Het jaar 1996 staat in het geheugen van veel Nederlandse sportliefhebbers gegrift als het jaar waarin het Nederlands volleybalteam, bijgenaamd de "Lange Mannen", goud won op de Olympische Spelen in Atlanta. Een prestatie die niet alleen de sportwereld op zijn kop zette, maar ook een diepe indruk achterliet op de Nederlandse samenleving. Dit artikel duikt in de details van dit legendarische team, hun weg naar de top en de impact die ze hebben gehad op de Nederlandse sport.
De weg naar Atlanta: Een lange en hobbelige reis
De basis voor het succes in Atlanta werd al ruim tien jaar eerder gelegd met het zogenaamde 'Bankrasmodel'. Onder leiding van Arie Selinger trainden spelers als Peter Blangé, Ron Zwerver, Olof van der Meulen en Henk-Jan Held intensief in de Bankrashal in Amstelveen. Dit model, waarbij de focus lag op gezamenlijke trainingsuren om de internationale top te bereiken, wierp zijn vruchten af. In 1992 behaalde Nederland zilver op de Olympische Spelen in Barcelona.
Echter, de weg naar de top was niet zonder obstakels. Voor de Spelen van 1992 vertrok Selinger naar Japan en kozen verschillende spelers voor lucratieve contracten in Italië. Dit zorgde voor spanningen binnen het team. Na Barcelona kwam Joop Alberda en die bracht rust. Voor grote toernooien keerden ze terug onder de hoede van Alberda, de theoreticus, de tacticus, de fanaticus. De grote verzoener. Alberda bouwde een unieke ploeg. Een samengaan van lengte en snelheid. Een volwassen ploeg. Niet allemaal vrienden, maar wel goede collega's.
De selectie van '96: Een mix van talent en ervaring
In 1994 werd Joop Alberda benoemd tot bondscoach. Twee jaar later selecteerde hij samen met zijn assistent Toon van der Burgt de volgende namen voor de Olympische Spelen van Atlanta: Peter Blangé, Misha Latuhihin, Bas van de Goor, Henk-Jan Held, Jan Posthuma, Mike van de Goor, Ron Zwerver, Guido Görtzen, Brecht Rodenburg, Rob Grabert, Olof van der Meulen, en Richard Schuil.
Het team bestond uit een mix van ervaren spelers en jong talent. Ron Zwerver, de meest karaktervaste volleyballer, was het gezicht van het team. Hij werd bij grote internationale toernooien herhaaldelijk onderscheiden als beste serveerder, beste aanvaller of meest waardevolle speler. Peter Blangé was de unieke spelverdeler en leider van het team. Alberda formeerde een middenaanval met Van de Goor en Held, die soms nauwelijks af te stoppen was. Hij introduceerde 'totaalvolleybal'. Iedereen viel aan. Geleidelijk bracht hij nieuwelingen in. Zoals Görtzen, een jongeling met een a-sociaal harde klap. En had ervaring achter de hand. Van dat zestal waren Zwerver, Blangé, Posthuma en Grabert over. Wunderfull bleven ze. Een ploeg die tot voorbeeld strekte, een ploeg van profs. Een team waartegen andere sporters opkeken en niet alleen door de lengte.
Lees ook: Eredivisie voetbalsterren
Het toernooi in Atlanta: Een rollercoaster van emoties
Nederland werd ingedeeld in een poule met Tunesië, Joegoslavië, Rusland, Zuid-Korea en Italië. Alle poulewedstrijden werden overtuigend met 3-0 door Nederland gewonnen. Op eentje na. In de derde wedstrijd van de poulefase was Italië duidelijk te sterk (0-3: 8-15, 8-15 en 13-15). Nederland werd tweede in de poule en plaatste zich voor de kwartfinale. Daarin was Bulgarije de tegenstander.
De kwartfinale tegen de Bulgaren werd slecht begonnen, maar het lukte Oranje om een 5-12 achterstand recht te zetten en de set met 16-14 te winnen. Na een verloren tweede set (9-15), is de derde set met 15-3 een prooi voor de Lange Mannen. In set vier komt Bulgarije nog terug tot 14-13, nadat Nederland een riante 14-10 voorsprong had. Maar via 15-13 was daar toch de halve finale voor het team van Joop Alberda. De overwinning was mede te danken aan goede invalbeurten van Richard Schuil, Jan Postuma en Brecht Rodenburg.
De strijd tegen Rusland in de halve finale was een uitstekende generale. Het werd eenrichtingsverkeer. Nederland bleek oppermachtig en liet de Russen kansloos. Via 15-6, 15-6 en 15-10 werd de tweede Olympische finale op rij bereikt. De volleyballers waren zo wederom verzekerd van in ieder geval een zilveren medaille. Maar die hadden ze al…
De droomfinale tegen Italië: Een zinderende ontknoping
Voor de tweede keer dit toernooi was Italië de tegenstander. Ondanks het verlies in de poulefase was er binnen het team van Oranje het geloof dat Italië te verslaan was. Nadat het Nederlands team jarenlang maar niet in een grote finale wist te winnen van Italië, lukte dat in aanloop naar de Spelen wel. In Ahoy, Rotterdam werd tijdens de finale van de World League Italië eindelijk verslagen. Het was Olof van der Meulen die met een aantal belangrijke punten in de vijfde set Nederland langs angstgegner Italië wist te slaan. Het bleek een voorbode voor de Olympische finale.
Gezien de jarenlange rivaliteit tussen de twee landen - beiden op zoek naar het eerste Olympische goud - kon iedereen een spektakelstuk verwachten. En dat kwam er. In een mooie eerste set zag Nederland na een weliswaar kleine, maar constante voorsprong van twee punten Italië langzamerhand dichterbij komen. Een directe ace van Held en een tegenaanval van Van der Meulen op zijn eigen service maakten echter het verschil in de eerste set (15-12 voor Nederland). Mede door de invalbeurt van Gianni, een sterke middenaanval en een uitstekende Bernardi pakte Italië met 9-15 de tweede set. In de derde set was daar een belangrijk kantelmoment in de wedstrijd. Na een ace van de ingevallen Bracci leek het op 12-10 1-2 in sets te worden voor de Italianen. Maar blokpunten van Van de Goor en Zwerver brachten Nederland langszij. Op de service van Ron Zwerver verzilverden Guido Görtzen de 15-14 en Henk-Jan Held vervolgens de beslissende 16-14. Zo pakte niet Italië, maar Nederland een 2-1 voorsprong in sets. Set vier was een bijzondere. Italië liep al snel uit naar 0-4, maar de Nederlandse mannen bleven rustig en wisten op hun beurt Italië meermaals te stoppen. Het team van Joop Alberda pakte zelfs de voorsprong (6-4). Bernardi en Gianni gaven zich echter niet gewonnen en door een aanvallend mindere fase van Nederland wist Italië uiteindelijk toch met ruim verschil de vierde set te winnen. Via 9-15 kwam daar de beslissende vijfde set.
Lees ook: Nederlandse voetballegendes
Dé vijfde set. Toentertijd werd er alleen in de vijfde set via het rallypoint principe geteld. Elk punt telt. In tegenstelling tot de sets daarvoor, waarin er alleen op eigen opslag gescoord kon worden. In een set van uitzonderlijk hoog niveau gaven de teams elkaar weinig toe. Zij aan zij gingen Nederland en Italië richting de ontknoping. Olaf van de Meulen maakte op eigen service via de tegenaanval 10-9, een punt dat Nederland net aan de goede kant van de score bracht. Bas van de Goor schonk Nederland later via 14-13 het eerste wedstrijdpunt, maar Bernardi werkte deze koel weg. Een punt later kwam Italië op matchpoint, maar is het Van de Goor die het wedstrijdpunt voor Nederland ongedaan maakte. Op zijn service maakte Nederland vervolgens het verschil. Na een geweldige rally maakte Van der Meulen het na meerdere pogingen 16-15 en een punt later was daar de slechte pass van Italië. Nederland kreeg een kans en daar kwam de fameuze klap van Ron Zwerver. De bal werd nog verdedigt, maar Gianni sloeg vervolgens de bal buiten de antenne langs. 17-15, GOUD voor Nederland.
De cijfers van die finale: Nederland - Italië: 3-2 (15-12, 9-15, 16-14, 9-15, 17-15).
De impact van de gouden medaille: Meer dan alleen sport
De gouden plak van de Lange Mannen heeft miljoenen Nederlanders in vervoering gebracht. De prestatie en de finalewedstrijd zijn een prominent hoofdstuk geworden in de Nederlandse sportgeschiedenis. De winst van het Olympisch toernooi in Atlanta werd in 1999 gekozen als sportmoment van de eeuw. Ruim een jaar geleden werd de Olympische volleybalfinale van 1996 zelfs verkozen tot ‘mooiste wedstrijd ooit’ door de luisteraars van radioprogramma ‘Langs de Lijn’.
De route van de volleyballers naar de top van de Olympus maakte de ploeg zeer populair. Vijf maal werden de Lange Mannen uitgeroepen tot Sportploeg van het jaar, waaronder in 1996.
Reünie na 25 jaar: Herinneringen en reflecties
Op 4 augustus 2021, precies 25 jaar na de gouden overwinning, kwam het volleybalteam bij elkaar in Arnhem voor een reünie. De spelers kregen allemaal een exemplaar van "Eeuwig Goud". Bij onder andere Jan Posthuma komen de herinneringen weer boven. "Het is leuk om de jongens weer te zien. We lopen elkaars deur niet plat, maar het is grappig om elkaar weer te zien. Je hebt toch veel meegemaakt."
Lees ook: Recente ontwikkelingen Turks voetbal O21
Voor Olof van der Meulen heeft het meegeholpen om aan zijn hedendaagse baan als lifestyle-coach bij Topsport Noord te komen. "Het is wel makkelijk als je een topsportachtergrond hebt." Hij denkt anders over de reünie dan Posthuma: "Eerlijk gezegd: het is hartstikke leuk om die jongens allemaal weer even te zien, maar het mag nou ook wel een keer afgelopen zijn. Er zijn zoveel topsporters geweest in die 25 jaar, die ook een wereldprestatie hebben geleverd en ik denk: hup, niet teveel achteruit kijken, maar vooruit."
De erfenis van de Lange Mannen: Inspiratie voor de toekomst
Het gouden volleybalteam van Atlanta heeft een onuitwisbare indruk achtergelaten op de Nederlandse sportwereld. Ze hebben laten zien dat met hard werken, toewijding en een sterke teamgeest alles mogelijk is. Hun prestatie inspireert nog steeds jonge volleyballers om hun dromen na te jagen.
Na het geweldige werk van bondscoach Gido Vermeulen, zullen de Nederlanders nu hun vertrouwen leggen in de handen van de Italiaanse expert Roberto Piazza om zichzelf nog meer te ontwikkelen. Het plan lijkt te werken, elk jaar verhuizen meer spelers naar grotere competities. Het niveau van het nationale team stijgt, resulterend in de vijftiende plaats op de wereldranglijst en de negende plek in Europa. Het Olympisch kwalificatietoernooi dat in Rotterdam wordt gehouden in augustus en het Europees kampioenschap waarin Oranje de poulefase en mogelijk de achtste en kwartfinales in eigen land spelen, zijn de hoogtepunten van deze zomer.