) is vernoemd naar de Oostenrijkse schansspringer die hier in 1952 zo zwaar ten val kwam dat hij een paar dagen later aan zijn verwondingen overleed. Het is een van de grootste schansen in de wereldbeker skispringen.
De Regels en Opzet: Een Unieke Competitie
Het Vierschansentoernooi kent iets andere regels dan bij de andere wereldbekerwedstrijden. De wedstrijden van het Vierschansentoernooi tellen trouwens wel mee voor het klassement van de wereldbeker. Sinds 1996 is de opzet van het 4 schansen toernooi enorm veranderd. Hierdoor is dit toernooi onderscheidend ten opzichte van andere schansspringtoernooien. Alle wedstrijden beginnen met een kwalificatie, waaruit de beste vijftig deelnemers doorgaan. Vervolgens worden de deelnemers in paren opgedeeld. Hierbij strijdt de nummer één tegen de nummer vijftig, twee tegen 49, enzovoort. De winnaar van dit één op één duel plaatst zich voor de finale. Naast de 25 finalisten krijgen vijf ‘lucky losers’ ook nog een ticket. Zo staan er uiteindelijk dertig springers in de finale. De punten uit de knock-outronde en de finale worden bij elkaar opgeteld, en bepalen zo je eindklassering voor die wedstrijd. Wie over de vier toernooien in totaal de meeste punten heeft, wint het Vierschansentoernooi.
De Grootheden van het Toernooi: Namen voor de Eeuwigheid
Overigens is het record voor de meeste algemene overwinningen sinds 2008 in handen van de Fin Janne Ahonen met vijf algemene overwinningen. Hij wordt gevolgd door de Duitse schansspringlegende Jens Weißflog met vier eindzeges, en de derde plaats op de allertijdenlijst wordt gedeeld door Helmut Recknagel (DDR), Bjørn Wirkola (Noorwegen) en Kamil Stoch (Polen) met elk drie eindzeges.
De lijst van algemene Duitse winnaars van het Vierschansentoernooi is lang. Als je de winnaars uit de periode van de Duitse divisie meetelt, hebben schansspringers uit de DDR en West-Duitsland de prestigieuze wedstrijdserie in totaal 16 keer gewonnen sinds de eerste tour in 1953. Daarmee staat Duitsland samen met Oostenrijk en Finland op de eerste plaats van landen met de meeste tour-overwinningen (per 13 november 2023). De eerste Duitse eindwinnaar van het Four Hills Tournament was Max Bolkert in 1960. Zijn landgenoten Horst Queck (1970), Rainer Schmidt (1973), Hans-Georg Aschenbach (1974) en Manfred Deckert (1982 - allemaal DDR) en Dieter Thoma (1990) en Sven Hannawald (2002 - allebei Duitsland) zijn ook op de eerste plaats geëindigd in het eindklassement na de laatste wedstrijd in Bischofshofen. Jochen Danneberg (DDR) won het Vierschansentoernooi twee keer op rij in 1976 en 1977. Helmut Recknagel deed hetzelfde in 1958 en 1959, voordat hij zijn derde en laatste eindzege vierde in 1961. De Duitse recordwinnaar met vier tourzeges is daarentegen schansspringlegende Jens Weißflog, die in 1984 en 1985 voor de DDR won en na de hereniging in 1991 en 1996 bovenaan het tourpodium stond.
De "Grand Slam": Een Zeldzame Prestatie
Laatstgenoemde is ook een van de slechts drie atleten die de prestatie heeft geleverd om alle vier de wedstrijden in één editie van de tour te winnen. Naast Stoch (2017/2018) hebben ook de Duitser Sven Hannawald (2001/2002) - de eerste schansspringer in de geschiedenis - en de Japanner Ryoyu Kobayashi (2018/2019) deze “Grand Slam” behaald. Ryōyū Kobayashi won in het seizoen 2018/19 alle vier de wedstrijden bij het Vierschansentoernooi. Een aantal jaar later, in 2021/22, herhaalde hij dit kunstje bijna. De eerste drie wedstrijden waren toen een prooi voor de Japanner, maar de vierde wist hij niet te winnen. Wel pakte hij hiermee zijn tweede eindoverwinning.
Lees ook: Voetbaluitslagen België: Een compleet overzicht
Favorieten voor de Toekomst: Wie Gaat Er Triomferen?
Traditioneel komen de beste springers uit Oostenrijk, Noorwegen, Slovenië, Polen, Japan en Duitsland. Maar de wereldtop is momenteel behoorlijk breed. Op voorhand is bijna niet te zeggen wie er gaat winnen. Natuurlijk zijn de weersomstandigheden vaak ook wisselend, belangrijk is ook de keuze en behandeling van het materiaal.
De Oostenrijkers domineren de lijst der favorieten, met bovenaan Jan Hörl. Hij won in 2024 zilver op het WK met team Oostenrijk. Individueel won hij nog niet veel, maar de bookmakers verwachten veel van hem. Vorig jaar eindigde Hörl als vierde. Hij won de wedstrijd in Innsbruck, een teken dat hij met de beste mee kan springen. Slechts 22 jaar oud is Daniel Tschofenig. Een groot talent in de schansspringwereld. Vorig jaar eindigde hij in Innsbruck als achtste, maar bij de andere drie wedstrijden eindigde de Oostenrijker niet in de top tien. Dit jaar liet hij zijn talent een paar keer zien. Wie weet kan Tschofenig verrassen en de 4 schansen bedwingen. Dat zal vast ook te maken hebben met het feit dat hij de laatste wereldbekerwedstrijd voorafgaand aan het vierschansentoernooi won. De Oostenrijker Stefan Kraft is een belangrijke topfavoriet. In 2015 wist de inmiddels 31-jarige het 4 schansen toernooi al eens te winnen. Daarna was hij nooit meer de sterkste op dit toernooi. Vorig jaar wist hij voor het eerst sinds 2016 wel weer één van de vier wedstrijden te winnen, maar eindigde hij als derde in het eindklassement. Naast één eindoverwinning op het 4 schansen toernooi won Kraft al drie gouden WK-medailles. Kraft is de houder van het officiële wereldrecord in het skischansspringen. In 2017 kwam hij tot een afstand van 253,5 meter op de befaamde heuvel Vikersundbakken in Noorwegen. Pius Paschke is 34 jaar en kwam als middenmoter eigenlijk nooit echt tot aansprekende resultaten. Tot hij vorige winter ineens een wereldbekerwedstrijd won. En dit seizoen blijkt dat geen toevalstreffer te zijn geweest. Paschke won vijf van de tien wereldbekerwedstrijden tot aan het Vierschansentoernooi en voert dat klassement ook aan. Andreas Wellinger uit Duitsland won al twee gouden WK-medailles en er liggen ook twee gouden Olympische plakken in zijn prijzenkast. Toch won hij nog nooit het 4 schansen toernooi. Vorig jaar wist hij eindelijk een wedstrijd te winnen, maar moest hij de uiteindelijke overwinning aan Kobayashi laten. Voor iemand met zijn kwaliteiten hoort een 4 schansen-titel op de erelijst van Wellinger.
Naast de grote favorieten doen er ook nog een aantal oud-winnaars van het Vierschansentoernooi mee. Zij worden door de bookmakers echter niet als grote favorieten gezien. Toch willen we ze niet onbenoemd laten. Deze atleten weten namelijk hoe je dit toernooi moet winnen en moet je zeker niet uitsluiten.
Data komende editie
Wil je dit spektakel live meemaken? Hier zijn de data voor de komende editie:
- Oberstdorf: 29 december 2025
- Garmisch-Partenkirchen: 1 januari 2026
- Innsbruck: 4 januari 2026
- Bischofshofen: 6 januari 2026
Lees ook: Analyse van VZV Handbal prestaties
tags: #uitslag #vier #schansentoernooi