Volleybal is een populaire sport in Nederland, beoefend door een grote groep mensen in competitievorm. De Nederlandse volleybalcompetitie is piramidaal opgebouwd, met verschillende niveaus en regio's. De teams worden jaarlijks ingedeeld naar niveau en regio in verschillende poules. In elke poule wordt er gestreden om het kampioenschap, in de promotieklasse en hoger gevolgd door een promotie naar een hoger niveau. Dit artikel onderzoekt de competitie in detail, met een focus op de damescompetitie in dorpen, en werpt een blik op de structuur, de teams en de dynamiek van dit unieke sportlandschap.
Structuur van de Volleybalcompetitie
De volleybalcompetitie in Nederland is georganiseerd door de Nevobo (Nederlandse Volleybalbond). De competitie kent verschillende niveaus, van landelijk tot regionaal.
Landelijk Niveau: Het hoogste niveau in Nederland is de Eredivisie, deze is losgekoppeld van de rest van de piramide. De amateurpiramide op nationaal niveau bestaat uit: de Superdivisie, Topdivisie, de 1e en 2e divisie. In de Superdivisie, het hoogste niveau binnen de amateurpiramide, spelen de teams om het amateurkampioenschap van Nederland. Elk niveau wordt de poule indeling zoveel mogelijk geografisch ingedeeld waarbij teams van 1 vereniging indien mogelijk in verschillende poules ingedeeld worden. Elke poule bestaat uit 10 teams (met uitzondering van Eredivisie). De kampioen van een poule promoveert naar het hogere niveau.
Regionaal Niveau: Voor de 1e klasse en lager geldt vrije inschrijving. Het hoogste niveau op regionaal niveau is de 3e divisie, gevolgd door de promotieklasse, de 1e en daaropvolgende klassen; afhankelijk van de regio gaat dit tot de 4e, 5e of 6e klasse.
Jeugdcompetitie: De jeugdcompetitie is voor jeugd van 12 tot 18 jaar. Deze competitie is eveneens piramidaal opgebouwd en zo veel mogelijk geografisch, binnen de regio, ingedeeld. Er wordt gespeeld in de leeftijdscategorieën A, B en C. Binnen de leeftijdscategorieën bestaan weer verschillende niveaus, die per Nevobo regio kunnen verschillen.
Lees ook: Volleybal: Alles over winnen
De Damescompetitie in Dorpen: Een Bijzonder Fenomeen
Een opvallend kenmerk van de Nederlandse volleybalcompetitie is de sterke vertegenwoordiging van teams uit dorpen, met name in de damescompetitie.
Oostzaan (9.689) staat op de vierde plaats op de lijst van "dorpen" uit heren Ere- Super- en Topdivisie. In de eredivisie speelt Limax uit Herten (3.516) en ZVH uit Zevenhuizen (6.414). Peelpush uit Meijel (5.120) spelend in de topdivisie heren én eredivisie dames is ook kleiner dan Oostzaan. Er blijken bij de dames veel meer dorpen actief op landelijk niveau, zoals Krekkers, Harbrinkhoek (1.880), Dinto, Warmenhuizen (4.140) en Activia uit St. Anthonis (4.775). Landskampioen Sneek (34.485) spelend in een niet al te grote stad blijkt de reus onder de dwergen.
Dit roept de vraag op waarom volleybal, en met name de damescompetitie, zo populair is in dorpen. Een mogelijke verklaring is dat in dorpen het plaatselijke dames handbal- óf volleybalteam de trots van het dorp is. Bij de heren is volleybal opvallend, volleybal speelt zich veel meer af in dorpen dan de andere herensporten. Het is lastiger om met zowel een dames- als herenteam aan de top te laten spelen. De oorzaak zal wellicht in culturele en historische ontwikkelingen zijn te vinden.
Promotie en Degradatie: Een Systeem van Kansen en Uitdagingen
Aan het eind van elk seizoen is er de jaarlijkse chaos rondom promotie en degradatie. Het principe is eenvoudig en dus zelf uit te rekenen: één klasse (1) is gekoppeld aan twee lagere klassen (2A en 2B). Dan werkt het principe als volgt:
- De twee nummers laatst (plek 9 en 10) van Klasse 1 degraderen direct en worden vervangen door de kampioenen van 2A en 2B
- De twee-na-laatst krijgt een herkansing en speelt tegen de nummers 2 van 2A en 2B. Er is dan één plaats, namelijk die van de twee-na-laatst.
Met dat principe is de P/D tussen Super- en Topdivisie zo:
Lees ook: Alles over zand sokken en volleybal
Alleen tussen de Topdivisie en Eerste divisie werkt het anders: Daar is de verhouding competities twee staat tot drie. De Top- en Eerste divisie wordt dan zo:
Tussen Eerste en Tweede divisie lijkt ingewikkeld met drie staat tot zes maar is hetzelfde als één staat tot twee competities. Kijk zo:
Soms besluiten clubs de handdoek in de ring te gooien: een team ziet af van P/D. In zulke gevallen schuift het recht op P/D wedstrijden door naar de nummer drie van de competitie, te herkennen aan een sterretje achter hun naam.
In het geval dat een kampioen afziet van P/D, zoals de heren van VTC Woerden of Avior 2, is niet duidelijk of dat betekent dat ze ook afzien van hun recht op promotie en dus in de huidige klasse blijven. In dat geval lijkt mij een leuk idee dat ook de onderste teams voortaan kunnen aangeven: "ziet af van degradatie".
Next level ingewikkeld bevindt zich tussen de Derde Divisie en de Promotieklasse. De verhouding is daar niet alleen drie tegen vijf competities, maar ook kan het aantal degradanten uit de tweede divisie per regio variëren en dat heeft weer invloed op het aantal promotie-/degradatieplaatsen daaronder. Hoeveel dat er precies zijn, hangt dus af van de uitkomst van de promotie-/degradatiewedstrijden tussen de Tweede en Derde Divisie.
Lees ook: Alles over Vrije Ruimte Volleybal
De situatie wordt nog ingewikkelder bij de dames, met een onduidelijk aantal teams in de Superdivisie. Daar spelen momenteel elf teams, het oorspronkelijke plan was om terug te gaan naar tien via versterkte degradatie. Ondertussen heeft VC Zwolle zich teruggetrokken uit de Eredivisie, wat mogelijk invloed heeft op dat voornemen. Bovendien noemt de Nevobo in haar publicaties zelfs een Superdivisie met twaalf teams.
P/D: een mix van spanning, wiskunde en soms pure chaos.
TeamNL Volleybaldames in 2025
In 2025 spelen de TeamNL Volleybaldames twee grote toernooien: de Volleyball Nations League en het WK Volleybal.
De zomer wordt, net als de afgelopen jaren, geopend met de Volleyball Nations League. Het hoogtepunt van dit jaar: de speelronde in Nederland! Van 9 t/m 13 juli zijn de TeamNL Volleybaldames in Omnisport Apeldoorn te bewonderen. Ter voorbereiding op het WK spelen de TeamNL Volleybaldames nog twee oefeninterlands tegen Duitsland!
De TeamNL Volleybaldames spelen hun WK in Thailand! Dit toernooi staat van 22 augustus tot 7 september op het programma. De poulefase werkt Oranje af in Bangkok.
Overige Volleybal Disciplines
Alle volleybaldisciplines hebben hun eigen Eredivisie, de hoogste nationale competitie. De Eredivisie volleybal bestaat uit een heren- en damescompetitie. In beide competities spelen 10 teams. In de reguliere competitie strijden ze om een voorlopige eindpositie, die voor ieder team bepaalt hoe de eindfase van het seizoen eruitziet. Wie gaan in de play-offs strijden om de landstitel? Hoe ziet de finale om het landskampioenschap eruit? En hoe werkt de play out, de strijd tegen degradatie? Het Eredivisie-seizoen begint met de Supercup. Hierin speelt de landskampioen tegen de bekerwinnaar of -finalist van het voorgaande seizoen.
De twaalf hoogst gerankte dames- en herenteams in de nationale ranglijst spelen iedere zomer circa tien Eredivisiespeelronden om de nationale titel in de BetCity Eredivisie Beach. De speelronden zijn verspreid over heel Nederland en de tour wordt traditioneel afgesloten met het NK in augustus. In de week voorafgaand aan de betreffende ronde, staat iedere gaststad bovendien in het teken van beachvolleybal. Scholen, verenigingen, bedrijven en vriendengroepen kunnen eenvoudig deelnemen aan diverse beachvolleybalactiviteiten. Het Eredivisietoernooi is de afsluiter van de beachweek in iedere speelstad.
De Eredivisie Zitvolleybal is de hoogste nationale klasse en wordt georganiseerd door de Nevobo. In de Eredivisie strijden zeven teams om het kampioenschap van Nederland. Na de reguliere competitiewedstrijden is de nummer 1 Nederlands kampioen; er wordt dus geen play off gespeeld.
tags: #volleybal #dames #competitie #dorpen #nederland