Voetbal, een sport die draait om passie, teamwork en regels, zou zonder die regels in chaos veranderen. De KNVB evalueert en past voortdurend de regels aan om het spel eerlijk en veilig te houden. Een belangrijk aspect hiervan zijn de regels omtrent het staken van wedstrijden.
Redenen voor staking en de rapportageplicht
Een wedstrijd kan om verschillende redenen worden gestaakt, zoals slechte weersomstandigheden, een ongeval of wanordelijkheden. Zowel de scheidsrechter als de thuis- en uitspelende vereniging zijn verplicht om binnen drie werkdagen na de wedstrijddatum hierover te rapporteren. Deze rapportage moet zo duidelijk en uitgebreid mogelijk beschrijven wat of wie de reden was van het staken. De rapportages van de (club-)scheidsrechter en de vereniging mogen niet identiek zijn, maar moeten onafhankelijk van elkaar worden opgesteld. De KNVB stuurt na het staken van een wedstrijd geen automatisch bericht om te rapporteren. Als de rapportages niet binnen drie werkdagen zijn ontvangen, volgt een rappelbrief.
Incidenten en maatregelen
Het aantal gestaakte wedstrijden waarvan geen melding wordt gemaakt op het wedstrijdformulier, is hoger dan menigeen denkt. Soms wordt uit veiligheidsoverwegingen besloten geen melding te maken en een ‘gewone uitslag’ in te vullen. Echter, de gebeurtenissen komen gegarandeerd terug bij de KNVB, bijvoorbeeld doordat spelers de returnwedstrijd weigeren te spelen of de clubscheidsrechter afhaakt.
Als er geen melding is gemaakt, concludeert de KNVB dat er niets is gebeurd. De verenigingen moeten de wedstrijd spelen en de besturen worden opgeroepen om in overleg afspraken te maken om de wedstrijd in goede harmonie te laten verlopen. Mogelijke maatregelen zijn:
- Verklaringen van alle betrokkenen opvragen en voorleggen aan de aanklager.
- Het team gedurende een aantal weken nauwlettend volgen met waarnemers.
- De klacht registreren voor een eventueel dossier.
- Overleg tussen de besturen van beide verenigingen en de KNVB om afspraken te maken over de returnwedstrijd.
Het belang van melden
Het is geen probleem als er geen directe melding op het wedstrijdformulier staat van wantoestanden, als het beperkt blijft tot uitzonderlijke gevallen waarin de veiligheid van spelers en scheidsrechters in het geding is. Een van de betrokken partijen moet de wantoestanden dan zo snel mogelijk na de wedstrijd schriftelijk melden. De norm is dan ook: altijd melden, al is het achteraf via een apart schrijven. Als derden melding maken van een gestaakte wedstrijd, terwijl dit niet op het wedstrijdformulier staat, is er sprake van frauduleus handelen in de vorm van een fictieve uitslag. In dat geval zal er aangifte worden gedaan bij de aanklager, die na onderzoek straffen kan opleggen.
Lees ook: Europa League Play-offs: Utrecht - Zenit
Ontwikkelingen in het amateurvoetbal
In het seizoen 2023/’24 werden van de 779.171 gespeelde wedstrijden in het amateurvoetbal 1864 duels gestaakt wegens wanordelijkheden. De KNVB behandelde 3501 zware zaken. Hoewel de meeste wedstrijden zonder problemen verlopen, is er een groei van meer dan 10 procent ten opzichte van het seizoen 2022/’23, zowel op het gebied van stakingen als bij zware tuchtzaken. Het aantal incidenten neemt toe sinds de competities na Covid weer volledig worden uitgespeeld. De KNVB zet in op verdere impuls sportiviteit en respect.
In het seizoen 2023/’24 namen 63.739 teams deel aan de competities in het amateurvoetbal onder de vlag van 2.780 verenigingen. Het aantal gestaakte wedstrijden door wanordelijkheden betreft de meest in het oog springende incidenten, zoals vechtpartijen of ernstig verbaal wangedrag. In de seizoenen voor Covid schommelde het aantal gestaakte wedstrijden per voetbaljaargang tussen de 1200 en 1400. Het seizoen 2022/’23 noteerde 1678 gestaakte wedstrijden, 186 minder dan het seizoen 2023/’24.
De incidenten leiden ook tot meer zware tuchtzaken. In 2022/’23 waren dit er 3157, afgelopen seizoen 344 meer. Een zware tuchtzaak kan naast staking door wanordelijkheden ook gaan over een gewelddadige fysieke of verbale handeling die een speler tijdens een wedstrijd een rode kaart oplevert. Er werden afgelopen seizoen ook meer rode kaarten uitgedeeld (12.226 in 2023/’24 tegenover 11.553 in 2022/’23). Daarnaast was er een lichte groei van het aantal keer dat een ordemaatregel werd overtreden, zoals het afsteken van vuurwerk (97 keer in 2023/’24 tegenover 90 keer in 2022/’23). Het aantal teams dat bij een wedstrijd niet kwam opdagen nam afgelopen seizoen juist af (5018 in 2023/’24 tegenover 5608 in 2022/’23).
Speerpunten sportiviteit en respect
Problemen die breder spelen in de maatschappij komen in het amateurvoetbal tot uitdrukking. Moeite om gezag te accepteren en kortere lontjes zijn vaak een reden waarom wedstrijden uit de hand lopen. Daarnaast is de oorzaak frequent terug te herleiden naar zaken als discriminatie, belediging of andere kwetsende uitingen. De KNVB wil optreden tegen dergelijk gedrag en richt zich naast sanctioneren ook op het signaleren en voorkomen van incidenten.
Speerpunten zijn het tegengaan van vuurwerk, de aanpak van risicoverenigingen en het beschermen van de positie van de scheidsrechter. Het tegengaan van vuurwerk focust zich op bewustwording van de gevaren en het verhogen van de meldingsbereidheid. Bij de aanpak van risicoverenigingen komen verenigingen die negatief op de radar komen te staan in een proces van monitoren, sturen en mogelijk sanctioneren terecht. Het beschermen van de positie van de scheidsrechter verhoudt zich tot het behouden en werven van scheidsrechters.
Lees ook: Voetbalregels verenigingswissel
Net als in het betaald voetbal wordt in het seizoen 2024/’25 in het amateurvoetbal de regel aangescherpt dat alleen een aanvoerder tijdens een wedstrijd nog met een scheidsrechter in discussie mag gaan over een genomen beslissing. Daarnaast werd afgelopen seizoen al een algemene bestuursmaatregel ingevoerd die scheidsrechters verder in bescherming neemt. Bij een incident waarbij een scheidsrechter belaagd wordt, volgt er automatische uitsluiting van twee weken uit de competitie voor het betrokken team of de betrokken teams. Van de betreffende verenigingen wordt vervolgens verwacht dat zij een plan van aanpak presenteren waarmee ze dit soort incidenten in de toekomst willen voorkomen. De maatregel werd in het seizoen 2023/’24 in totaal 89 keer opgelegd en is voor het seizoen 2024/’25 aangescherpt, zodat overtredende teams sneller in beeld komen.
Nieuwe richtlijnen voor het staken van wedstrijden
Aan het einde van het seizoen heeft de KNVB maatregelen getroffen om incidenten in voetbalstadions te voorkomen. Met ingang van het nieuwe seizoen wordt er een nieuwe regel ingevoerd. Deze zorgt ervoor dat een incident waarbij er met voorwerpen wordt gegooid niet altijd meer geldt als een stap richting een definitieve staking. De huidige regel was zo dat een wedstrijd werd gestaakt zodra een speler werd geraakt of als er twee keer iets op het veld werd gegooid. Het protocol blijft ook in het seizoen 2024/25 van kracht. Een uitzondering is als de dader na het gooien van een voorwerp direct wordt opgepakt en er geen letsel is bij een speler of scheidsrechter. Dan telt de onderbreking niet mee als een eerste onderbreking en is er dus ook geen sprake van het staken van de wedstrijd.
Procedure bij afgelasten en verplaatsen van wedstrijden
Afgelasten van een wedstrijd kan alleen bij zeer slechte weersomstandigheden of als het veld onbespeelbaar is. In alle andere gevallen dient de wedstrijd gespeeld te worden. Voor clubs is het mogelijk om wedstrijden te verplaatsen, zowel de datum en/of tijd als naar het terrein van de tegenstander. Verenigingen kunnen zowel in de categorie A als de categorie B tot acht dagen voor de wedstrijd via de accommodatiebezetting van Sportlink eenzijdig de aanvangstijd aanpassen. Voor bepaalde competities geldt dat een voorgestelde wijziging niet direct in het wedstrijdprogramma wordt aangepast, maar dat goedkeuring van de KNVB noodzakelijk is.
Verzoeken tot vrijstelling in een volledige competitie door de inzet van een snipperdag worden in de periode van start competitie tot en met het eerste volledige weekend van de maand maart verleend voor wedstrijden die in die periode zijn vastgesteld, met een maximum van één wedstrijd per seizoen per team. Voor een bekerwedstrijd kan geen snipperdag worden aangevraagd.
Tuchtzaak bij het niet spelen van de wedstrijd
Het kan zijn dat het niet lukt om een wedstrijd in overleg met de tegenstander te verplaatsen. In zo’n geval is er sprake van het ‘niet opkomen c.q. niet spelen’ van ofwel de thuisvereniging ofwel de bezoekende vereniging. Vanuit de aanklager volgt er dan mogelijk een schikkingsvoorstel met een boete en eventueel punten in mindering wegens het niet spelen van deze wedstrijd. Het enkel tijdig melden aan de tegenstander dat de wedstrijd niet gespeeld kan worden, zónder tijdig een nieuwe datum in te plannen met deze tegenstander, zorgt er niet voor dat er geen tuchtzaak voor het niet spelen van de wedstrijd wordt aangemaakt. Ook het gegeven dat getracht is in overleg met de tegenstander de wedstrijd te verplaatsen, maar de tegenstander niet wilde meewerken aan deze verplaatsing, is geen reden om géén tuchtzaak te starten. De tegenstander is namelijk geenszins verplicht om deze medewerking te verlenen.
Lees ook: KNGU Broekjesregels Uitgelegd
Animatievideo over gestaakte wedstrijden
Om het proces rondom gestaakte wedstrijden te verduidelijken, is een animatiefilmpje gemaakt waarin wordt uitgelegd wat de KNVB precies verwacht van een vereniging op het moment dat het te maken heeft met een gestaakte wedstrijd. In het filmpje wordt onder meer antwoord gegeven op de vragen in welke gevallen er bij een gestaakte wedstrijd moet worden gerapporteerd, op welke manier er kan worden gerapporteerd en wanneer de rapportage binnen moet zijn bij de aanklager. Ook ben je na het kijken van het filmpje op de hoogte van de mogelijkheden die je hebt als je het niet eens bent met het schikkingsvoorstel en wat de verdere procedure is nadat je daartegen verweer hebt gevoerd.
Gevolgen van kaarten en uitsluitingen
Een speler die wegens twee keer geel de rode kaart heeft gekregen, is automatisch voor de eerstvolgende competitiewedstrijd uitgesloten. Wanneer een speler twee gele kaarten krijgt in een competitiewedstrijd of een daarmee samenhangende wedstrijd, is hij uitgesloten van deelname aan competitiewedstrijden en daarmee samenhangende wedstrijden totdat zijn team de eerstvolgende competitiewedstrijd of daarmee samenhangende wedstrijd heeft gespeeld. Deze speler is dus niet uitgesloten voor bekerwedstrijden. De twee gele kaarten worden niet geregistreerd op de staffel. Wanneer een speler twee gele kaarten krijgt in een bekerwedstrijd, is hij uitgesloten van deelname aan bekerwedstrijden totdat zijn team de eerstvolgende bekerwedstrijd heeft gespeeld. Deze speler is dus niet uitgesloten voor competitiewedstrijden of daarmee samenhangende wedstrijden. De twee gele kaarten worden niet geregistreerd op de staffel. In het futsal is een speler die wegens twee keer geel de rode kaart heeft gekregen in de eredivisie mannen/vrouwen of eerste divisie vrouwen automatisch voor de eerstvolgende wedstrijd uitgesloten.
Een speler of wisselspeler die voor, tijdens of na een bindende wedstrijd door de scheidsrechter disciplinair is bestraft met een directe veldverwijdering, is voor geen enkel team speelgerechtigd om deel te nemen aan bindende wedstrijden tot en met de dag waarop het team de eerstvolgende bindende wedstrijd heeft gespeeld. Onder een bindende wedstrijd wordt verstaan een competitiewedstrijd, een daarmee samenhangende wedstrijd en een bekerwedstrijd. De club en speler zijn overigens zelf verantwoordelijk voor naleving van deze regel. Als gevolg van de directe rode kaart kan betrokkene vóór de eerstvolgende bindende wedstrijd een schikkingsvoorstel van de aanklager of een uitspraak van de tuchtcommissie ontvangen. Indien betrokkene in verweer gaat tegen het schikkingsvoorstel van de aanklager of in beroep gaat tegen de uitspraak van de tuchtcommissie, blijft de directe rode kaartregeling van kracht. Dit betekent dat betrokkene ondanks het ingediende verweerschrift of beroepschrift niet speelgerechtigd is voor de eerstvolgende bindende wedstrijd. Enkel in het geval dat de aanklager vóór de eerstvolgende bindende wedstrijd de tuchtzaak seponeert of wanneer de tuchtcommissie, dan wel de commissie van beroep betrokkene vóór de eerstvolgende bindende wedstrijd vrijspreekt, is betrokkene speelgerechtigd voor de eerstvolgende bindende wedstrijd.
Heeft de speler na de eerstvolgende gespeelde officiële wedstrijd nog geen schikkingsvoorstel van de aanklager ontvangen, dan is meespelen weer toegestaan. Als de directe rode kaartregeling is toegepast, dan mag deze wedstrijd van de uiteindelijke straf worden afgetrokken. In het schikkingsvoorstel van de aanklager wordt dit ook vermeld. De directe rode kaartregeling is met ingang van het seizoen 2021/'22 eveneens van toepassing op teamofficials. Dus ook functionarissen (trainer, leider, verzorger etc.) op de bank kunnen een rode kaart krijgen en worden weggestuurd.
Bij het registreren van waarschuwingen is er een onderverdeling in drie categorieën: registraties uit competitiewedstrijden (inclusief beslissingswedstrijden voor promotie, degradatie of periodekampioenschap en kampioenswedstrijden), registraties uit bekerwedstrijden en registraties uit promotie- en degradatiewedstrijden/play-offs. Uitsluitingen vanuit de bekercompetitie gelden niet voor de overige competities en omgekeerd. Een met de competitie samenhangende wedstrijd is een promotie- en degradatiewedstrijd/play-offwedstrijd, maar bijvoorbeeld ook een beslissingswedstrijd voor promotie, degradatie of periodekampioenschap en een kampioenswedstrijd. Uitsluitingen die worden opgelegd als gevolg van overtredingen in het veldvoetbal zijn niet van toepassing op futsal en omgekeerd, tenzij het tuchtrechtelijk orgaan gelet op de ernst van de overtreding anders beslist. Uitsluitingen die worden opgelegd naar aanleiding van overtredingen in competitiewedstrijden of met de competitie samenhangende wedstrijden, zijn ook van toepassing op bekerwedstrijden en omgekeerd, tenzij het tuchtrechtelijk orgaan gelet op de ernst van de overtreding anders beslist.
Een uitsluiting (als gevolg van de directe rode kaart regeling) geldt tot en met de gehele dag waarop het team waar de rode kaart is opgelopen de eerstvolgende officiële wedstrijd heeft gespeeld. Dit houdt in dat een (wissel)speler niet ’s ochtends met een ander elftal mag meespelen als de wedstrijd van zijn/haar eigen elftal pas ’s middags plaatsvindt. Ook is het niet mogelijk ’s middags met een ander elftal mee te spelen als het eigen team van de (wissel)speler die ochtend de eerstvolgende officiële wedstrijd heeft gespeeld.
Als je een schikkingsvoorstel van de aanklager hebt ontvangen dan heb je drie werkdagen de tijd om je verweerschrift in te dienen. Dit verweerschrift moet je persoonlijk indienen bij de aanklager en moet voorzien zijn van je naam en je KNVB-relatienummer. Als je na drie dagen je verweer indient en dus te laat bent, dan kan je verweer helaas niet meer in behandeling worden genomen en staat je straf vast.
Ontzegging van het recht om één of meerdere functies te mogen uitoefenen kan alleen worden opgelegd naar aanleiding van een overtreding begaan in de uitoefening van een functie. In zijn schikkingsvoorstel bepaalt de aanklager welke functies worden ontzegd en voor welke periode of voor hoeveel officiële wedstrijden deze ontzegging geldt. In deze periode - of gedurende het genoemde aantal wedstrijden - is het niet toegestaan om de functie van trainer bij een ander team van zijn vereniging uit te oefenen. Mocht de trainer bij meerdere verenigingen een functie vervullen, dan geldt de functieontzegging alleen voor de vereniging waarbij hij op het moment van de overtreding de functie uitoefende, tenzij het tuchtrechtelijk orgaan gelet op de ernst van de overtreding anders beslist.
Een uitsluiting heeft alleen betrekking op het als speler niet mogen meespelen in officiële wedstrijden. Andere functies, bijvoorbeeld als trainer of als assistent-scheidsrechter, mogen gewoon worden uitgeoefend. Een speler die is uitgesloten van deelname aan competitie- en/of bekerwedstrijden mag wel meedoen aan het restant van een gestaakte wedstrijd dat in zijn uitsluitingsperiode wordt gespeeld, wanneer hij/zij ook de oorspronkelijke wedstrijd had mogen spelen. Verder geldt in het algemeen voor het uitspelen van een restant dat het niet noodzakelijk is dat weer dezelfde spelers worden opgesteld. Wel dienen alle spelers speelgerechtigd te zijn. Een speler die in het gespeelde gedeelte van een gestaakte wedstrijd uit het veld is gestuurd, mag niet deelnemen aan het restant, ook al heeft hij/zij de straf voor de directe rode kaart al uitgezeten. Spelers die zijn gewisseld in het gespeelde gedeelte van een gestaakte wedstrijd, die behoort tot categorie A, mogen eveneens niet meespelen in het restant van deze wedstrijd (in categorie B is dit wel toegestaan).
Indien een speler is uitgesloten van deelname aan competitie- en/of bekerwedstrijden, maar wel mag meespelen in het restant van een gestaakte wedstrijd aangezien hij toen ook speelgerechtigd was, zal dit uitspelen niet gelden als een wedstrijd die van het aantal wedstrijden uitsluiting zal kunnen worden afgetrokken, ongeacht of hij wel of niet meespeelt. Om een wedstrijd in mindering te kunnen brengen op het aantal wedstrijden uitsluiting zal deze wedstrijd moeten plaatsvinden na het opleggen van de straf. Wanneer die wedstrijd niet is uitgespeeld kan deze wel in mindering worden gebracht, maar is betrokkene niet gerechtigd aan het restant van de wedstrijd deel te nemen. Dit wordt namelijk gezien als een vervolg van een eerder vastgestelde wedstrijd.
Wanneer de clubleiding naar aanleiding van een overtreding van een van haar spelers zelf besluit deze speler uit te sluiten voor een aantal wedstrijden mag dit in mindering worden gebracht op de door het tuchtrechtelijk orgaan opgelegde straf. Voorwaarde is wel dat het bestuur van de vereniging dit binnen drie werkdagen na de wedstrijddag schriftelijk aan de aanklager heeft gemeld. Achteraf kan een vereniging zich niet beroepen op een opgelegde clubstraf.
Wanneer het door een onvoorziene verandering van omstandigheden, als bijvoorbeeld het betrokken team is teruggetrokken of een speler inmiddels senior is, niet (meer) mogelijk is de straf of maatregel geheel of gedeeltelijk ten uitvoer te leggen, kan de commissie die de straf of maatregel heeft opgelegd, op gemotiveerd verzoek van de betrokkene en met inachtneming van de voorschriften bedoeld in artikel 100 van het Reglement Tuchtrechtspraak Amateurvoetbal, de uitspraak wijzigen. Maar deze wijziging kan alleen als doel hebben de tenuitvoerlegging aan te passen aan de gewijzigde omstandigheden. In het geval dat een team uit de competitie is teruggetrokken of een jeugdspeler net naar de senioren is overgegaan kan de straf of maatregel worden gekoppeld aan een ander team.
Een betrokkene of zijn/haar gemachtigde heeft het recht het dossier van zijn/haar zaak in te zien. Het is dus niet mogelijk voor iemand die niet rechtstreeks bij de zaak betrokken is, zonder machtiging de betreffende stukken in te zien.
Door het instellen van beroep wordt de tenuitvoerlegging van de opgelegde straf of maatregel niet automatisch opgeschort. Er bestaat wel een mogelijkheid voor de voorzitter van de commissie van beroep om op basis van zijn bevoegdheden zelf te besluiten tot opschorting van een straf of maatregel, of dit te doen op verzoek van degene die het beroep heeft ingesteld. Dit kan wanneer al vaststaat dat betrokkene moet worden vrijgesproken, wanneer er naar het oordeel van de voorzitter ernstige fouten zijn gemaakt tijdens de procedure, of dat de straf die is opgelegd niet in verhouding staat tot de gemaakte overtreding. Bij opschorting krijgt betrokkene en zijn/haar bestuur hierover bericht. Het instellen van beroep heeft dus géén automatische opschorting tot gevolg.