Hockey, een sport die in Nederland door velen wordt beoefend, kampt met een opvallend probleem: het ontbreken van een groot publiek bij wedstrijden. Dit artikel onderzoekt de verschillende factoren die hieraan bijdragen, van economische modellen tot de specifieke kenmerken van de sport zelf.
Het Economische Model van Hockey
Volgens sportmarketeer Hans-Willem Dicke, voormalig hockeyinternational, is er een direct verband tussen het gebrek aan televisie-inkomsten, ticketverkoop en het publiek bij hockey. "Er kijken nauwelijks mensen naar hockey," stelt Dicke. "Er wordt, op de internationale wedstrijden na, geen entree geheven. Daardoor kent de sport in Nederland eigenlijk geen verdienmodel." Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld voetbal, waar de ticketverkoop en tv-rechten aanzienlijke inkomsten genereren.
Hoewel er in Nederland veel mensen hockeyen - de Koninklijke Nederlandse Hockey Bond (KNHB) telt 255.000 leden bij 323 clubs - is dit aantal aanzienlijk lager dan het aantal voetballende leden (1,2 miljoen in seizoen 2017/2018). Dicke benadrukt echter dat het niet alleen om het aantal beoefenaars gaat, maar vooral om de aantrekkingskracht van de sport op toeschouwers. "De commerciële waarde van een sport moet je niet afmeten aan het aantal beoefenaars, maar aan hoeveel mensen ernaar willen kijken."
De Uitdagingen van Hockey als Televisiesport
Een belangrijke reden voor de beperkte publieke interesse in hockey is de manier waarop de sport op televisie overkomt. "Hockey is een snelle sport, en wordt gespeeld met een klein balletje," legt Dicke uit. "Om dat goed vast te leggen heb je veel camera's nodig, veel meer dan bij voetbal." Het ontbreken van voldoende camera's maakt het lastig om de sport goed te volgen op televisie, wat resulteert in minder kijkers en minder interesse van adverteerders.
Uit onderzoek blijkt dat er naar een wedstrijd van de Euro Hockey League tussen de 30.000 en 50.000 Nederlanders kijken. "Vergelijk dat maar eens met samenvattingen uit de eredivisie, waar wekelijks 3 miljoen mensen naar kijken." Dit verschil in kijkcijfers heeft een directe impact op de inkomsten uit commercials.
Lees ook: Waarom draagt PSV rouwbanden? Een uitgebreide uitleg.
Het Ontbreken van Ticketverkoop
Een ander significant verschil met bijvoorbeeld voetbal is het ontbreken van ticketverkoop bij de nationale hockeycompetitie. "Hockey is een familiesport waar vooral familie en vrienden komen kijken. De clubs en de hockeybond hebben nog niet de stap genomen de velden af te sluiten," aldus Dicke. Waar bij voetbalwedstrijden gemakkelijk 60 euro voor een kaartje wordt betaald, zijn hockeywedstrijden vaak gratis toegankelijk. De inkomsten van hockeyclubs zijn daardoor voornamelijk afhankelijk van sponsoren, particuliere investeringen en contributie. Hoewel een hoofdklasse hockeyclub tussen de 200.000 en 300.000 euro van de hoofdsponsor ontvangt, is dit bedrag aanzienlijk lager dan de miljoenen die in het voetbal omgaan.
Gevolgen voor Spelers en Clubs
Het scheve verdienmodel heeft ook gevolgen voor de spelers. Hoewel professionele hockeyers betaald worden, zijn de salarissen niet te vergelijken met die van profvoetballers. De 'echte toppers' in de hockeywereld verdienen volgens Dicke tussen de 50.000 en 70.000 euro. "Maar de spelers leveren de clubs financieel nauwelijks iets op, omdat er geen kaartjes worden verkocht of andere inkomsten tegenover staan." Dit leidt tot de vraag of het financieel gezond is voor clubs om hun spelers te betalen als er geen directe inkomsten tegenover staan.
De Potentiële Oplossing: Inkomsten Genereren via Publiek
Dicke pleit voor een verandering in het verdienmodel van hockey. "Clubs zouden zich af moeten vragen of het gezond is om hun spelers (zoveel) te betalen als er geen inkomsten tegenover staan. Op het moment dat een club 'geld verdient' aan een speler omdat bijvoorbeeld het publiek betaalt om die speler te zien schitteren op het veld, dan kunnen de spelers betaald worden." Hij wijst erop dat er bij wedstrijden van de nationale teams wel publiek aanwezig is en dat toeschouwers bereid zijn te betalen om op de tribune te zitten.
De Impact van Externe Factoren: Weersomstandigheden en Maatregelen
Naast de economische en structurele factoren kunnen ook externe omstandigheden van invloed zijn op de aanwezigheid van publiek bij hockeywedstrijden. Zo werden de Nederlandse hockeydames tijdens de Olympische Spelen van Paris 2024 geconfronteerd met een leeg stadion vanwege slechte weersvoorspellingen. Het toegestroomde publiek mocht het stadion niet betreden vanwege het risico op onweer en de onmogelijkheid om snel te evacueren. Dit incident benadrukt de kwetsbaarheid van openlucht sportevenementen, vooral wanneer stadions geen overdekte tribunes hebben.
Ook de coronapandemie heeft een aanzienlijke impact gehad op de aanwezigheid van publiek bij sportwedstrijden. In september 2020 kondigde het kabinet aan dat er een streep ging door publiek bij sportwedstrijden, zowel voor amateur- als professionele sport. Sportkantines moesten dicht blijven, en de KNHB adviseerde om geen bezoekers meer toe te laten bij hockeyclubs. Deze maatregelen, bedoeld om de verspreiding van het virus te beperken, hadden een directe invloed op de beleving van de sport en de inkomsten van clubs.
Lees ook: Strategie en realtime feedback met koptelefoons in hockey
Ondanks deze beperkingen bleef de KNHB zich inzetten voor het behoud van de sport. De bond benadrukte het belang van een weerbare en vitale bevolking en zag sporten als onderdeel van de oplossing om gezond uit de crisis te komen. Er werden maatregelen getroffen om de sport op een veilige manier open te houden, zoals het beperken van de toegang tot complexen tot functioneel aanwezigen en het inrichten van afhaalpunten voor drankjes en eten.
Hockey in de Regio Odisha, India: Een Investering in de Toekomst
Een interessant voorbeeld van hoe hockey als instrument kan worden ingezet voor regionale ontwikkeling is te vinden in de Indiase deelstaat Odisha. Odisha heeft fors geïnvesteerd in hockey, met als doel het toerisme te stimuleren en de deelstaat op de kaart te zetten. Er zijn nieuwe stadions gebouwd, waaronder een indrukwekkend stadion in Rourkela met 20.000 stoeltjes, en er zijn zestien nieuwe velden aangelegd.
De overheid van Odisha ziet hockey als een investering in de toekomst en promoot de sport actief. Het motto van de deelstaat luidt: 'Odisha, India's best kept secret'. Ondanks de hoge kosten van de investeringen in hockey, wordt de sport gezien als een manier om Odisha te ontwikkelen en de economie te stimuleren.
Livescores en Digitale Innovatie
Om de betrokkenheid van fans te vergroten, heeft de KNHB de hockey.nl-app ontwikkeld, waarmee livescores van wedstrijden kunnen worden gevolgd. Coaches en managers kunnen tijdens de wedstrijden de doelpunten invoeren, die vervolgens direct zichtbaar zijn voor de volgers van het team. Deze digitale innovatie biedt fans de mogelijkheid om de sport op de voet te volgen, zelfs als ze niet fysiek aanwezig kunnen zijn bij de wedstrijden.
Spelregels en Scheidsrechters
Voor degenen die de sport beter willen begrijpen, is het belangrijk om de spelregels te kennen. Een hockeywedstrijd bestaat uit vier kwarten van 17,5 minuut, met korte pauzes tussen de kwarten. Er zijn specifieke regels met betrekking tot het spelen van de bal, zoals de beperking om de bal opzettelijk omhoog te slaan en de regels omtrent gevaarlijk spel. Overtredingen kunnen worden bestraft met strafcorners, strafballen en strafkaarten. Tijdens wedstrijden zijn er twee scheidsrechters aanwezig, en bij sommige wedstrijden is er ook een videoscheidsrechter.
Lees ook: De betekenis achter de naam 3x3