Handbal, een dynamische en spannende sport, maakt sinds 1936 deel uit van de Olympische Zomerspelen. De sport wint wereldwijd aan populariteit, mede dankzij de successen van teams zoals het Nederlandse dameshandbalteam, TeamNL. Dit artikel duikt in de geschiedenis van het vrouwenhandbal, met speciale aandacht voor de rol van Japan en de prestaties van TeamNL op internationale toernooien.
De Olympische Spelen: Een Historisch Perspectief
De oorsprong van de Olympische Spelen ligt in het oude Griekenland, waar de eerste spelen in 776 voor Christus in Olympia werden gehouden. Deze spelen waren een eerbetoon aan de god Zeus en bestonden aanvankelijk uit slechts één onderdeel: een hardloopwedstrijd van 190 meter. Vrouwen waren niet toegestaan om deel te nemen of de evenementen te bezoeken. Later, vanaf de 5e eeuw voor Christus, werden er sporten zoals boksen, vijfkamp en paardenrennen aan het programma toegevoegd. In 393 na Christus maakte keizer Theodosius I een einde aan de spelen vanwege de heidense traditie. Pas in 1896 werden de Olympische Spelen in een moderne vorm hersteld.
Handbal werd voor het eerst geïntroduceerd op de Olympische Spelen van 1936 in Berlijn, maar verdween daarna weer van het programma. Pas in 1972 keerde de sport terug op de Spelen in München, waarna het een vaste waarde werd. Vrouwenhandbal werd in 1976 toegevoegd aan het Olympische programma in Montreal.
Japan en het Vrouwenhandbal: Een Overzicht
Japan heeft een groeiende rol gespeeld in de handbalwereld, zowel als gastland voor grote toernooien als in de ontwikkeling van het eigen nationale team. In december 2019 organiseerde Japan het WK handbal voor vrouwen in Kumamoto, waar Nederland de titel veroverde. Dit toernooi was een belangrijk moment voor het Japanse handbal, omdat het de sport in de schijnwerpers zette en de interesse van het publiek vergrootte.
Het Japanse nationale team heeft zich in de loop der jaren ontwikkeld, maar staat nog steeds voor de uitdaging om te concurreren met de topteams in de wereld. Op de WK's van 2011 en 2013 werd Japan veertiende en in december eindigde het als zeventiende op het WK waar Oranje zilver veroverde.
Lees ook: Alles over het WK Handbal voor Vrouwen
Een van de meest opwindende wedstrijden in de groep van het Olympisch handbaltoernooi 2020 was die van gastland Japan tegen de Aziatische rivalen uit Korea. De Koreaanse ploeg heeft een enorm voordeel, want ze hebben 24 van de laatste 27 gespeelde wedstrijden tussen de twee ploegen gewonnen, waaronder acht overwinningen op rij. Gastland Japan werd echter gesteund door het thuisvoordeel en probeerde een overwinning te behalen op het grootste podium tegen hun grootste rivalen in Azië.
TeamNL's Reis naar de Top
De Nederlandse handbalvrouwen hebben zich in de loop der jaren ontwikkeld tot een team van wereldklasse. Hun debuut op de Olympische Spelen was in 2016 in Rio de Janeiro. Hoewel het team goed presteerde, verloren ze in de halve finale van Frankrijk. Vijf jaar later, in Tokio, waren ze er weer bij, dit keer als wereldkampioen, nadat ze in 2019 de wereldtitel hadden veroverd.
Memorabele Momenten en Wedstrijden
Een van de meest memorabele momenten in de recente geschiedenis van het Nederlandse handbalteam is het WK van 2019 in Japan. In een bloedstollende finale versloegen ze Spanje met 30-29, waarmee ze voor het eerst in de geschiedenis wereldkampioen werden. De winnende treffer kwam uit een strafbal van Lois Abbingh in de laatste seconde. Het moest drie keer scheepsrecht worden. Oranje had zijn twee eerdere handbalfinales, het WK van 2015 en het EK van 2016, verloren. In beide gevallen was Noorwegen sterker.
Echter, de weg naar succes was niet altijd gemakkelijk. Op het EK in Zweden verloren de dames de finale van Noorwegen met slechts één doelpunt verschil. Ook in Rio bleken de Noren te sterk in de strijd om het brons, net als in de WK-finale een jaar eerder.
De Trauma's tegen Noorwegen
De Nederlandse handbalsters hebben in de loop der jaren een aantal pijnlijke nederlagen geleden tegen Noorwegen. Tussen 2015 en 2018 versperde de Scandinavische topploeg vier keer de weg voor Oranje op grote toernooien:
Lees ook: Klassen en competities dameszaalvoetbal
- WK 2015 (Denemarken): Nederland verloor de finale met 31-23.
- Olympische Spelen 2016 (Rio de Janeiro): Nederland verloor de bronzen finale met 26-36.
- EK 2016 (Zweden): Nederland verloor de finale met 29-30.
- WK 2017 (Duitsland): Nederland verloor de halve finale met 32-23.
Deze nederlagen hebben geleid tot een sportief trauma voor de Nederlandse handbalsters, maar tegelijkertijd ook tot een grote hunkering om Noorwegen te verslaan. Noorwegen heeft slechts drie wedstrijden verloren in 14 duels tegen Nederland: ze wonnen hun enige ontmoeting op de Olympische Spelen (36:26) in de wedstrijd om het brons in Rio 2016.
De WK-finale van 2019 in Japan
In de WK-finale in Japan zette de formatie met daarin Estavana Polman (27) uit Arnhem Spanje in een bloedstollende finale met 30-29 aan de kant. Bij rust leidde Nederland met 16-13. Van de laatste vijf ontmoetingen met Spanje had Nederland er vier gewonnen. De ontlading was groot, niet alleen in Japan.
Saillant detail: in zijn enige WK-finale in 2010 verloor voetballer Rafaël van der Vaart van Spanje; Van der Vaart is de levenspartner van Polman. Samen zijn ze de ouders van de in 2017 geboren Jesslynn.
Het zag er voor Oranje aanvankelijk slecht uit. De openingsfase was voor de Spaansen. Die leidden al snel met 5-2. Met haar eerste treffer in de finale bracht Polman de marge terug naar twee treffers, 9-7. De Arnhemse, in de finale goed voor negen treffers, was ook verantwoordelijk voor de aansluitingstreffer, 9-8. Na zeventien minuten stond Oranje door een treffer van Lois Abbingh naast de Spaansen. Pas de dertiende treffer van Oranje betekende de eerste voorsprong, 13-12. Estavana Polman schitterende ooit in het programma Clubgenoten van Omroep Gelderland.
Na de hervatting gaf Nederland de winst niet meer weg. Via 22-17, 26-24 en 28-27 bleef de ploeg van de Franse bondscoach Emmanuel Mayonnade aan de goede kant van de score. Tot het 29-29 werd en de finale vanaf zeven meter door Lois Abbingh werd beslist. Abbingh werd met 71 treffers topscorer van het toernooi. Estavana Polman was niet de enige Gelderse in het handbalteam. Dione Housheer uit Ulft maakte ook deel uit van de WK-selectie.
Lees ook: Meer informatie over het kampioenschap vrouwenhockey.
Door de zege is Oranje geplaatst voor de Olympische Spelen, volgend jaar in Tokio. Ook ligt voor Nederland een ticket klaar voor het volgende WK, in 2021 in Spanje. Polman werd in Japan uitgeroepen tot de beste speelster van het WK.
Moeizame Toernooistart WK 2019
De Nederlandse ploeg kende een moeizame start van het toernooi in Japan. De eerste wedstrijd in de groepsfase, tegen Slovenië, ging met 26-32 verloren. Daarna volgden overwinningen op het sterker geachte Servië en drievoudig wereldkampioen Noorwegen, maar vervolgens ging Oranje in de tweede ronde weer twee keer onderuit.
Daarna volgde een ingewikkelde rekenmethode richting de halve finales.
Olympische Kwalificatie in 2016
De Nederlandse handbalsters hebben zich geplaatst voor Rio. Het olympische ticket kon Oranje na de zege op Japan al nauwelijks meer ontgaan, maar werd een zekerheid toen Frankrijk later op de dag het zwakke Tunesië met 33-15 verpletterde. Oranje, dat het OKT in Metz vrijdag begonnen was met een 24-17 overwinning op het gastland, is voor het eerst in de geschiedenis vertegenwoordigd bij het olympisch handbaltoernooi.
Oranje had moeite met het snelle spel van de kleinere Japanse vrouwen en kwam met 6-9 achter. Dankzij twee reddingen van Tess Wester en vier treffers van Angela Malestein knokte de ploeg zich naar 11-10. Bij rust was de voorsprong weer voor Japan: 16-15.
Een redding van Wester en drie goals van routinier Laura van der Heijden hielpen Nederland direct na rust van 15-17 naar 18-17. En na weer een save van de uitblinkende Oranje-doelvrouw en twee knappe treffers in ondertal had Nederland bij 22-18 het beslissende gat geslagen. In het laatste kwartier kwam Oranje niet meer in de problemen. Wester bleef ballen tegenhouden, aanvallend leefde de ploeg zich uit en dat leidde tot een ruime marge van acht doelpunten: 33-25.
Malestein was met acht doelpunten de topscoorster bij Oranje.
Groep A Olympische Spelen 2020: Een Analyse
Drie continenten waren vertegenwoordigd in groep A van het Olympisch handbaltoernooi 2020 bij de vrouwen, waarbij Nederland, Noorwegen en Montenegro een tweevoudige Aziatische uitdaging tegemoet zagen van Japan en de Republiek Korea, terwijl de Afrikaanse kampioen Angola de groep completeerde. Regerend wereldkampioen Nederland, dat in december 2019 de titel won in Kumamoto, Japan, nam het op tegen regerend Europees kampioen Noorwegen, regerend Aziatisch kampioen Korea en Afrikaans kampioen Angola.
Met een ervaren team dat wilde voortbouwen op hun succes van afgelopen december op het EK 2020 - Noorwegen won ongeslagen de Europese titel - was die ploeg vanuit statistisch oogpunt de favoriet om als eerste in deze groep te eindigen. Noorwegen heeft slechts drie wedstrijden verloren in 14 duels tegen Nederland: ze wonnen hun enige ontmoeting op de Olympische Spelen (36:26) in de wedstrijd om het brons in Rio 2016. Het Noorse record tegen Korea is gemengd, met de rivaliteit tussen de twee partijen als een hoogtepunt van de afgelopen Olympische Spelen. Noorwegen en Korea zijn de meest succesvolle teams in de geschiedenis van het Olympisch vrouwenhandbal waarbij elk land zes medailles won waarvan twee gouden plakken. Geen enkel land heeft in de geschiedenis van de Olympische Spelen vaker tegenover elkaar gestaan in het vrouwentoernooi: acht keer kwamen beide ploegen elkaar tegen.
Regerend wereldkampioen Nederland keek ongetwijfeld uit naar een geweldige comeback in Japan, na hun succesvolle campagne in december 2019, toen ze hun eerste grote titel wonnen in Kumamoto. Blessures nu van belangrijke speelsters zoals de MVP van het WK 2019, Estavana Polman, konden problemen opleveren voor de Europese krachtpatser, die na een teleurstellend EK 2020 ‘slechts’ als zesde eindigde. Jessy Kramer, Yvette Broch, Nikita van der Vliet en Delaila Amega waren er eveneens niet (meer) bij in Tokio. Alle ogen waren natuurlijk gericht op de comeback van een van de meest ervaren speelsters in de groep: Nycke Groot. Nederland heeft nog nooit gewonnen van Montenegro in officiële wedstrijden, moest zelfs twee nederlagen incasseren: 25:27 op het WK 2013 en 27:31 op het EK 2014, terwijl Korea ook het persoonlijke record heeft tegen de Nederlandse ploeg met drie overwinningen in zes wedstrijden. De enige wedstrijd op de Olympische Spelen tussen de twee partijen eindigde in 32:32 gelijk, vijf jaar geleden in Rio 2016. Nederland heeft echter nog nooit in vijf wedstrijden een wedstrijd tegen Japan verloren en won beide wedstrijden tegen Angola op het WK 2015 in Denemarken (37:24) en WK 2019 in Japan (35:28).
De andere Europese ploeg in groep A, Montenegro, zat midden in een wisseling van de wacht, aangezien voormalig Olympisch zilveren medaillewinnaar Bojana Popovic in februari 2021 de functie van hoofdcoach van het team heeft overgenomen. Popovic was belangrijk zowel in de finale van de Olympische Spelen in Londen 2012, waar Montenegro verloor van Noorwegen (23:26), maar ook enkele maanden later, toen Montenegro hun allereerste zilver op een groot toernooi pakte tijdens de finale van het EK 2012 tegen de Scandinavische ploeg. Montenegro won slechts twee keer in zeven wedstrijden tegen de regerend Europees kampioen, en moest ook een verlies van 23:28 incasseren in het Olympisch kwalificatietoernooi dat in maart 2021 in Podogorica werd gehouden.
Vijf jaar geleden bereikte Angola voor het eerst de kwartfinales van de Olympische Spelen en won twee wedstrijden in de groepsfase, één minder dan in de voorgaande vijf edities samen. De Afrikaanse ploeg stond echter nu voor een flinke uitdaging, nadat ze slechts twee keer hebben gewonnen van hun vijf tegenstanders: één keer tegen Montenegro (27:25 in Rio 2016) en één keer tegen Korea (30:29 in de achtste finales van het WK 2011 in Brazilië).
Uitdagingen en Veranderingen binnen TeamNL
Vanaf het moment van de gouden eeuw van het Nederlandse handbal zijn er verschillende wijzigingen doorgevoerd, waarbij belangrijke speelsters met ‘pensioen’ gingen en anderen om verschillende redenen ontbraken in grote toernooien. In de afgelopen zes jaar hebben vier coaches op de Nederlandse bank gezeten, met Helle Thomsen, Emmanuel Mayonnade, Monique Tijsterman en nu Per Johansson. Nederland slaagde er de afgelopen twee toernooien niet in om een medaille of op zijn minst een halve finaleplaats veilig te stellen en eindigde als zesde op het EK 2020 en als negende bij het WK 2021 in Spanje, hun slechtste resultaat sinds 2013, wat leidde tot een nieuwe wissel van de coach.
Per Johansson werd gehaald om het Oranje-schip stabiel te houden, maar de ervaren Zweedse coach bevindt zich nu in een moeilijke situatie. Veel afwezigen en een nieuwe generatie die moet terugveren, zonder veel ervaring. Maar Johansson zelf is geen onbekende in het oplossen van tegenslagen en heeft veel ervaring als bondscoach, nadat hij Zweden tussen 2008 en 2012 en Montenegro tussen 2017 en 2020 leidde.
Laten we slechts drie jaar terugspoelen, het WK 2019, toen Nederland de gouden medaille behaalde. Van het team dat destijds geschiedenis schreef, worden Tess Wester en Loïs Abbingh allebei gemist vanwege hun zwangerschap. Wester was de All-star keeper in het toernooi, terwijl Abbingh de topscorer was. Aanvoerder Danick Snelder, een invloedrijke speelster op het veld en de belangrijkste pijler in de defensie, is een van de speelsters die het team bij elkaar hield. Zij is eveneens uitgeschakeld door een knieblessure. Centrale verdedigster Larissa Nüsser, wiens ontwikkeling hielp om de afgezwaaide positie van Nycke Groot over te nemen, zal ook als een van de belangrijkste speelsters afwezig zijn vanwege een blessure. Het brengt zeker meer vragen dan antwoorden met zich mee voor Johansson, die de komende jaren zal worden belast met een grote verbouwing va de ploeg.
Nikita van der Vliet: Is de toekomst van dit Oranje gedekt? Het lijkt zo. Hongarije en Nederland waren de enige teams in Europa die in de top 4 eindigden op zowel het WK voor U20-junioren 2022 met brons alsook het WK U18 in 2022 waar Nederland net buiten het podium viel. Johansson trad zelf op als assistent-coach van Ricardo Clarijs, zijn assistent bij de A-ploeg, bij Jong Oranje bij de U20, en inventariseerde speelsters met het grootste potentieel die onmiddellijk de overstap naar de senioren konden maken en het team konden verbeteren. Kim Molenaar gaat naar het EK nadat ze indruk maakte bij de Golden League.
Polman werd uitgeroepen tot MVP van het WK 2019. Een niet te missen kracht in de ploeg, mits zijn gezond is. Haar combinatie van een sterk schot en inzicht in het spelletje is momenteel ongeëvenaard in Europa. Maar haar carrière werd de afgelopen jaren ontsierd door knieblessures. Haar optreden op het WK 2021 beperkte zich tot slechts luttele minuten hetgeen kwaad bloed zette bij haar club Team Esbjerg. Telkens wanneer Polman eruitzag alsof ze zich opmaakte voor een comeback, gebeurde er iets anders. Dit seizoen wisselde ze noodgedwongen van club na negen jaar Team Esbjerg. Nu is Nykøbing Falster Håndboldklub tenminste voor één seizoen haar werkgever. Dat kan een pluspunt zijn.
Het Europees Kampioenschap: Een Belangrijke Graadmeter
Het eerste EK voor vrouwen werd in 1994 in Duitsland gehouden, met Denemarken als winnaar. Toen nog met 12 ploegen. Vijf landen waren er 14 keer bij: Denemarken, Duitsland, Hongarije, Noorwegen en Rusland dat nu vanwege opgelegde sancties niet van de partij is. Nederland begint aan het negende EK. In 2024 wordt het EK gehouden in Oostenrijk, Hongarije en Zwitserland. Of Rusland in 2016 als organisator aan de slag mag gaan, is nog niet duidelijk. Nederland stapte in 1998 in met een tiende plaats, daarna volgden nog zeven deelnames. Tweemaal was er een podiumplek: in 2016 als tweede en in 2018 als derde. Bij het laatste EK in 2020 eindigde Oranje ietwat teleurstellend als zesde. Behalve Denemarken en Noorwegen hebben slechts drie andere landen een EK gewonnen: in 2000 (Roemenië) was de hoogste prijs voor Hongarije, 12 jaar later kroonde Montenegro zich tot Europa’s beste in Servië.
Met een nieuwe coach, veel nieuwe en jonge speelsters en met voormalige topspeelsters, net terug uit blessures, streeft Nederland ernaar om terug te keren naar de top tijdens dit EK na drie opeenvolgende grote toernooien die geen medaille opleverden. Een deels onervaren team, maar met veel honger om in de voetsporen te treden van de bewierookte selectie die tussen 2015 en 2019 veel medailles behaalde. Tussen 2015 en 2019 behaalde Nederland vijf medailles in zes opeenvolgende toernooien, waarbij het alleen de Olympische Spelen van Rio 2016 miste, de ploeg eindigde toen als vierde. Het was de ‘gouden eeuw van het Nederlandse handbal’, met een gouden medaille op het WK 2019 in Japan als hoogtepunt en twee zilveren en twee bronzen medailles elk op EK en WK.
14 van de 20 Nederlandse overwinningen op het EK kwamen in de afgelopen drie edities van het toernooi. 1 - een enkele Nederlandse speler heeft meer dan 100 doelpunten gescoord op het EK. Het klinkt misschien niet zo veel, maar van der Heijden heeft vanaf 2007, door dik en dun, alles bij de Nederlandse ploeg meegemaakt. Dit wordt haar 15e jaar bij de "Oranje". Ze heeft al geschiedenis geschreven, als een van de drie speelsters in de geschiedenis die minstens 250 interlands speelde, naast Laura Robben en Diane Lamein. Hoewel die twee nog ver weg staan in het klassement aller tijden, met meer dan 300 gespeelde wedstrijden voor Nederland, is Van der Heijden er nog steeds. Nederland speelt in voorronde groep C in Skopje tegen Roemenië (5 november, 20:30 uur), Noord-Macedonië (7 november, 18:00 uur) en Frankrijk (9 november, 20:30 uur).
Toekomstige Olympische Spelen
De Olympische Spelen van Parijs in 2024 zijn een belangrijk doel voor de Nederlandse handbalvrouwen. De ploeg wil zich graag kwalificeren en strijden om een medaille. Voor veel sporters is dit de periode om zich te kwalificeren. Het toernooi zal plaatsvinden van 25 juli tot en met 11 augustus 2024.
Invloed op de Sport in Nederland
De successen van de Nederlandse handbalvrouwen hebben een positieve invloed op de populariteit van de sport in Nederland. Steeds meer jonge meisjes kijken op naar speelsters als Laura van der Heijden, Estavana Polman en Tess Wester. De "gouden eeuw" heeft een generatie geïnspireerd en de weg vrijgemaakt voor nieuwe talenten om door te breken.
tags: #vrouwen #handbal #japan #geschiedenis