Handbal is een dynamische en snelle balsport die gespeeld wordt door twee teams van elk zeven spelers, bestaande uit zes veldspelers en een doelman. Het doel van het spel is simpel: meer doelpunten scoren dan de tegenstander binnen de vastgestelde speeltijd. Deze gids biedt een gedetailleerd overzicht van de handbalregels, specifiek gericht op dameshandbal, en is geschikt voor zowel beginners als ervaren spelers.
Het doel van het spel en speeltijd
Het primaire doel in handbal is om de bal in het doel van de tegenstander te werpen en zo punten te scoren. Het team dat aan het einde van de wedstrijd de meeste doelpunten heeft gemaakt, wint. Een standaard handbalwedstrijd voor senioren bestaat uit twee helften van elk 30 minuten, met een pauze van 10 tot 15 minuten tussen de helften. Voor jeugdteams kunnen de wedstrijden korter zijn, afhankelijk van de leeftijdscategorie.
Het speelveld
Handbal wordt gespeeld in een sporthal, met uitzondering van beachhandbal. Het handbalveld is 40 meter lang en 20 meter breed en is verdeeld in twee gelijke helften, met aan elk uiteinde een doel. Een belangrijk gebied is de "zesmeterzone" of doelgebied, dat wordt gemarkeerd door een ononderbroken halve cirkel met een straal van zes meter rondom het doel. Alleen de doelman mag zich in dit gebied bevinden. De gestippelde lijn, op negen meter van het doel, markeert de lijn voor vrije worpen. Tussen de doelcirkel en de vrijeworplijn bevindt zich de zevenmeterlijn, vanwaar strafworpen worden genomen.
Spelverloop: Van begin tot eind
Een handbalwedstrijd begint met een afworp in het midden van het veld. Spelers mogen de bal passen, vangen, dribbelen en schieten om te proberen een doelpunt te scoren. Een doelpunt wordt gescoord wanneer de bal volledig over de doellijn gaat en zich in het doel bevindt.
Dribbelen en passen
Spelers mogen maximaal drie stappen zetten met de bal in hun hand voordat ze moeten passen, dribbelen of schieten. Dubbel dribbelen, waarbij de bal wordt gestuit, wordt vastgepakt en vervolgens opnieuw wordt gestuit, is niet toegestaan. Als een speler een dubbele dribbel maakt, krijgt de tegenpartij een vrije worp.
Lees ook: Europa League Play-offs: Utrecht - Zenit
Verdediging
Verdedigers proberen de bal te onderscheppen, schoten te blokkeren en te voorkomen dat aanvallers in een goede positie komen om te scoren. Het is belangrijk dat verdedigers zich houden aan de regels voor fysiek contact om blessures te voorkomen.
Vrije worp
Een vrije worp wordt toegekend aan de tegenpartij na een overtreding. De vrije worp wordt genomen vanaf de plek waar de overtreding plaatsvond. De speler die de vrije worp neemt, moet stilstaan en mag niet dribbelen.
Zevenmeterworp
Een zevenmeterworp wordt toegekend bij ernstige overtredingen die een duidelijke scoringskans verhinderen. De speler neemt de worp vanaf de zevenmeterlijn en probeert direct te scoren.
Wisselen
Spelers mogen onbeperkt wisselen tijdens de wedstrijd, maar dit moet gebeuren in de wisselzone bij de middenlijn. Een correcte wissel is cruciaal om straffen te voorkomen.
Straftijd
Bij zware overtredingen kan een speler een tijdstraf krijgen, waarbij het team tijdelijk met een speler minder moet spelen. Een tijdstraf duurt meestal twee minuten.
Lees ook: Voetbalregels verenigingswissel
De spelregels in detail
Stappen en vasthouden van de bal
Nadat een speler de bal heeft gevangen, mag hij maximaal drie stappen zetten. Het tellen van de stappen begint zodra de speler de bal in bezit heeft terwijl hij op de grond staat. Als de bal in de lucht wordt gevangen en de speler landt op twee voeten tegelijk, dan telt dit niet als een stap. Bovendien mag een speler de bal maximaal drie seconden vasthouden. Na deze tijd moet de bal worden gepasst, geschoten of gedribbeld.
Stuiten en tippen
Nadat een speler de bal heeft gevangen, mag hij onbeperkt tippen (de bal op de grond laten stuiteren). Echter, zodra de speler de bal na het tippen weer met één of twee handen vasthoudt, moet hij de bal spelen.
Beginworp
De beginworp vindt plaats aan het begin van elke helft en na elk doelpunt. De speler die de beginworp neemt, moet met één voet op de middenlijn staan en mag pas bewegen nadat de scheidsrechter heeft gefloten. Spelers van het andere team moeten op hun eigen helft blijven tot het fluitsignaal. De beginworp mag binnen 1,5 meter links of rechts van het midden worden genomen.
Keeperregels
De keeper moet de uitworp vanuit zijn eigen doelgebied nemen. De uitworp kan direct worden genomen, zonder te wachten op het fluitsignaal van de scheidsrechter.
Strafworp
De speler die een strafworp neemt, moet achter de strafworplijn staan. Alle andere spelers van de tegenpartij moeten op minimaal drie meter afstand staan.
Lees ook: KNGU Broekjesregels Uitgelegd
Passief spel
Het is niet toegestaan om de bal in het team te houden zonder een duidelijke poging te doen om aan te vallen of een doelpunt te scoren. Als de scheidsrechter oordeelt dat een team passief speelt, volgt een waarschuwing. Het team moet dan actie ondernemen om aan te vallen; anders krijgt de tegenpartij een vrije worp.
Overtredingen en blessures
Overtredingen met gering fysiek contact kunnen ernstige gevolgen hebben en tot blessures leiden, vooral als een speler in de lucht springt of rent. De keeper draagt een grote verantwoordelijkheid bij het onderscheppen van de bal buiten het doelgebied.
Gelijke stand
Als een wedstrijd gelijk eindigt, vooral in een kampioens- of finalewedstrijd, worden er strafworpen genomen om een winnaar te bepalen. Beide teams nemen om de beurt vijf strafworpen. Als de stand daarna nog steeds gelijk is, gaan de teams door met om en om strafworpen totdat er een winnaar is.
Andere belangrijke regels en overwegingen
Time-out
Een time-out is verplicht in bepaalde situaties, zoals bij een tijdstraf van twee minuten, een rode kaart, een fluitsignaal van de tijdwaarnemer, overleg tussen scheidsrechters, een wisselfout of te veel spelers op het veld. Een scheidsrechter kan ook een time-out geven bij externe invloeden, een geblesseerde speler, een bal die het plafond raakt, het vertragen van een worp of het weggooien van de bal.
Wisselen van spelers
Een team mag maximaal 14 spelers hebben, waarvan er zeven op het veld staan en zeven op de bank als wisselspelers. Vliegende wissels zijn toegestaan, maar moeten plaatsvinden in de wisselzone.
Persoonlijke straffen
Een speler kan een persoonlijke straf krijgen voor een overtreding die gericht is op het lichaam van een tegenstander. De straffen variëren van een waarschuwing met een gele kaart tot een diskwalificatie met een rode kaart.
Rolstoelhandbal
Voor rolstoelhandbal gelden aangepaste regels. Teams spelen 6 tegen 6, inclusief een keeper. Het is niet toegestaan om de bal met de rolstoel te verdedigen of op een andere speler in te rijden.
Handbal voor de jeugd
Voor de jeugd gelden aangepaste regels en speeltijden, afhankelijk van de leeftijdscategorie. De balgrootte en het gewicht zijn ook aangepast aan de leeftijd en het geslacht van de spelers.
| Categorie | Leeftijd | Speeltijd | Gewicht bal | Omtrek bal | Maat |
|---|---|---|---|---|---|
| Senioren Heren | 19+ | 2 x 30 minuten | 425-475 gram | 58-60 cm | 3 |
| Senioren Dames | 19+ | 2 x 30 minuten | 325-375 gram | 54-56 cm | 2 |
| A-jeugd Heren | 17-18 | 2 x 30 minuten | 425-475 gram | 58-60 cm | 3 |
| A-jeugd Dames | 17-18 | 2 x 30 minuten | 325-375 gram | 54-56 cm | 2 |
| B-jeugd Heren | 15-16 | 2 x 25 minuten | 325-375 gram | 54-56 cm | 2 |
| B-jeugd Dames | 15-16 | 2 x 25 minuten | 325-375 gram | 54-56 cm | 2 |
| C-jeugd Heren | 13-14 | 2 x 25 minuten | 325-375 gram | 54-56 cm | 2 |
| C-jeugd Dames | 13-14 | 2 x 25 minuten | 325-375 gram | 54-56 cm | 2 |
| D-jeugd | 11-12 | 2 x 20 minuten | 290-330 gram | 50-52 cm | 1 |
| E-jeugd | 9-10 | 2 x 20 minuten | 290-330 gram | 50-52 cm | 1 |
| F-jeugd (Mini's) | 7-8 | 2 x 15 minuten | Max. 300 gram | 46-48 cm | 0 |
Handbalvormen
Er zijn verschillende vormen van handbal, waaronder zaalhandbal, veldhandbal, beachhandbal, straathandbal, mini-handbal, studentenhandbal en recreantenhandbal. Zaalhandbal is de meest voorkomende vorm en wordt gespeeld in een sporthal volgens de standaard handbalregels.
Tips voor beginners
- Ken de regels: Zorg ervoor dat je de basisregels van handbal begrijpt voordat je begint met spelen.
- Zoek een team: Sluit je aan bij een handbalvereniging om de sport te leren en te genieten van het sociale aspect.
- Goede materialen: Investeer in goede sportschoenen en de juiste sportkleding.