De Geschiedenis van het Vrouwenhockey Wereldkampioenschap

Inleiding

Het Wereldkampioenschap (WK) hockey voor vrouwen is een prestigieus toernooi dat om de vier jaar wordt gehouden. Het biedt een platform voor de beste nationale vrouwenteams ter wereld om te strijden om de felbegeerde wereldtitel. Dit artikel duikt in de rijke geschiedenis van dit evenement, waarbij belangrijke momenten, opmerkelijke spelers en de evolutie van het toernooi worden belicht.

De Vroege Jaren van het Vrouwenhockey

Aan het begin van de 20e eeuw namen weinig vrouwen deel aan wedstrijdsport, voornamelijk door beperkingen in de beschikbare en acceptabele sportkleding. Er kleefden stereotypen aan "de vrouw met de broek". Desondanks sportten vrouwen volop. De laatste jaren is er meer aandacht voor vrouwelijke pioniers in de sport. Vrouwelijke topsporters zijn rolmodellen en zorgen voor een grotere deelname van vrouwen aan de (wedstrijd)sport.

De Nederlandse Dames Hockey Bond (NDHB) werd opgericht in 1911. De competitie vond plaats op doordeweekse dagen met de regels van toen. In 1913 verschoof de competitie naar de zaterdag, maar vanaf 1918 werd de damescompetitie op zondag gespeeld. Net als de heren hockeyden de dames vanaf 1926 volgens de Engelse regels. Tijdens de Tweede Wereldoorlog eiste de Duitse bezetter dat de NDHB zich aansloot bij de KNHB. De voorzitster van de damesbond werd het eerste vrouwelijke bestuurslid van de KNHB. In 1951 organiseerde Nederland het eerste internationale Dames Hockeytoernooi, waar Franse en Zwitserse vrouwenteams aan deelnamen.

De Opkomst van Internationale Competitie

In de jaren vijftig en zestig nam het Nederlandse dameshockeyteam deel aan verschillende wereldtoernooien. In 1971 wonnen de Oranje dames in Auckland (Nieuw-Zeeland) het eerste wereldbekertoernooi van de IFWHA (International Federation of Woman's Hockey Associations, de internationale dames hockeybond). De dames speelden een aantal jaren twee soorten wereldkampioenschappen: die van de International Federation of Woman's Hockey Associations (IFWHA) en de officiële World Cup van de Internationale Hockey Federatie (FIH). Maar als de dames ooit wilden meedoen aan de Olympische Spelen, dan moesten ze zich definitief aansluiten bij de FIH. De voorzitter van de KNHB zorgde ervoor dat in 1973 (tijdens het wereldkampioenschap voor heren in Amstelveen) een bijeenkomst van de twee bonden plaatsvond waarin zij de mogelijkheid tot samenwerking bespraken.

Toos Bax: Een Vroege Pionier

Voor de jongere lezers: Toos Bax was in haar loopbaan als Oranje-international (1972-1981) de Maartje Paumen van haar generatie. De bescheiden verdediger ontpopte zich als eerste tot een heuse strafcornerspecialiste, door tijdens trainingen honderden ballen achter elkaar vanaf kop cirkel op goal te slaan. ‘Ik kreeg veel belangstelling omdat ik scoorde’, zei Bax ooit in een gesprek met het Nieuwsblad van het Noorden. ‘Via interviews heb ik een bijdrage kunnen leveren aan de popularisering van het dameshockey. Bax heeft inderdaad veel bijgedragen aan de groei van het vrouwenhockey in Nederland. Bax liet zich in die tijd nadrukkelijk gelden: ze was gemiddeld goed voor één doelpunt in elke twee interlands. Tijdens het WK van 1981 in Buenos Aires vestigde Bax in de nadagen van haar interlandloopbaan nog één keer de aandacht op zich. Als eerste vrouwelijke Oranje-international bereikte ze de mijlpaal van honderd interlands. ‘Ik was erg nerveus’, gaf Bax destijds na afloop toe. ‘Op de ochtend van de wedstrijd ben ik vergeten de toto in te vullen die we elke morgen als team maakten. En vlak voordat de bus naar het stadion vertrok, merkte ik dat ik mijn shirt was vergeten. Het doet je toch wel iets, als eerste de honderd halen. De toen 33-jarige Bax verloor met Oranje uiteindelijk de WK-finale van 1981 tegen West-Duitsland (1-1, 1-3 na strafballen), speelde daarna nog twee keer in Oranje en zwaaide uiteindelijk na 103 interlands en vier hoofdprijzen af. Haar doelpuntenrecord in Oranje (47 treffers) werd uiteindelijk aangescherpt door Boekhorst, die op haar beurt weer werd afgelost door Paumen.

Lees ook: Alles over het WK Handbal voor Vrouwen

Nederland als een Hockey Grootmacht

Nadat de Nederlandse heren in 1973 in Amstelveen wereldkampioen waren geworden, werd hockey nog populairder in Nederland. Nederland speelde in het begin met een aantal eigen regels. Zo had de stick twee platte kanten en was de bal gemaakt van gevlochte touw en canvas. De bal was groter en veel lichter dan nu en omdat hij een oranje kleur had, werd hij de sinaasappel genoemd. Spelers mochten de bal met de voet stoppen en de tegenstander met de stick haken. Als een van de aanvallers de bal kreeg terwijl hij dichter bij de doellijn stond dan minstens drie tegenstanders, stond hij buitenspel en kreeg hij een vrije slag tegen. Deze regels waren natuurlijk niet zo handig in wedstrijden tegen teams uit andere landen. En omdat Nederland met het heren hockeyteam wilde deelnemen aan de eigen Olympische Spelen van 1928 in Amsterdam, gingen we vanaf 1926 volgens de internationale regels spelen. In datzelfde jaar werd ons land ook lid van de Internationale Hockey Federatie, de FIH.

Na de mooie tweede plaats van het Nederlands herenteam op de Olympische Spelen in Amsterdam in 1928, gingen veel mensen hockeyen. Vooral kinderen wilden het hockeyspel wel een keertje proberen. Door de grote groei van jeugdleden werd in 1932 het jeugdhockey georganiseerd door de hockeybond.

Het WK Hockey van 2018 in Londen

De veertiende editie van het wereldkampioenschap hockey werd gehouden van 21 juli 2018 tot en met 5 augustus 2018. Het toernooi vond plaats in Londen, op het Lee Valley Hockey en Tennis Centrum. Op 26 november 2017 vond de loting plaats en de Nederlandse vrouwen mochten op dit toernooi hun titel proberen te verdedigen.

Belangstellende landen voor de organisatie van het WK waren Australië, België, Engeland en Nieuw-Zeeland. Door financiële en technische redenen trok Australië zich echter terug en België had de benodigde papieren niet op tijd in orde, waardoor Engeland en Nieuw-Zeeland als mogelijke organisator overbleven. Uiteindelijk werd de organisatie op 7 november 2013 op een speciale ceremonie in Zwitserland (Lausanne) aan Engeland toebedeeld.

De volgende landen deden mee aan het WK hockey 2018 (op volgorde van ranking):

Lees ook: Klassen en competities dameszaalvoetbal

• Nederland
• Engeland
• Argentinië
• Australië
• Nieuw-Zeeland
• Duitsland
• Amerika
• China
• Zuid-Korea
• India
• Spanje
• Japan
• België
• Zuid-Afrika
• Ierland
• Italië

Doordat er meer landen meededen dan bij de voorgaande edities, is de kwalificatie ook veranderd: elke continentale kampioen en het gastland zijn automatisch geplaatst voor het toernooi. In het hoofdtoernooi werden de zestien teams verdeeld over vier groepen van vier. De groepswinnaars gaan automatisch door naar de knock-outfase, de nummers twee en drie spelen play-offs voor de laatste vier plekjes in deze knock-outfase.

Een belangrijke verandering ten opzichte van eerdere edities van het WK hockey is dat er meer teams meededen, namelijk zestien (in plaats van twaalf). Door deze verandering ging het toernooi van tien naar zestien dagen. Daarnaast is dit het eerste toernooi waarbij het officieel is dat er in vier kwarten van een kwartier gespeeld wordt.

Claudia Schüler: Een Internationale Ster

In aanloop naar het wereldkampioenschap (1-17 juli) speuren we in de serie ‘WK-koorts’ naar verhalen uit het internationale vrouwenhockey. In deze aflevering onze kennismaking met Claudia Schüler. Dit verhaal begint vier maanden geleden, wanneer het Nederlands elftal bij de WK-loting wordt gekoppeld in poule A aan Duitsland, Ierland en de verrassende WK-debutant Chili. Bondscoach Jamilon Mülders geeft op ons verzoek een reactie op de loting. Het meest heeft hij uiteraard te vertellen over het sterke Duitsland, waarvan hij tussen 2012 en 2017 bondscoach was. Maar Chili is dit wereldkampioenschap als debutant de grote onbekende. Van alle zestien deelnemende landen is Chili de laagst geklasseerde op de wereldranglijst. Toch weet Mülders iets over het Zuid-Amerikaanse land te zeggen. Hij moest gelijk denken aan de keepster van het team. Hij kent haar zelfs bij naam. ‘Keepster Claudia Schüler deed het tijdens de Pan-American Cup zeer goed in de shoot-outs in de halve finales tegen de Verenigde Staten’, schudt de hockeygekke Mülders zo uit zijn mouw.

Googlen wie Claudia Schüler nu eigenlijk is, geeft ons al snel wat handvaten. Schüler blijkt de routinier van het Chileense elftal. Ze is 34 jaar en heeft meer dan 200 interlands gespeeld. Tijdens de laatste editie van de Pan-American Cup, afgelopen januari, werd ze uitgeroepen tot keepster van het toernooi. Dat gebeurde ook tijdens de editie van 2017. Net als bij die van 2013. En ook die van 2009. Hoog tijd om eens dieper in deze onbekende doelvrouw te duiken. Aan de andere kant van de wereld kijkt een vriendelijk gezicht, met een gulle lach en in beide oren een ring, de camera van haar laptop in. In Nederland is het 17.30 uur. In Chili is het zes uur vroeger. Praten met Schüler over hockey en over haar leven is interessant. Haar grootouders van haar vaders kant zijn halverwege de vorige eeuw ieder afzonderlijk naar Chili geëmigreerd, waar ze elkaar hebben ontmoet. Dat verklaart dus haar Duitse achternaam. Als de naam Jamilon Mülders valt, vertelt ze dat ze van 2013 tot en met 2017 in de Duitse competitie heeft gespeeld. Zodoende kent hij haar, zegt ze. Zodra Schüler begint te vertellen over haar eerste interland, krijgt het interview iets verbazingwekkends. Als meisje van zestien maakte ze haar debuut in de nationale ploeg. Dat was echter niet als keepster. ‘Ik weet eerlijk gezegd niet of dit belangrijk voor je artikel is’, zegt Schüler op een toon alsof het de normaalste zaak van de wereld is dat een doelvrouw debuteert in de spits. ‘De bondscoach haalde mij als tweede keeper bij de selectie. Dat was in 2004. Hij kon ook nog wel een extra reservespeler gebruiken, vertelde hij. Ik was bij mijn club behalve keeper vooral aanvaller. Zodoende zette hij mij opeens in de spits. Ik mocht vijf minuten meedoen. Het was natuurlijk een heel gekke actie van hem, maar ik vond het schitterend. Zelf ziet ze er ook de lol van in. Dat ze zich niet kan voorstellen dat zoiets in het huidige tijdperk nog een keer zou gebeuren, zegt iets over de stappen die het Chileense hockey de afgelopen decennia heeft gezet. ‘Eigenlijk wilde ik helemaal niet in het doel staan’, vertelt ze. ‘Bij mijn club deed ik dat vooral op de training, als we een keeper nodig hadden. Ik zag mezelf echt als een aanvaller. Op die positie heb ik ook in Chili onder 21 gespeeld. Maar heel erg succesvol was ik niet. Ik werd ook niet geselecteerd voor de Pan-American Cup van 2005. Voor het begin van het WK onder 21 [ook in 2005] werd me verteld dat ik beter keeper kon worden, wilde ik in aanmerking blijven komen voor het nationale team. Vanaf dat moment ben ik mezelf als keeper gaan beschouwen. Dertien jaar lang keepen in het elftal van Chili: dat vereist ongetwijfeld een groot hockeyhart. Verliezen zit in het DNA van de ploeg. Tot en met afgelopen winter gingen alle rechtstreekse kwalificatiewedstrijden voor Olympische Spelen en wereldkampioenschappen verloren. Zonder zelf de ironie ervan te beseffen, vertelt Schüler over haar deelname aan een toernooi in 2011 met de naam Champions Challenge II, het derde niveau van de wereld. Wat het extra bijzonder maakt dat Schüler het al die jaren heeft volgehouden in de kelderklasse van het internationale hockey, is dat ze er niet betaald voor krijgt. Als international krijgt ze enkel een onkostenvergoeding. Bij haar club moet Schüler betalen om lid te mogen zijn. Haar ogen beginnen dan ook te twinkelen wanneer het gesprek gaat over die wonderlijke 27 januari 2022, het hoogtepunt uit haar interlandloopbaan. In de halve finale van de Pan-American Cup speelde Chili met 1-1 gelijk tegen de Verenigde Staten. Shoot-outs moesten na zestig minuten hockeyen de beslissing brengen. Op het spel stond een WK-ticket. De shoot-outserie was zenuwslopend, waarbij het leek alsof niet Claudia Schüler, maar Maddie Hinch bij Chili onder de lat stond. Alle vier de shoot-outs van de Verenigde Staten wist Schüler te stoppen. Voor het eerst in de geschiedenis plaatste Chili zich voor een mondiaal eindtoernooi. ‘Jarenlang waren we er dichtbij. Nu was het ons eindelijk gelukt. Als beloning debuteert Chili over twee weken op het wereldkampioenschap, in de poule van Nederland. De enige keer dat Chili tegen Oranje speelde, was op de Hockey World League Semi-Final in Rotterdam in 2013. Nederland won, met 10-0. ‘Toen waren we er nog niet klaar voor’, lacht Schüler.

Minke Booij: Een Nederlandse Legende

Minke Booij begon haar carrière als zevenjarige bij Hockeyclub ’s-Hertogenbosch. Op veertienjarige leeftijd maakte zij haar debuut in dames 1. In 1998 was de eerste landstitel in de geschiedenis voor dames 1 van hockeyclub ’s-Hertogenbosch een feit. Twee jaar later werd ook de Europa Cup 1 voor het eerst gewonnen. In 2008 nam Minke als captain afscheid van dames 1 met een elfde landstitel en negende Europa Cup 1 titel op rij.

Lees ook: Meer informatie over het kampioenschap vrouwenhockey.

Vanaf dertienjarige leeftijd kwam Minke ook uit in meerdere Nederlandse teams. Via de Nederlandse jeugdteams en Jong Oranje werd zij in 1998 geselecteerd voor het Nederlands elftal. Van bankzitter klom zij op tot captaine en FIH World player of the year in 2006. In 2008 nam Minke als aanvoerster met Olympisch goud afscheid van het internationale hockey.

In de tien jaar dat zij uitkwam voor het Nederlands elftal won zij:

• vier maal de Champions Trophy
• drie maal de Europese titel
• de Wereldtitel
• Olympisch brons in 2000 (Sydney)
• Olympisch zilver in 2004 (Athene)
• Olympisch goud in 2008 (Peking).

Na het behalen van de gouden medaille is Minke benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse leeuw. Ze vervulde bijna drie jaar de functie van accountmanager Sponsoring voor de Koninklijke Nederlandse Hockeybond. In 2011 trad zij in dienst bij De Lotto, waar zij eerst werkzaam was op de afdeling Sport en Goede doelen en later op de afdeling Corporate Communicatie als Manager Sport en PR. Tot zij begin 2015 door de KNVB werd benaderd voor de functie Manager Vrouwenvoetbal met als taak deze snelst groeiende tak binnen de KNVB en sport nummer 1 in de wereld voor vrouwen, zowel voor de top, de talentenlijn als in de breedte een stap verder te brengen. Met het EK in eigen land -WEURO2017- en de Europese titel voor de OranjeLeeuwinnen sloot zij haar periode bij de KNVB met een geweldige hoogtepunt af. Op dit moment is Minke topsportdirecteur bij Eiffel.

Het WK Hockey in India (mannen)

Geupdate 19/03/2025 om 16:07 GMT+1Het WK Hockey in India zit erop en Nederland mag ondanks een derde plaats tevreden zijn over het toernooi. De jonge ploeg van bondscoach Jeroen Delmee liet zien dat het Nederlands elftal duidelijk over nieuw elan beschikt en dat de nieuwe generatie een grote honger naar succes heeft. Waarom kan Nederland terugkijken op een geslaagd toernooi en wat is de toekomst van dit team?

Nederland begon geweldig aan het toernooi in India. Maleisië in Nieuw-Zeeland werden met 4-0 aan de kant gezet en tegen Chili werd zelfs de grootste uitslag in de geschiedenis van het WK op het bord gezet. De Zuid-Amerikanen werden met 14-0 vernederd. Zo ging Nederland zonder een tegendoelpunt naar de kwartfinale, waar het oude bekende Zuid-Korea tegenkwam. In deze wedstrijd verliep het begin nog moeizaam, maar de kwaliteit van Nederland gaf uiteindelijk toch de doorslag. Met een 5-1 overwinning werd een plek in de halve finale afgedwongen.

In de halve finale stond een grote uitdaging op Nederland te wachten. De regerend wereld- en olympisch kampioen België was de tegenstander. De Belgen waren niet alleen qua recente prijzenkast in het voordeel, maar ook wat betreft de ervaring. Nederland ging met een gemiddelde leeftijd van 25 het veld in, terwijl bij de Belgen het gemiddelde boven de 30 lag. Nederland begon ondanks de rol als underdog goed aan de wedstrijd. Via een rake strafcorner van Jip Janssen was er een verdiende voorsprong. Via ook een strafcorner kwam België langszij, ook al was de push absoluut houdbaar voor keeper Blaak. Daarna was het opnieuw Jip Janssen die vanaf kopcirkel raak schoot, maar wederom kwam België terug op gelijke hoogte en zag doelman Blaak er niet al te best uit. Nederland had zeker in de eerste helft veel kansen gemist en had het zodoende in het laatste deel moeilijk. Toch werden de shoot-outs gehaald, waar helaas door missers van Van Dam en Van Ass uitschakeling volgde. Het duel met de Belgen was achteraf gezien een klassieke wedstrijd van een ploeg met net te weinig ervaring. Er werden te veel kansen gemist, waardoor België in leven bleven en de wedstrijd uiteindelijk over konden nemen. De teleurstelling was dan ook groot, maar toch zag iedereen meteen ook de positieve kanten.

Bondscoach Delmee sprak na afloop dan ook van een geslaagd toernooi. Nederland kwam van ver, na de dramatisch verlopen Olympische Spelen. Het doorselecteren van Delmee was riskant, maar heeft overduidelijk gewerkt. Er werd afscheid genomen van oude vedettes als Sander de Wijn, Mink van der Weerden, Robert Kemperman, Billy Bakker en Mirco Prusyer en de jonge generatie greep deze kans met beide handen aan.

Nederland speelde fris hockey en was overduidelijk tot op het bot gemotiveerd. De honger naar succes straalt van de ploeg af en zal op de Olympische Spelen van Parijs in 2024 gestild moeten worden. Dit WK was een goede stap in de richting van dat hogere doel. De ploeg toonde bovendien veel mentale kracht door ook in de strijd om het brons tegen Australië nog volle bak te gaan. De nummer 1 van de wereld werd met 3-1 verslagen en het brons werd flink gevierd. Dit toernooi liet Nederland veel dingen zien die vertrouwen bieden voor de toekomst. Zo nam aanvoerder Thierry Brinkman het team meerdere keren op sleeptouw met zeven goals en liep de strafcorner van Jip Janssen op het beslissende moment goed. Beide Nederlanders stonden in de top-5 van de topscorerslijst.

Daarnaast maakte jongeling Koen Bijen veel indruk voorin en lijkt ook verdediger Lars Balk een flinke stap voorwaarts te hebben gezet in zijn ontwikkeling. Daar komt bij dat de grote concurrent België de tegenovergestelde richting in lijkt te gaan. België is nog altijd een uitstekende ploeg, maar begint wel erg oud te worden. In de finale ging de ploeg dan ook ten onder tegen het fris spelende Duitsland.

tags: #vrouwen #hockey #world #cup #geschiedenis