Inleiding
De geschiedenis van het Vitamine C Toernooi Reigers is wellicht niet direct verbonden met de middeleeuwse vastenpraktijken en fantasieën over overvloed, toch werpt een blik op die periode een interessant licht op de menselijke verhouding tot voeding, verlangen en de zoektocht naar een ideale wereld. Dit artikel duikt in de wereld van middeleeuwse vastenrituelen, de droom van Luilekkerland en de betekenis van eten in religieuze context, om zo een breder perspectief te bieden op onze hedendaagse omgang met voeding en welzijn.
Luilekkerland en de Angst voor Honger
In de late middeleeuwen en de vroege Nieuwe Tijd ontstond een fascinatie voor het droomland Cocagne, beter bekend als Luilekkerland. Deze fantasiewereld, beschreven in korte rijmteksten in het Middelnederlands van omstreeks 1500 en een prozatekst uit 1546, was een plek van overvloed en harmonie. Gebouwen waren opgetrokken uit gebak, worsten en pasteien, gebraden varkens liepen rond met een mes in hun rug, gegrilde ganzen vlogen open monden binnen en geroosterde vissen wierpen zich aan de voeten van de bewoners. In de rivieren stroomden de heerlijkste wijnen en bieren.
Deze fantasie stond in schril contrast met de realiteit van de middeleeuwen, waarin de angst voor honger een constante aanwezigheid was. Kroniekberichten en verhalen over verschrikkelijke hongersnoden waren alomtegenwoordig. De droom van Luilekkerland was dan ook een manier om deze angst te bezweren, een lachwekkende overdaad die de schaarste tartte.
Vasten als Uitdaging en Spirituele Oefening
Naast de fantasie van overvloed, bestond er in de middeleeuwen ook een andere manier om met de angst voor honger om te gaan: vasten. Door uitdagend te vasten, probeerde men de angst te dempen. Men geloofde dat men de honger en de vrees daarvoor te slim af kon zijn door juist níet te eten. Vasten was niet alleen een religieuze plicht, maar ook een competitie, een manier om te excelleren in soberheid en voedselonthouding.
De woestijnvaders uit de eerste eeuwen van het christendom waren onovertroffen kampioenen in het vasten. Zij zagen vraatzucht als de eerste zonde en probeerden deze uit te wissen door hardnekkig te vasten. Eten werd gezien als een decadentieverschijnsel, iets dat bij de gevallen mens hoorde. Vlees eten bevorderde volgens hen de zinnelijkheid en het menselijke verval. Adam, in zijn natuurlijke staat, was immers vegetariër.
Lees ook: Informatie over het Regio Voetbal Toernooi
Franciscaanse armoede-bewegingen volgden dit voorbeeld en tuchtigden hun lichaam met onthouding van spijzen en andere verzorging. Jacob van Maerlant beschreef omstreeks 1275 het leven van Franciscus van Assisi als dat van een rigide hongerlijder uit roeping.
Hemelse Beloningen en Visioenen
Langdurig en zwaar vasten vereiste ware heldenmoed en werd vaak gezien als gekkenwerk. Toch geloofde men dat het vasten spirituele beloningen opleverde. Heiligen en andere uitverkorenen werden als teken van erkenning uit de hemel gevoed. Een kluizenaar in het Keltische reisverhaal over Máel Dúin kreeg bijvoorbeeld elke dag een half brood, wat vis en water.
Extreem vastende nonnen zouden ten slotte alleen van hosties leven. In sommige gevallen ging de onthechting zelfs zo ver dat men het eigen lichaam tuchtigde door zich te voeden met de etter uit de wonden van de zieken die men verzorgde. Andersom konden de eigen lichaamsvochten dienen als aansterkend voedsel en geneesmiddel voor anderen.
De Eucharistie als Sacrosanct Kannibalisme
Het eten van geheiligde lichaamsdelen en -afscheidingen stond in het perspectief van de eucharistie. Het christendom cultiveerde een sacrosanct kannibalisme, waarbij de gelovigen het lichaam en bloed van Christus nuttigden. Jezus zelf zei: "Ik ben het brood des levens. Uw vaderen, die het manna gegeten hebben in de woestijn, zijn niettemin gestorven; maar dit brood daalt uit de hemel neer, opdat wie ervan eet niet sterft. Ik ben het levende brood, dat uit de hemel is neergedaald. Als iemand van dit brood eet, zal hij leven in eeuwigheid."
In de late middeleeuwen werd het eten van Jezus' lichaam op weinig ingehouden manieren verwoord en afgebeeld. Johannes Brugman behandelde in zijn preken de goddelijke uitdelingen van voedsel, met als hoogtepunt het Laatste Avondmaal, waarbij Jezus ‘puck [puik] der terwen, dat was sijn helige licham’ verschafte. Augustinus zei in een preek dat Zijn lichaam is ‘gezaaid in de Heilige Maagd, gegist in het vlees, gebakken in de oven van het graf, gekruid in de kerken die het hemelse voedsel elke dag aan de gelovigen uitdelen’.
Lees ook: Informatie over het Volleybal Jeugd Toernooi in Vaassen
Door Hem te nuttigen, nam men zelf de pijnigingen van Zijn vlees aan het kruis over en werd men bevrijd van alle aardse beslommeringen. In de eerste eeuwen van het christendom werden de gelovigen op grond van een opzettelijk misverstaan van hun rituele offer beschuldigd van kannibalisme en daarmee samenhangende seksuele uitspattingen.
Hallucinaties en Droomvisioenen
Mocht fervent vasten niet meteen naar het paradijs voeren, dan waren er als tussentijdse gratificaties veelbelovende doorkijkjes, die als volwaardige visioenen geclassificeerd stonden. Daarbij kreeg men voornamelijk zicht op de meer culinaire geneugten van het hiernamaals. Stelselmatige voedseldeficiëntie en het chronische gebrek aan bepaalde vitaminen, glucosen en enzymen dirigeerden hallucinaties.
De abt Apollonius en zijn gezellen werden in hun cel bezocht door engelen, die hun een voorproefje gaven van de geneugten van het hemelse paradijs. In een visioen zagen ze reuzenappels, grote druiventrossen, exotische vruchten en warme wittebroden. Extreme hitte en kou hadden plaatsgemaakt voor de zoelte van een zoetgeurende wind, die om de vruchtbomen draaide.
Alternatieve Eetwaren en Bedwelmingsmiddelen
In het preïndustriële Europa zou een groot deel van de bevolking voortdurend halfgedrogeerd rondlopen. Aanleidingen daartoe lagen niet alleen in de voedseltekorten, maar vooral in het noodgedwongen nuttigen van substituten met betoverende uitwerkingen. Men at allerlei paddestoelen en grassen van velerlei aard en gaf zich over aan het afgrazen van complete papavervelden bij gebrek aan beter. In Italië snoof men aan zalven en lotions om in zalige verlustigingen te kunnen wegzeilen.
Uit dergelijke diëten groeiden gedeformeerde visies op de werkelijkheid. De werking van deze fysiologisch opgestarte droomfabriek, die zeker in tijden van schaarste een netwerk aan hallucinaties en visioenen kon rondzaaien, was destijds niet onbekend. Erasmus fundeerde zijn spot met de dwaasheid in de Lof der zotheid ook in de bekendheid van zijn lezers met verdovende middelen.
Lees ook: Padelclubs en toernooien Rijswijk
De Reis naar Volmaaktheid
Jan van Mandeville legde een aantrekkelijke brug naar ongekende voorzieningen in landen met een zeker niet afkeurenswaardig oerchristendom. Halverwege de reis naar Ethiopië lag Jobs land, waar dagelijks brood als manna uit de hemel viel. Het was te vergelijken met dauw en werkte als slaapmiddel en wapen tegen de melancholie.
tags: #vitamine #c #toernooi #reigers #geschiedenis