Rugby is een bekende veldsport, ontstaan aan de Rugby School in Engeland. Volgens de legende pakte een jonge heer, William Webb Ellis, tijdens een schoolwedstrijd football de bal met zijn handen op en rende ermee richting het doel van de tegenstander. Hij wordt gezien als de grondlegger van rugby. Door de jaren heen zijn de regels veranderd om de sport veilig en aantrekkelijk te houden. Een wedstrijd wordt gespeeld door twee teams van 15 personen en duurt 2 keer 40 minuten. Tijdens de wedstrijd proberen de spelers een ovale bal over de tryline van de tegenstander te drukken of tussen de palen te schoppen om zo punten te scoren. Spelers mogen de bal dragen of schoppen.
De Geschiedenis van Rugby
In 1886 werd de International Rugby Football Board (IRFB) opgericht, later hernoemd tot International Rugby Board (IRB) in 1997. De organisatie is gevestigd in Dublin en bepaalt de spelregels, in de rugbywereld ‘laws’ genoemd. Ook organiseert de IRB wereldkampioenschappen sinds 1987. Sinds 1995 is rugby een professionele sport. Voor die tijd moesten spelers hun eigen kopje koffie na de wedstrijd betalen, hoewel bier wel gratis was. Door deze houding behoren de rugbybonden tot de rijkste sportbonden ter wereld.
Rugby Union versus Rugby League
Naast Rugby Union bestaat de variant Rugby League. Rugby League is in 1895 afgesplitst van Rugby Union en was destijds de professionele variant met 13 in plaats van 15 spelers. Tegenwoordig worden beide varianten professioneel gespeeld. Bij Rugby League verlopen de tackles anders, omdat het gevecht om de bal stopt nadat een speler is getackeld, wat een ander spelpatroon creëert.
Het Speelveld en de Lijnen
De spelregels van Rugby Union zijn opgesteld door de IRB. De palen staan op de doellijn en achter de doellijn ligt de achterlijn. Het gebied tussen deze lijnen is het doelgebied, waar een try kan worden gedrukt. Voor de doellijn ligt het verdedigingsvak tot aan de 22-meterlijn. Op 5 meter van de achterlijn staat een onderbroken lijn; spelhervattingen mogen niet tussen deze lijn en de doellijn plaatsvinden, maar worden teruggeplaatst naar de 5-meterlijn. Tussen de 22-meterlijn en de middellijn ligt de onderbroken 10-meterlijn, die gepasseerd moet worden bij de aftrap. Verder zijn er lijnen in de lengterichting van het veld, zoals de zijlijn, met onderbroken lijnen op 5 en 15 meter daarvan.
De Ovale Bal en Tackles
Bij rugby wordt gebruikgemaakt van een ovale bal, anders dan de bal van American football. De bal van American football is korter, puntiger, traditioneel bruin en heeft witte veters. Een speler met de bal (de baldrager) mag worden getackeld door een tegenstander. Andere spelers dan de baldrager mogen niet worden gehinderd (obstruction). Een tackle bestaat uit het naar de grond brengen van de tegenstander met armen en handen, waarbij hoofd of nek niet geraakt mogen worden (high tackle). Een speler is getackeld als een knie of hoger lichaamsdeel de grond raakt. De baldrager moet dan onmiddellijk de bal afgeven, anders volgt een straf (holding the ball). De tackelaar moet de getackelde speler de ruimte geven om de bal af te staan.
Lees ook: Opkomst van rugby in Papoea-Nieuw-Guinea
Buitenspel en de Ruck
Na een tackle ontstaan twee buitenspellijnen aan de uiterste lichaamsgrens aan weerszijden. Spelers moeten zich opstellen aan hun eigen zijde van deze lijnen. De enige doorgang naar de zijde van de tegenstander is over de getackelde speler heen vanaf de eigen zijde. Na de tackle gaat de strijd om de bal verder, vaak in een ruck. Een ruck is een meute van staande spelers die elkaar de ruimte betwisten boven de bal. Het is niet de bedoeling om op de getackelde spelers te duiken. Spelers betwisten elkaar de positie door tegen elkaar aan te duwen, wat lijkt op een losse scrum. De getackelde speler brengt de bal meestal naar zijn eigen zijde, waardoor het makkelijker is voor medestanders om de bal te beschermen. Alle spelers die bij een ruck betrokken zijn, moeten zich binden aan de ruck door fysiek contact te maken. De buitenspellijnen van de tackle worden uitgebreid door de ruck, waarbij de fysieke grenzen van de betrokkenen de lijnen bepalen. Spelers die niet gebonden zijn, moeten zich achter de laatste voet van hun medespeler in de ruck opstellen. In een ruck mag geen speler de bal met de hand aanraken (hands in ruck), maar de bal mag wel met de voeten worden teruggebracht om te voorkomen dat de tegenpartij erbij kan (rucking the ball).
De Maul en de Scrum
Als een baldrager wordt aangevallen en alle medestanders die fysiek contact maken met de baldrager niet naar de grond worden gebracht, ontstaat een maul. Net als bij een tackle ontstaan buitenspellijnen voor, achter, links en rechts van de maul. Medestanders moeten met elkaar gebonden blijven om bij de maul te horen en mogen alleen vanaf hun eigen zijde duwen. Het team in balbezit probeert de bal naar de achterste teamgenoot in de maul te brengen. Als een maul tot stilstand komt en de bal er niet snel genoeg uitkomt, wordt het spel hervat met een scrum. Een scrum is een spelhervatting waarbij acht spelers van elk team zich in een vaste formatie tegenover elkaar opstellen en proberen door duwen in balbezit te komen. De bal wordt in de scrum gebracht door de scrum half. Spelers mogen slechts duwen met de schouders boven de heupen en mogen een scrum niet naar de grond drukken (collapsing the scrum). Nadat de bal is ingebracht, probeert de hooker de bal met de hak van zijn schoen naar achteren te werken. De inworp moet loodrecht op de scrum worden uitgevoerd; de bal mag niet schuin de scrum in worden gegooid (feeding).
De Line-Out
Een line-out wordt gegeven als de bal over de zijlijn is gegaan. De bal is uit als hij de grond raakt, direct of via een speler. Een springende speler buiten de lijnen mag de bal weer in het veld gooien, zolang hij de grond niet raakt met de bal in handen. Buiten het eigen 22-metergebied is het niet zomaar mogelijk om terreinwinst te boeken door direct over de zijlijn te kicken. Een kick direct over de zijlijn vanuit het eigen 22-metergebied leidt tot een line-out op de plaats waar de bal over de zijlijn ging. Als de bal indirect over de zijlijn wordt gekickt, geldt de plaats van het passeren van de zijlijn als de plaats van de line-out. Bij een line-out stellen spelers van beide teams zich op in twee rijen dwars op de zijlijn met 1 meter onderlinge afstand. Elk team bepaalt hoeveel spelers in de line-out gaan staan. Een speler (meestal de hooker) gooit de bal tussen de rijen door dwars op de zijlijn in. Spelers in de rij mogen worden opgetild om de bal te vangen of door te spelen, waarbij veiligheid belangrijk is.
Punten Score
Punten kunnen worden gescoord door:
- Het trappen van de bal tussen de verticale palen en boven de dwarslat in het verdedigingsgebied van de tegenstander (een ‘drop-kick’ vanuit open spel of na een penalty).
- Het drukken van de bal over de tryline van de tegenstander (een ‘try’), wat 5 punten oplevert.
- Na een try mag een speler een conversie kick nemen, ergens in een rechte lijn langs de lengte van het veld ten opzichte van de plaats van de try, voor extra punten.
De Spelers: Voorwaartsen en Driekwarters
De vijftien spelers van een rugbyteam zijn verdeeld in twee categorieën: de voorwaartsen (rugnummer 1 t/m 8), ook wel het ‘Pack’ genoemd, en de driekwarters (rugnummer 9 t/m 15), ook wel de ‘backs’ genoemd. De voorwaartsen zijn belangrijk in spelonderdelen waar kracht en techniek nodig zijn, zoals scrums, rucks en mauls. De eerste rij (twee props en een hooker) en de tweede rij (twee locks) vormen de ‘front five’. De nummers 6 t/m 8 vormen de ‘back row’ of derde rij. De voorwaartsen in de eerste rij zijn vaak zwaarder en sterker dan de backs, wat ten koste gaat van hun snelheid. Tweede rijers, de locks, zorgen voor balbezit vanuit de line-outs en voor het ‘op slot zetten’ van de scrum. Meestal zijn deze spelers langer dan 1,95 m en gebruiken ze hun lengte en sprongkracht om boven hun tegenstanders uit te komen. De bijdrage van de backs is snelheid en techniek. Zij spelen de verdediging van de tegenstander uit positie met snelle combinaties en vormen het eerste verdedigingsblok, waarbij ze aanvallende spelers stoppen tot de derde rijers balbezit veilig kunnen stellen.
Lees ook: Complete Gids Rugby Jeugd
Internationale Toernooien
Het belangrijkste internationale toernooi is het wereldkampioenschap rugby, dat iedere vier jaar wordt georganiseerd. De huidige wereldkampioen is Zuid-Afrika, die in 2019 de Webb Ellis Cup won door Nieuw-Zeeland te verslaan. Het Nederlands rugbyteam doet sinds 1989 mee aan de kwalificatietoernooien voor dit evenement. Op het Noordelijk halfrond bestaat al sinds de jaren tachtig van de negentiende eeuw een jaarlijkse competitie tussen de sterkste rugbylanden van Europa. Ooit begonnen als vierlandentoernooi, werd in het begin van de twintigste eeuw Frankrijk toegelaten, waardoor er vanaf 1910 sprake was van een vijflandentoernooi. Echter, vanaf 1931 werd Frankrijk uitgesloten wegens vermoedens van betaalde spelers. In 1939 werd de ruzie bijgelegd en mocht Frankrijk weer deelnemen. In 2000 werd Italië toegelaten tot het toernooi, dat nu jaarlijks als het zeslandentoernooi wordt gehouden, met Engeland, Wales, Frankrijk, Italië, Ierland en Schotland. Opvallend is dat Ierland internationaal uitkomt als combinatie van Ierland en Noord-Ierland (Verenigd Koninkrijk), met een apart volkslied, Ireland’s Call. Op het Zuidelijk halfrond heet de tegenhanger van het Europese Zeslandentoernooi de Tri Nations Series, met Australië, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika. Vanaf 2012 neemt Argentinië ook deel en is de naam gewijzigd naar Rugby Championship.
Erecodes en de Derde Helft
Ondanks de harde fysieke inspanningen op het veld, hebben rugbyers een onderlinge erecode gebaseerd op respect. Na een wedstrijd bedanken de teams elkaar door een erepoortje te vormen, gevolgd door de ‘derde helft’ in een kameraadschappelijke sfeer. Tijdens een wedstrijd wordt het als onwenselijk gezien dat spelers de beslissingen van de scheidsrechter bekritiseren, behalve de teamcaptain. Scheidsrechters kunnen bij openlijke kritiek een penalty geven, waarbij de overtredende partij de bal verliest en tien meter terug moet.
Rugby in Nederland
In Nederland kent rugby een scheiding tussen studentensport en burgersport, ontstaan door het internationale karakter van de sport, waardoor studenten eerder in aanraking kwamen met rugby via internationale medestudenten. De Eindhovense, Groningse en Leidse studenten stonden aan de basis van de rugbysport in Nederland.
Verschillende vormen van Rugby
Er zijn verschillende vormen van rugby, zoals Rugby Union (het meest gespeeld), Rugby League, Sevens Rugby, Beach Rugby, Rolstoel Rugby, Walking Rugby, Touch Rugby en Tag Rugby. Ze hebben allemaal hetzelfde doel (een try drukken), maar verschillen in het aantal spelers, het veld en de regels.
American Football: Een Vergelijking
American football is voortgekomen uit het Engelse rugby en is de populairste sport in de Verenigde Staten. Het spel wordt gespeeld op een rechthoekig veld van 120 yards lang en 53,33 yards breed, verdeeld in stroken van vijf of tien yards. Een wedstrijd duurt vier maal vijftien minuten zuivere speeltijd, met twee teams van elk elf spelers. Het doel is om de bal door te lopen, gooien en schoppen naar de andere kant van het veld te brengen.
Lees ook: Van rugby naar media: JayJay Boske
Spelregels van American Football
Het basisidee is dat de ploeg in balbezit probeert te scoren, terwijl de verdedigende ploeg dit probeert te voorkomen. Zodra een aanvaller wordt neergelegd of buiten de lijnen wordt gedwongen, stopt het spel en gaat iedereen weer klaarstaan voor een volgende poging. De aanvallende ploeg moet in vier pogingen (downs) 10 yards terreinwinst boeken, anders gaat het balbezit over naar de andere ploeg. Punten kunnen worden gescoord door een touchdown (6 punten), een field goal (3 punten) of door het tackelen van een aanvaller in zijn eigen endzone (2 punten).
Outfit en Cheerleaders in American Football
American football staat bekend om de beschermende uitrusting van de spelers, inclusief helm, facemask, shoulderpad en diverse pads. Cheerleaders spelen ook een belangrijke rol bij American football, door het team aan te moedigen en het publiek op te warmen met dans, acrobatiek en cheers.
tags: #rugby #spreekbeurt #engels