Veldhockey is een populaire sport in Nederland, met meer dan een kwart miljoen geregistreerde leden bij de KNHB (Koninklijke Nederlandse Hockey Bond). De Nederlandse hockeycompetitie kent een breed scala aan niveaus, van jeugd tot senioren en van prestatiegericht tot recreatief. Dit artikel geeft een overzicht van de verschillende competities en spelvormen binnen de Nederlandse hockeywereld. Het doel is om een compleet beeld te schetsen van de hockeyniveaus in Nederland, zodat zowel beginnende als ervaren hockeyers een goed inzicht krijgen in de mogelijkheden.
Competitiestructuur: Bonds- en Districtscompetities
De Nederlandse hockeycompetitie is ingedeeld in bonds- en districtscompetities. De bondscompetities, ook wel landelijke competities genoemd, overschrijden de districtsgrenzen, terwijl districtscompetities binnen de grenzen van een district worden gespeeld. Nederland is verdeeld in zes districten, waarbinnen diverse districtscompetities worden georganiseerd. De KNHB legt de speeldata van zowel de bonds- als districtscompetities vast in de speeldagenkalender. Verenigingen plannen de wedstrijden op tijd en veld in. De KNHB heeft uitgangspunten en reglementen opgesteld om de wedstrijden in goede banen te leiden, waaronder regels met betrekking tot speelgerechtigdheid.
In beginsel dient elke vereniging met een standaard heren- en damesteam deel te nemen aan de bondscompetitie. Verenigingen die met een standaardteam deelnemen aan de competities, zijn verplicht een opgave te verstrekken met de namen van de spelers die in het eerste team zijn ingedeeld. De poule-indelingen van de districtscompetities zijn te vinden in het Match Center. Om te komen tot de poule-indelingen van de Nederlands Kampioenschappen hanteert de competitieleiding vaste indelingscriteria, waarmee de KNHB een objectief en transparant systeem waarborgt. Verenigingen kunnen hun interesse kenbaar maken voor het hosten van een KNHB competitie-evenement via een bid. Deze evenementen vinden doorgaans plaats aan het einde van het seizoen, in juni.
Competitievormen
Bekercompetities
Sinds het seizoen 2016-2017 organiseert de KNHB een bekercompetitie voor verenigingen. Het eerste jaar was succesvol met een bekertoernooi voor herenteams uit de Eerste tot en met de Vierde Klasse (Silver Cup Heren). Later is de Gold Cup toegevoegd voor standaard teams uit de Hoofdklasse, Promotieklasse en Overgangsklasse. De actuele lotingen zijn te vinden in de nieuwsberichten.
Dames Masters Competitie
Binnen de Bondscompetitie wordt in de districten Noord-Holland, Zuid-Holland en Midden Nederland een Dames Masters-competitie aangeboden. Leeftijd bleek binnen deze competitie in toenemende mate een issue te zijn, zeker wanneer tegenstanders 10 tot 15 jaar jonger zijn. Waar voor de heren al jarenlang competities worden aangeboden in verschillende leeftijdscategorieën, speelden de dames nog steeds in één categorie waarin teams werden samengesteld uit speelsters in een mix van alle leeftijden. In de praktijk zagen we dat dames rond de 45 en daarboven, op een gegeven moment afhaken, omdat ze voorbijgelopen werden door dertigers. En dat is zonde! Want die 45-plussers zijn vaak nog wel fanatiek en willen graag blijven hockeyen, maar dan wel een tempo lager. Met dames van dezelfde leeftijd is er meer aansluiting, zowel op persoonlijk gebied als bij het hockeyen.
Lees ook: Code Scheidsrechter Volleybal
Trimhockey
Trimhockey is een laagdrempelige vorm van hockey voor mensen zonder of met weinig hockeyervaring. Trimhockeyers komen op een vaste avond bij elkaar om samen te trainen. In verschillende districten in Nederland worden trimhockeycompetities georganiseerd (door de KNHB of door vrijwilligers). Een voorbeeld is de mixed-competitie die 1x in de 3 á 4 weken plaatsvindt op de maandagavond bij de thuisspelende vereniging. Er wordt gespeeld in de periode september tot en met november en maart tot en met juni, inclusief een afsluitende avond met alle deelnemende teams.
Ook in de regio Friesland wordt er een trimhockeycompetitie georganiseerd door de KNHB. Voor de dames zijn er diverse poules in twee verschillende klassen in Oost-, Midden- en West-Brabant. Er wordt om de week een wedstrijd gespeeld met als aanvangstijd 20.30 uur. De KNHB verzorgt de indeling en wedstrijdplanning en er wordt gespeeld met thuis- en uitwedstrijden. De thuisspelende vereniging zorgt voor scheidsrechters. Het wedstrijdschema en de poule-indeling van de trimhockeycompetities worden gepubliceerd in het Match Center, indien het een KNHB competitie betreft. Het NK trimhockey seizoen 2024-2025 vindt plaats op zaterdag 28 juni 2025 op de velden van Athena. De organisatie is in handen van de NK-commissie in samenwerking met de KNHB en Athena.
Hockey7
De KNHB organiseert, naast de trimhockeycompetitie, een Hockey7 competitie op donderdag- of vrijdagavond (afhankelijk van het district). Dit is ontstaan vanuit de behoefte aan doordeweekse avondcompetities voor mensen die graag willen (blijven) hockeyen, maar voor wie de weekenden lastig zijn. Hockey7 wordt gespeeld in teams van zeven op een half veld, zonder keeper en scheidsrechters. Teams spelen op één avond twee wedstrijden (drieluik) van elk 25 minuten. Teams kunnen uit heren, dames of mixed teams bestaan.
Het wedstrijdschema en de poule-indeling van de Hockey7 competitie wordt gepubliceerd in het Match Center. Hockey7 wordt gespeeld in vier blokken (herfst, winter, lente en zomer) van elk drie maanden, met daarin vijf speelrondes. De wedstrijden worden om de week op donderdag of vrijdag gespeeld (afhankelijk van de regio). Om mee te kunnen doen aan de Hockey7 competitie moeten teamleden ingeschreven staan als spelend lid. De Hockey7 competitie wordt momenteel door de KNHB aangeboden in alle districten.
Dames Door de Week Competitie
De Dames door de week-competitie wordt gespeeld op de donderdagmiddag/avond of dinsdagochtend. District Zuid speelt op de donderdag middag/avond en district West op de dinsdagochtend.
Lees ook: Wanneer pakt Feyenoord de titel?
Niveaus binnen de competities
Jeugd
Bij de junioren zijn de niveaus (van hoog naar laag):
- Landelijk
- Super A/Super B/IDC
- Topklasse
- Sub-topklasse
- 1ste klasse
- 2de klasse
- 3de klasse
- 4de klasse
- 5de klasse
- 6de klasse
Senioren
Bij de senioren zijn de niveaus voor eerste teams (van hoog naar laag):
- Hoofdklasse
- Promotieklasse
- Overgangsklasse
- 1ste klasse
- 2de klasse
- 3de klasse
- 4de klasse
Bij de senioren zijn de niveaus voor reserveteams (van hoog naar laag):
- Res. Hoofdklasse
- Res. Overgangsklasse
- Res. 1ste klasse
- Res. 2de klasse
- Res. 3de klasse
- Res. 4de klasse
- Res. 5de klasse
Masters
Masters zijn mondiaal toonaangevende teams op internationaal hockey niveau in de leeftijdscategorieën 35 t/m 80+. De Federatie Nederlandse Hockey Masters onderhoudt het contact voor de KNHB met de World Master Hockey (WMH). Via de federatie hebben de twee participerende verenigingen, MHN (masters 35-59) en NHC60+ (masters 60-80+) het mandaat om Nationale teams (A-teams) te selecteren en af te vaardigen naar Europese- en Wereldkampioenschappen. Ditzelfde geldt voor de Spirit of Master (SoM)-teams waarbij de B en C teams hun land vertegenwoordigen op dezelfde toernooien, maar niet mee dingen naar de titels. Onder het prestatiehockey verstaan we het hockey dat wordt gespeeld door de selectieteams. De selectieteams nemen deel aan de toernooien van de WMH (officiële EK’s en WK’s) en/of de toernooien van WGMA (de Spirit of Masters toernooien). In de praktijk spreken we van de A-teams, de B-teams en soms zelfs de C-teams. Er is een (voorlopige) indeling voor A en B selecties gemaakt voor dames en heren voor 60+, 65+, 70+, 75+ en 80+.
Top van het Nederlands Hockey
De top hockeyteams voor mannen en vrouwen in Nederland komen uit in hun respectievelijke ‘Hoofdklasse’ competities, die elk 12 teams tellen. De ‘Promotieklasse’ is de tweede klasse veldhockey, die net als de Hoofdklasse 12 teams telt. De 2e, 3e en 4e plaats in de Promotieklasse kunnen promoveren naar de Hoofdklasse op basis van degradatiewedstrijden tegen de 10e en 11e plaats in de Hoofdklasse.
Lees ook: Complete gids voor Duits voetbal kijken
Het Nederlands Dames Hockey Team staat op de eerste plaats in de wereld door de Internationale Hockey Federatie en heeft de meeste World Cups gewonnen (8). Ze hebben de meeste Olympische medailles gewonnen (9), waaronder een record van vier gouden medailles. Het Nederlands Heren Hockey Team heeft de World Cup drie keer gewonnen en is momenteel Europees kampioen.
Historie en Ontwikkelingen
In 1911 werd de Nederlandse Dames Hockeybond opgericht. In 1941 werd deze bond onderdeel van de huidige KNHB, die destijds bepaalde dat het spelpeil omhoog moest. NOC*NSF, VSG, het ministerie van VWS en vijf teamsporten, handbal, hockey, korfbal, volleybal en waterpolo, werken samen aan een impuls voor hun top teamsportcompetities en topclubs. Het doel is om de nationale competities van teamsporten te versterken en verder te professionaliseren. De samenwerkingspartijen zijn ervan overtuigd dat het langer behouden van talenten in Nederland leidt tot een sterke nationale teamsportcompetitie en topclubs.
Faciliteiten en Speelveld
Het Wagener Stadion in Amsterdam is eigendom van de KNHB. Het spel wordt gespeeld op een gras- of kunstgrasveld van 91,4 meter lang en 55 meter breed (voor spelers van 10 jaar en ouder). Een wedstrijd duurt 70 minuten, verdeeld in twee periodes van 35 minuten. Een hockeyteam bestaat uit 11 spelers (10 in het veld en 1 keeper). Er zijn voorwaartsen, middenvelders en verdedigers. Per team zijn maximaal vijf wisselspelers toegestaan. De wedstrijd wordt geleid door twee scheidsrechters.
Training en Voorbereiding
Het is belangrijk om goed voorbereid te zijn wanneer wedstrijden gespeeld moeten worden. Fitheid, conditie, warming-ups zijn daarin van belang om zodoende blessures te voorkomen. Voeding is van groot belang om bij ouder worden fit te blijven en spiermassa te behouden.
Spelprincipes
In de visie op prestaties is: Winst gaat voor winnen! Winst betekent: (samen) beter worden en is niet eindig. Het gaat erom als team te willen leren, beter te worden en te groeien. Winst boeken heb je onder controle, winnen niet. Ons motto is: Train the game! Je traint zoals je speelt. Spelgericht trainen is in onze ogen veel effectiever dan technisch gericht trainen. Dus situaties die in een echte wedstrijd voorkomen naspelen. En tijdens het spel de techniek oefenen. Bij spelgericht trainen maken we onderscheid in drie hoofdfuncties van het spel: Balbezit (BB), Niet balbezit (NBB) en Omschakeling (OS).
Strafcorner varianten
In het tophockey scoren de heren gemiddeld 1 van elke 3 strafcorners, bij de dames is dat 1 op de 4. Er is een trend dat strafcorners die direct op doel worden geschoten minder effectief zijn dan sommige varianten.