Heb je je ooit afgevraagd waarom één speler in een volleybalteam een shirt draagt dat verschilt van de rest van het team? Het is geen willekeurige keuze, maar een belangrijk aspect van de rol van de libero. De libero is een verdedigingsspecialist met specifieke taken en regels, en het afwijkende shirt helpt om deze speler te identificeren.
De Rol van de Libero
De libero is in feite de verdedigende rots van het team, een verdedigingsspecialist. De nadruk bij de rol van een libero ligt op het passen en het verdedigen. Met name bij het verdedigen is het praktische dat ze wat kleiner zijn dan de mensen aan het net. Aan het net heb je vaak lange mensen nodig die aanvallend kunnen slaan en goed zijn in het blokkeren van de bal. En dat maakt ook dat libero’s vaak kleiner van stuk zijn. Zij mogen namelijk niet aanvallen en blokkeren.
Herkenbaarheid is Cruciaal
De libero draagt een ander shirt om hem of haar direct herkenbaar te maken voor de scheidsrechters en de officials. Dit zorgt voor een soepel verloop van de wedstrijd, omdat de regels rondom de libero specifiek zijn. Er is zelfs een officiële libero shirt regel. Een duidelijk herkenbaar shirt voorkomt verwarring en fouten tijdens de wedstrijd. Het afwijkende shirt is essentieel voor de herkenbaarheid van de libero. Dit helpt niet alleen de scheidsrechters, maar ook de spelers zelf en de coaches.
Specifieke Taken en Regels
Voor libero’s gelden afwijkende regels. Zo mag de libero enkel als achterspeler optreden en heeft niet het recht om een voltooide aanvalsslag uit te voeren vanuit welke positie dan ook, als op het moment van het raken van de bal deze geheel boven de netrand is. Verder mag de libero niet serveren, blokkeren of een blokpoging ondernemen. De libero wisselregels zijn complex.
De libero heeft specifieke wisselregels en mag alleen voor bepaalde achterspelers in het veld komen. Als de libero een speler vervangt, telt dit namelijk niet mee voor de spelerswissels (officieel maximaal 6 per set). Hij mag na minimaal één rally wel weer vervangen worden door dezelfde speler waar hij eerst voor ingevallen is.
Lees ook: Waarom draagt PSV rouwbanden? Een uitgebreide uitleg.
Voordelen van een Libero
De inzet van een libero brengt diverse voordelen met zich mee. Het verbetert de verdediging aanzienlijk, wat essentieel is om punten te scoren en de tegenstander onder druk te zetten. Jouw team wordt minder kwetsbaar. Door de specialisatie van de libero kunnen andere spelers zich focussen op hun sterke punten, zoals aanvallen en blokkeren. Het geeft jouw team flexibiliteit en tactische mogelijkheden om te reageren op de acties van de tegenstander.
Meestal komt de libero in het veld voor de 2 middenblokkeerders omdat dit de minste passers en verdedigers van een team zijn. Deze wisseling mag pas plaats vinden als de middenblokkeerder zelf al heeft geserveerd en de tegenstander aan service is.
Uitzonderingen en Verduidelijkingen
- Serveren: Ja, een libero mag serveren, maar alleen voor de speler die hij of zij heeft vervangen.
- Teamcaptain: Nee, de libero mag geen teamcaptain zijn.
- Aantal libero's: Een team mag maximaal twee libero’s op de spelerslijst hebben, waarvan er maximaal één tegelijk in het veld mag staan.
- Shirtkleur: Ja, de kleur van het shirt van de libero moet duidelijk afwijken van de rest van het team.
Officiële Spelregels en Tenue-eisen
Spelregel 19.2 stelt: "De libero’s moeten een tenue dragen (of een hesje voor de vervanger van de libero) dat qua hoofdkleur afwijkt van de rest van het team. Het tenue moet volledig een andere kleur hebben dan dat van de andere teamleden. De tenues van beide libero’s mogen onderling verschillen en afwijken van de rest van het team. Het tenue van de libero’s moet voorzien zijn van een nummer, net zoals de andere teamleden." (Juni 2024 - Officiële spelregels volleybal 2024-2025)
Het is niet toegestaan om liberoshirts te gebruiken die qua lay-out hetzelfde zijn als de reguliere shirts, zelfs als de kleuren omgedraaid zijn. Het advies is om bijvoorbeeld een rood liberoshirt te dragen als de rest van het team in wit speelt.
Waarom Deze Verduidelijking?
Er kwamen steeds vaker meldingen dat liberoshirts niet onderscheidend genoeg waren, wat het voor scheidsrechters lastiger maakt om correct te beoordelen. De bedoeling is dat de libero duidelijk herkenbaar is voor publiek, spelers en officials, bijvoorbeeld bij tv-uitzendingen. Idealiter zouden verenigingen twee totaal verschillende tenues ontwerpen, maar vaak worden de shirts in soortgelijke stijl ontworpen, mede vanwege sponsors.
Lees ook: Strategie en realtime feedback met koptelefoons in hockey
Hoewel hier begrip voor is, blijft het belangrijk dat de libero goed herkenbaar is. Verenigingen moeten beseffen dat een afwijkend shirt nodig is en dat een scheidsrechter kan verzoeken om een ander shirt of hesje.
Hoe te Handelen als Scheidsrechter?
Scheidsrechters zijn er niet om als politieagent op te treden. Als het liberoshirt onvoldoende afwijkt, meld dit dan op het wedstrijdformulier en geef het door aan het team. Zorg ervoor dat de libero tijdens de wedstrijd een ander shirt of hesje draagt, zodat het verschil duidelijk zichtbaar is.
Wat je vooral niet moet doen: constateren dat het shirt niet genoeg afwijkt en vervolgens toestaan dat de libero zonder verandering meespeelt. Als een shirt voldoende onderscheidend is, ook al voldoet het niet volledig aan de regels, kan dit wel toegestaan worden zonder melding op het wedstrijdformulier. De beoordeling hiervan ligt bij de scheidsrechter.
Voorbeelden van Situaties
- Situatie 1: Dit tenue voldoet niet aan de letter van de regels, maar is voldoende onderscheidend.
- Situatie 2: Ook dit shirt wijkt volgens de regels niet genoeg af, maar is toch duidelijk genoeg.
- Situatie 3: Dit tenue is niet afwijkend genoeg, en wordt daarom afgekeurd.
- Situatie 4: Hier zijn de kleuren te veel hetzelfde, ondanks een andere lay-out; daarom afgekeurd.
Deze voorbeelden zijn bedoeld als richtlijn voor hoe om te gaan met liberoshirts. Houd er rekening mee dat het voor verenigingen even kan duren voordat zij volledig aan de regels voldoen.
Regelwijzigingen in Lagere Competities
De Nederlandse Eredivisie blijft spelen met alle internationaal (verplicht) geldende spelregels. Voor de Topdivisie t/m de regioklassen worden de regels aangepast. Zoals genoemd blijft de Eredivisie spelen met de huidige (spel)regels. Het is internationaal verplicht om in de hoogste competitie van het land de FIVB-spelregels en CEV-regels te hanteren. Voor deze competities verandert er dus niets. Voor de Topdivisie en lager gaan de nieuwe regels wel gelden; tot en met de laagste regioklassen en de C-jeugd dus.
Lees ook: De betekenis achter de naam 3x3