Inleiding
De volleybalsport heeft in de regio Amersfoort een rijke geschiedenis, met verschillende verenigingen die op lokaal en nationaal niveau successen hebben behaald. Dit artikel schetst een beeld van de ontwikkeling van volleybal in Amersfoort, met een focus op het ontstaan en de groei van volleybalvereniging Forza Hoogland, later bekend als een van de voorlopers van de huidige volleybalverenigingen in Amersfoort. Daarnaast wordt er kort stilgestaan bij de volleybalgeschiedenis in Soest, om een breder perspectief te bieden op de regionale ontwikkeling van de sport.
Het Begin in Hoogland: Forza Hoogland Volleybal
Op 6 november 1964 werd in het hart van Hoogland, in een kamer van restaurant "Concordia", de eerste Hooglandse volleybalvereniging opgericht. De initiatiefnemers waren Huub van Wees en Marijke van Hamersveld. De vereniging, die later zou uitgroeien tot een van de grotere in de regio Amersfoort, opereerde aanvankelijk onder de vlag van de Sportvereniging Hoogland (SVH). De trainingen en wedstrijden vonden plaats in de zaal aan de Zevenhuizerstraat en later in de sportzaal Bieshaar.
Door de jaren heen groeide de vereniging gestaag, met een toenemend aantal leden, ook van buiten Hoogland. In 1994 besloot de volleybalclub zich af te scheiden van de koepelvereniging SVH, waar meerdere sportclubs onder vielen. In restaurant "De Faam" werd een nieuwe naam voor de vereniging gekozen: Forza Hoogland Volleybal.
In 1995 verhuisde Forza vanuit sporthal ‘Bieshaar’ naar sporthal ‘Nieuwland’. De vereniging maakte een stormachtige groei door en telt nu ruim 400 leden. De band met Hoogland werd niet alleen in de naam gehandhaafd, maar in 2004 werd het 40-jarig jubileum ook in zaal "Concordia" gevierd.
Huub van Wees heeft destijds Forza opgestart met als motto ‘Samen veel plezier maken dan volgen de prestaties vanzelf ‘.
Lees ook: Volleybal: Alles over winnen
De Opkomst van Volleybal in Nederland en Soest
Hoewel de volleybalsport al rond 1895 is ontstaan op Amerikaanse scholen, is deze sport pas in Nederland geworteld kort na het einde van de Tweede Wereldoorlog. De Nederlandse Volleybal Bond (NeVoBo) is op 6 september 1947 opgericht.
Ook in Soest werd daarna het volleybalspel beoefend, eerst nog wat recreatief, maar vanaf 1955 ook in wedstrijdverband nadat 2 verenigingen in Soest (Olympia en SVV) zich bij de NeVoBo hadden aangesloten. Voor een beschrijving van de Soesterbergse verenigingen verwijs ik naar de artikelen in het Winternummer 2015 betreffende Laetitia en naar het Najaarsnummer 2006 voor AGAVS. Beide artikelen beschrijven de geschiedenis van die verenigingen, waarbij het onderdeel 'volleybal' maar zijdelings genoemd wordt.
De eerste vereniging die in Soest volleybalwedstrijden speelde was rond 1950 de Soester Politie Sport Vereniging (SPSV). In die tijd was er nog een gemeentepolitie in Soest, dus was dit een van de verenigingen van gemeenteambtenaren. Binnen SPSV werden meer sporten beoefend. Bovendien waren, zeker in de beginjaren, ook anderen dan politieagenten lid van deze vereniging. Volleybal werd in die tijd meestal buiten beoefend omdat de gemeente nog niet over sportzalen/gymzalen, laat staan sporthallen beschikte. SPSV had een veldje achter het oude politiebureau aan de Van Weedestraat.
Begin jaren '50 van de vorige eeuw was ook de tijd dat binnen de vereniging Olympia (gymnastiek en wandelen) leden van de gymnastiek na afloop van hun training nog een volleybalwedstrijdje gingen spelen. Dit duurde vaak tot na de klok van twaalven. Deze groep Olympianen schreef in op deze Soester Volleybal Competitie. De kwaliteit van dit team was hoog, wat bleek in de finale die in 1951 werd gespeeld tussen SPSV en Olympia, een spannende strijd, die uiteindelijk door Olympia werd gewonnen. Olympia Volleybal ging vanaf 1952 deelnemen aan de NeVoBo-competitie, die voor deze regio in Hilversum werd georganiseerd. Zowel voor de thuis- als de uitwedstrijden moest naar Hilversum worden afgereisd, omdat Soest niet over een eigen sportzaal beschikte die aan de eisen van de NeVoBo voldeed. Ook in Hilversum werd veelal in sportzalen gespeeld en het vervoer naar de wedstrijden en weer terug, kostte heel wat geregel, waarbij auto's soms meer passagiers vervoerden dan waarvoor ze gebouwd waren. Zover bekend hebben ze hiervoor nooit een bekeuring opgelopen, omdat zij wel uitkeken of de politie ze niet in de gaten had. De trainingen vonden de eerste jaren vooral plaats in de gymzaal van de Christelijke MULO aan de Prins Bernhardlaan.
In 1955 ging ook in Amersfoort een eigen, door de NeVoBo georganiseerde, volleybalcompetitie van start. De wedstrijden werden in die tijd gespeeld in de Markthal, die speciaal voor het sporten geschikt werd gemaakt. De Markthal was voor Soesters op de fiets goed bereikbaar en ook dichtbij de eindhalte van de bus van Tensen die naar Amersfoort reed en zijn eindhalte aan de Hellestraat had. Olympia liet zich overschrijven naar de competitie in Amersfoort, waar ook SVV zich bij aan zou sluiten. Tot juli 1966 is volleybal onderdeel van de Omnivereniging Olympia (met ook wandelen, gymnastiek, drumband). Vanaf dat moment is het een zelfstandige vereniging geworden met Werner Paans als de eerste voorzitter. Wat was de directe aanleiding om volleybalvereniging Olympia op te richten? Volgens Werner Paans in een interview in de Soester Courant van vrijdag 7 april: Olympia schreef al enkele jaren in voor de Soester Volleybalcompetitie en wist altijd in de hogere regionen te eindigen. Toen in 1951 Olympia na een enerverende strijd met SPSV kampioen werd, besloten de spelers Olympia voor te stellen een aparte afdeling volleybal op te richten. Het bestuur ging hiermee akkoord en stelde Herman Frankena aan als trainer.
Lees ook: Alles over zand sokken en volleybal
In 1952 werd binnen de personeelsvereniging van de gemeente Soest de Ambtenaren Volleybal Vereniging (AVV) opgericht, waar volleybal een van de sporten was die beoefend werd. Zij speelden in die tijd slechts recreatief en namen niet aan een officiële competitie deel. Verschillende ambtenaren waren daarvoor lid van SPSV. Toen in begin 1954 verschillende leden vertrokken kwam de toekomst van AVV in gevaar. Op 20 mei 1954 werd in de toenmalige raadszaal van het gemeentehuis aan de Steenhoffstraat een ledenvergadering belegd waarin werd besloten AVV om te zetten naar een algemene volleybalvereniging SVV (Soester Volleybal Vereniging). Een van de meest bekende ambtenaren was Willem Kolthof, hoofd Interne Zaken bij de gemeente en later de 1"c voorzitter van SVV, een functie die hij tot 1972 vervuld heeft. Maar ook de bekende Soester historicus E. Heupers was lid AVV en later van SVV. Met de oprichting van SWhad Soest zijn 2e zelfstandige volleybalvereniging, die aan de officiële NeVoBo-competitie ging deelnemen. Daarbij wordt wel opgemerkt dat de Korfbalvereniging Soest in 1953 ook al een eigen volleybalafdeling had. Deze heeft echter nooit deelgenomen aan de NeVoBo-competitie, wel aan de in de jaren '50 jaarlijkse zomeravond volleybalcom petitie in Soest. SVV had haar volleybalvelden (eerst één, later twee) achter het Gemeentehuis aan de Steen hoffstraat, daar werden de trainingen in de zomer verzorgd. In de winter was de gymzaal in de Kerkebuurt de thuisbasis. Vanaf 1955 werd door SVV aan de competitie in Amersfoort deelgenomen. Het voorlopige bestuur wordt gevormd door mej. A. Over de aanschaf van de kleding wordt het volgende besloten.
In de periode 1969 tot 1975 is in Soest nog een volleybalvereniging actief geweest in de NeVoBo-competitie: Volleybal Vereniging Hees (VVH). Deze volleybalvereniging is ontstaan binnen voetbalvereniging Hees. Nadat devvHees een ledenstop had moeten invoeren wegens de beperkingen van hun accommodatie, die zij mochten gebruiken van de eigenaren van het Landgoed Pijnenburg, werd besloten een volleybalafdeling op te richten voor zowel heren als dames.
Foxboro, een bedrijf dat gevestigd was aan de Koningsweg in Soest, beschikte vanuit de personeelsvereniging over enkele volleybalteams (zowel dames als heren), die zich met de opening van sporthal Beukendal in Soest in 1969 inschreven voor de NeVoBo-competitie. Evenals VVH is in het seizoen 1974 - 1975 voor de laatste maal aan deze competitie deelgenomen.
Zeker de eerste jaren is een sterke groei van de sportieve prestaties zichtbaar. Verschillende keren werden kampioenschappen behaald in een tijd dat nationaal de beoefening van de volleybalsport natuurlijk ook groeide. Naast districtcompetities hebben zowel Olympia als SVV zich ontwikkeld tot verenigingen die ook op landelijk niveau presteerden. Bijzonder was wel dat bij de krachtmetingen tussen Olympia en SVV, de heren van Olympia op een hoger niveau functioneerden en bij de dames SVV vaak op een hoger niveau meedraaide. De verenigingen groeiden zeker qua omvang, maar ook qua prestatie extra nadat in 1969 Sporthal Beukendal in gebruik werd genomen en daar de thuiswedstrijden konden worden gespeeld. Veel aandacht was er ook voor de jeugd, die via de gymleraren op de drie MULO-scholen in Soest eigen werden gemaakt met het volleybal. Olympia trok met name leerlingen vanuit de Chr. MULO, waar ook getraind werd. Terwijl SVV veel instroom had vanuit de RK MULO, zij trainden dan ook in het gymlokaal van die school. Vanaf het competitieseizoen 1974 - 1975 werden de thuiswedstrijden van Olympia en SVV afgewerkt in de eind 1973 in gebruik genomen Bunthal. Hier kon slechts één wedstrijd tegelijkertijd worden gespeeld, terwijl in Beukendal op 4 velden werd gespeeld, maar er was daar wel minder uitloop. Ook de sfeer was natuurlijk heel anders. De sfeer in de Bunthal zorgde zeker voor thuisvoordeel met veel en vooral enthousiast publiek. Voor bezoekende ploegen was Soest dan ook berucht en ook de scheidsrechters hadden het niet altijd makkelijk met de vele kenners op de tribune. In de topjaren hadden beide verenigingen samen meer dan 700 leden, waarbij Olympia qua omvang de grootste was. Halverwege de jaren '70 kwam het mini-volleybal in opkomst en werd ook gestart met een recreatiecompetitie. Beide hadden positieve invloed op een aanwas van leden.
De druk om steeds betere prestaties te leveren, de wens van de selecties om meer keren per week te trainen en daarvoor ook meer professionele trainers vereist waren, was aanleiding om naast contributies te zoeken naar andere inkomstenbronnen. Olympia wist in 1968 met Mercedesdealer Van Kooij en enkele jaren later het eveneens in Soest gevestigde Paradetapijt, sponsoren aan te trekken, waarvan de naam op trainingspakken en tassen zichtbaar werd. De naam van STAM prijkte daardoor op gele (kleuren logo Stam) trainingspakken en tassen. De bekendste volleybalhappening in Soest is jarenlang het Hemelvaartstoernooi geweest, georganiseerd door SVV. In 1955 vond deze voor de eerste maal plaats op de volleybalvelden achter het gemeentehuis. Achtereenvolgens heeft dit vanaf 1957 plaats gevonden op de Henriette Blaekweg, vanaf 1969 op de hockeyvelden aan de Schrikslaan en later aan de Koningsweg. In 1985 is dit toernooi voor de laatste maal georganiseerd. Heel lang trok dit toernooi ook eredivisieteams, zoals het toen vermaarde AMVJ uit Amstelveen. Met de beschikbaarheid van Sporthal Beukendal in 1969 werden er vanaf 1970 vele jaren scholierenvolleybaltoernooien georganiseerd voor het voortgezet onderwijs in Soest en enkele jaren ook voor Baarn. De organisatie was in handen van de jeugdcommissie van SVV. Later werd het toernooi, dat in de Herfstvakantie plaatsvond, omgedoopt tot BW Kolthoftoernooi (vernoemd naar de eerste voorzitter van SVV). Bij Olympia was als een van de eerste verenigingen aandacht voor gehandicaptensport. Deze doelgroep werd later overgedragen aan het Bentinckfonds. In Sporthal Beukendal zijn door Olympia verschillende landelijke toernooien georganiseerd voor deze speciale doelgroep. Al vanaf de start van de Soester Bedrijfssportcompetitie was volleybal een van de belangrijkste onderdelen.SVV zorgde voor de organisatie van deze competitie, welke eerst nog in de buitenlucht werd georganiseerd, maar later in Sporthal Beukendal, verspreid over soms wel drie avonden vanwege de massale inschrijving. Enkele jaren werd daarnaast op 2e Pinksterdag een buitenvolleybaltoernooi georganiseerd door VVH op de voetbalvelden van Hees aan de Wieksloterweg.
Lees ook: Alles over Vrije Ruimte Volleybal
De beide volleybalverenigingen Olympia en SVV zijn op meer fronten actief geweest dan alleen het aanbieden van training en speelmogelijkheden in de volleybalcom petitie. Er werd ook veel geïnvesteerd in het verenigingsleven. Niet alleen werden gezellige avonden georganiseerd met bingo, cabaret, dansen, maar werden ook diverse showavonden georganiseerd met landelijke bekende artiesten. Olympia deed dit vooral in Hotel Eemland, terwijl SVV daarvoor gebruik maakte van het Verenigingsgebouw Sint Jozef aan de Steenhoffstraat. Voor de jeugd werden er in de jaren '70 verschillende volleybalkampen en -weekenden georganiseerd, soms in combinatie met wedstrijden van de lstn teams die bijvoorbeeld in Lichtenvoorde een uitwedstrijd hadden op zaterdag. De jeugdcommissie van SVV heeft zelfs in 1971 en 1972 een buitenlandse reis georganiseerd naar resp. Ook onderlinge wedstrijden tussen Olympia en SVV, aan het begin van het seizoen georganiseerd als All-in-toernooi, hadden jarenlang een vaste plaats op de agenda. Geconstateerd mag worden dat er altijd een gezonde rivaliteit bestond tussen de beide wat grotere Soester volleybalverenigingen Olympia en SW. Hoewel jarenlang niet op een gelijk niveau werd gespeeld door de hoogste teams in de landelijke competitie, was deze rivaliteit altijd wel voelbaar. Die rivaliteit en vooral ook de eigenheid heeft bij enkele pogingen tot fusie altijd geleid tot terughoudendheid bij de niet-initiatiefnemer. Pas in de loop van 1983 werden de gesprekken vruchtbaarder en leidden uiteindelijk tot de fusie in 1985 tot SoVoCo. Voornaamste redenen dat tot de fusie is besloten waren dat één volleybalvereniging in Soest de basis voor de prestatieteams breder maakt, en daarmee ook grotere aantrekkingskracht voor het talent van buiten Soest om een nog hoger volleybalpeil in Soest te bereiken. Daarnaast het natuurlijk beter gebruik kunnen maken van de verschillende kwaliteiten van trainers en vrijwilligers in de vereniging.
AVV Keistad: Amersfoort op de Volleybalkaart
De dames van AVV Keistad zullen volgend seizoen actief zijn in de topdivisie. De deelname aan deze competitie, één divisie verwijderd van het hoogste niveau, moet ervoor zorgen dat de club nog meer een regio-functie krijgt en in status groeit. ,,Toen wij hoorden dat er plekken vrij kwamen, besloten wij ons aan te melden. Aan het woord is een wondercoach. Want wie enkel en alleen naar de feiten kijkt, kan concluderen dat Jasper de Wijs binnen twee seizoenen van de tweede divisie naar de topdivisie is gepromoveerd. Hij moet er dan ook wel zelf om lachen, maar de nuchtere De Wijs beseft ook dat daar ook een dosis geluk bij kwam kijken.
Amersfoort heeft met AVV Keistad een volleybalvereniging die op hoog niveau presteert. Nog nooit speelde een Amersfoorts herenvolleybalteam zo hoog als AVV Keistad aankomend seizoen doet. Het winnende punt van René van der Lugt vorig seizoen kunnen veel AVV Keistad-liefhebbers zich nog goed voor de geest halen. Dit betekende de titel en daardoor ook automatisch de promotie naar de Topdivisie. Hierdoor schreven de volleyballers geschiedenis en aanvoerder Van der Lugt genoot dan ook lang na van dat ene puntje. ,,Ja, natuurlijk… maar het meest is mij het teamgevoel bijgebleven. De vreugde die wij met z'n allen hadden. Geweldig." Er werd lang nagenoten van de promotie. Op de vraag of het feestje goed gevierd is, antwoordt de 32-jarige aanvoerder: ,,Ik zou het echt niet meer weten.
Toch is de ervaren speler ook professioneel genoeg en beseft hij als geen ander dat de knop weer om moest. De eerste competitiewedstrijd in de topdivisie is inmiddels al gespeeld en opnieuw werd er door de volleybalheren geschiedenis geschreven. Een knappe 2-3 overwinning op Bedum zorgde ervoor dat de goede lijn doorgetrokken wordt. ,,We hebben lang nagenoten en ook op de eerste trainingen van het inmiddels huidige seizoen deden we dat. Alleen we willen als groep door. We hebben nieuwe doelen en nieuwe uitdagingen. Dat besef is er bij iedereen en dat is mooi om te ervaren. Maar goed, waar sta je? Dat wist eigenlijk niemand voor de eerste competitiewedstrijd en eigenlijk heb ik nog altijd het antwoord op die vraag niet. Wij gaan niet spelen om degradatie te ontlopen
Er waren afgelopen zaterdag toch wat kriebels bij de spelers van AVV Keistad. De lange volleybalmannen speelden na hun kampioenschap voor het eerst in de topdivisie en moesten aantreden tegen Bedum. Na een wat onwennige start wist Keistad zich te herpakken en werd de overwinning behaald. ,,Of ik door had dat we opnieuw geschiedenis hadden geschreven? Nee, dat niet. Dat komt pas aan het eind van het seizoen. Die gedachtegang is kenmerkend voor de Amersfoorters. Ze zitten vol ambitie, zijn strijdlustig en willen Amersfoort en volleyballend Nederland laten zien dat ze geen eendagsvlieg zijn. ,,We spelen dan wel al jaren samen, maar er zit nog veel rek in deze groep", aldus de speler die bezig is aan zijn vierde seizoen bij Keistad. ,,Hierdoor gaat ons niveau ook steeds omhoog.
De ploeg traint drie keer per week om tijdens de wedstrijddag goed voor de dag te komen. De trainingen worden verzorgd Marcel Ruijterlinde, die bezig is aan zijn achtste seizoen. ,,Hij is enorm gedreven en erg met het spelletje bezig", complimenteert de speler zijn coach. Zelf is de aanvoerder van de vereniging ook helemaal verslaafd aan het spelletje. Dat moet ook wel, want Van der Lugt loopt al flink wat jaren mee. Of het einde in zicht is? ,,Dat durf ik niet te zeggen. Als we niet waren gepromoveerd, had ik misschien getwijfeld. Maar nu niet hoor. Ik wil dit avontuur in de topdivisie meemaken en vind het geweldig. Het komt misschien door mijn leeftijd, maar ik geniet nu nog meer van wedstrijden dan voorheen.
De thuiswedstrijden speelt AVV Keistad in Amerena, het sportpaleis van Amersfoort. Aanstaande zaterdag is de eerste thuiswedstrijd van het seizoen en Van der Lugt hoopt op veel toeschouwers. ,,Ook voor niet volleyballiefhebbers kan een wedstrijdbezoek bij ons vermakelijk zijn. Het spel gaat snel, er zijn korte punten en soms lange rally's. Daarnaast wordt er een heel showtje om de wedstrijd gegeven.
Wat betreft Van der Lugt zullen de volleyballers zorgen dat dit ook blijft. ,,Wij gaan niet spelen om degradatie te ontlopen. Er zijn misschien twee verenigingen waarbij wij het enorm lastig krijgen, maar met de rest kunnen wij ons meten. Alleen dan moeten we wel allemaal top spelen. De ervaren speler van AVV Keistad is in zijn nopjes met de Amerena. Er is veel over gezegd en geschreven, maar dat is allemaal niet voor niets geweest: ,,Het is er prachtig. Een goede hal met een geweldige vloer.
tags: #volleybal #vereniging #Amersfoort #geschiedenis