Sport is in Zuid-Afrika van essentieel belang, meer dan alleen entertainment. Het is een integraal onderdeel van de nationale identiteit en een krachtig symbool van eenheid, veerkracht en trots. Van voetbal tot rugby, cricket tot atletiek, sport weerspiegelt de ziel van Zuid-Afrika.
Rugby: De Trots van de Natie
Rugby is synoniem met Zuid-Afrika en is meer dan een sport; het is een manier van leven en een bron van nationale trots. In de Zuid-Afrikaanse cultuur is rugby een bindmiddel, een taal die gesproken wordt van Kaapstad tot Pretoria en de grasvlaktes in de natuurparken. De fysieke intensiteit, strategische finesse en vastberadenheid weerspiegelen de ziel van dit land.
De Zuid-Afrikaanse nationale rugbyploeg, bekend als de Springboks, is een van de meest succesvolle teams in de geschiedenis van de sport. Hun geschiedenis gaat terug tot 1891, toen ze hun eerste testwedstrijd speelden tegen een toerend team van de Britse Eilanden. Tegenwoordig houden de Springboks hun thuiswedstrijden op verschillende locaties, waaronder het iconische Ellis Park Stadium in Johannesburg, dat tegenwoordig de naam Emirates Airline Park draagt.
Prestaties van de Springboks
De Springboks hebben vier keer de Rugby World Cup gewonnen: in 1995, 2007, 2019 en 2023. De overwinning van 1995, georganiseerd in Zuid-Afrika, is bijzonder historisch, omdat het plaatsvond na het einde van de apartheid en het land verenigde onder de vlag van sport. François Pienaar leidde in 1995 het team naar de overwinning. Chester Williams was, in navolging van Errol Tobias in de jaren '80, de eerste zwarte speler die in 1993 werd geselecteerd voor de Springboks. Os du Randt was de langst spelende rugbyer die ook onderdeel was van het team dat voor winst zorgde in de beroemde rugbyfinale in 1995. In 1999 werd Os Durandt door Rugby Wold Magazine uitgeroepen tot de op een na beste loosehead (aanvallende positie bij rugby) aller tijden. Frik du Preez maakte zijn debuut bij de Spingboks op 7 januari 1961. Hij was een echte all-rounder en uitzonderlijke snel. Naas Botha gaat de geschiedenisboeken in als de beste Zuid-Afrikaanse kicker en een van de beste kickers aller tijden. Hij kon zowel met zijn linker- als zijn rechtervoet scoren, waarmee hij in de pers de bijnaam ‘Nasty Booter’ kreeg. Percy Montgomery is ‘gepensioneerd’ Zuid-Afrikaanse rugbyer.
In 1995 koos Mandela rugby - bij uitstek een sport voor witte Zuid-Afrikanen - om een doorbraak te forceren. Vooral dankzij Mandela werd die WK-finale een keerpunt in de Zuid-Afrikaanse geschiedenis. De foto waarop Mandela de trofee uitreikt aan aanvoerder François Pienaar ging de wereld over. Net als de voorspelling die hij die dag deed: "Ooit zal een zwarte Zuid-Afrikaan als aanvoerder de WK-trofee in de lucht steken." In 2019 mocht Siya Kolisi, de eerste zwarte aanvoerder, de trofee omhoog steken na een eenzijdige finale in het Japanse Yokohame tegen Engeland.
Lees ook: Opkomst van rugby in Papoea-Nieuw-Guinea
Belangrijke Rugby Competities in Zuid-Afrika
Sport is heel belangrijk in Zuid-Afrika. Als je op vakantie gaat naar Zuid-Afrika behoort het bezoeken van een rugbywedstrijd van bijvoorbeeld Kaapstad’s trots, de Stormers dan ook tot een absolute must.
Super Rugby
Allereerst is daar de Super Rugby, in de volksmond ook wel bekend als de Super 15. Deze ‘league’ is de grootste rugbycompetitie van het zuidelijk halfrond. Voorheen heette de Super Rugby de Super 10, daarna werd het de Super 12, gevolgd door de super 14 en momenteel blijft de teller staan op de Super 15. De Super Rugby competitie bestaat uit 5 teams uit Australië, 5 teams uit Nieuw-Zeeland en 5 rugbyteams uit Zuid-Afrika. Elk team in de competitie speelt 6 of 7 thuis- en uitwedstrijden waarna de twee overblijvende teams het in de finale tegen elkaar opnemen.
Currie Cup
Naast de populaire Super Rugby, is ook de Currie Cup een instituut in de wereld der rugby in Zuid-Afrika. De cup wordt overigens om sponsorredenen ook wel de ABSA Currie Cup genoemd, logischerwijs omdat de cup gesponsord wordt door de landelijke ABSA bank. Deze landelijke competitie speelt zich elk jaar af van juni tot oktober en is de meest prestigieuze competitie van Zuid-Afrika. Daarnaast is deze ABSA Currie cup ook de oudste rugbycompetitie van Zuid-Afrika; sinds 1889 spelen Zuid-Afrikaanse rugbyteams al om de prestigieuze Currie Cup. De Currie Cup is verdeeld in twee divisies: 8 teams komen uit voor de Premier Division, en strijden daarmee direct voor de Currie Cup. De 14 clubs die meespelen in deze Zuid-Afrikaanse competitie vertegenwoordigen de verschillende provincies van Zuid-Afrika. Hierbij moet je denken aan onder andere de Northern Cape, North West, Eastern Cape, Free State, Western Cape en Gauteng.
Vodacom Cup
Na de Super Rugby en de Currie Cup, is de Vodacom Cup de belangrijkste rugbycompetitie in Zuid-Afrika. Elke rugbyclub in Zuid-Afrika heeft een A- en een B-team. Tijdens de Vodacom Cup krijgen de spelers uit de B-teams van Zuid-Afrika de kans om hun kunsten te op het rugbyveld te vertonen. Hiermee kunnen de spelers laten zien wat ze waard zijn, en zo uiteindelijk voor het A-team geselecteerd worden.
Tri Nations Series
De Tri Nations Series duidt op een van de grootste internationale rugbytoernooien, gespeeld tussen rugbygrootheden Zuid-Afrika, Nieuw Zeeland en Australië. Het nationale team van Zuid-Afrika heet de Springboks en het team speelt in de bekende donkergroene jersey en gouden kraag, waar je de Zuid-Afrikaanse bevolking in het dagelijks leven ook vaak in ziet lopen. Tijdens de Apartheid gold een sportboycot tegen Zuid-Afrika. Acht verschillende universiteitsverenigingen uit heel Zuid-Afrika nemen het tegen elkaar op om de eer van hun universiteit te verdedigen. Omdat rugby zo erg leeft onder de Zuid-Afrikaanse bevolking, is universiteitsrugby niet een bescheiden toernooitje gespeeld op een klein veldje, maar worden de wedstrijden gespeeld in drukbezochte stadions waarbij studenten volledig in teamkleuren gekleed, hun team komen aanmoedigen.
Lees ook: Complete Gids Rugby Jeugd
Andere Sporten in Zuid-Afrika
Voetbal: De Passie van de Massa
Voetbal in Zuid-Afrika is een krachtig symbool van hoop en aspiratie, vooral in de townships en armere gemeenschappen. Voetbal, lokaal bekend als sokker, is de meest populaire sport onder de zwarte gemeenschap in Zuid-Afrika. De liefde voor de sport is diepgeworteld, met duizenden fans die wekelijks hun favoriete teams aanmoedigen in de Premier Soccer League (PSL), het hoogste nationale niveau. Het nationale mannenvoetbalteam van Zuid-Afrika heet Bafana Bafana. Hoewel de prestaties wisselvallig zijn, is hun overwinning in de Africa Cup of Nations (AFCON) in 1996 een historisch hoogtepunt. Het nationale vrouwenvoetbalteam Banyana Banyana heeft de laatste jaren aanzienlijke successen geboekt, waaronder kwalificatie voor het WK vrouwenvoetbal in 2019. Zuid-Afrika was het eerste Afrikaanse land dat het FIFA Wereldkampioenschap (2010) organiseerde, en ondanks dat Bafana Bafana de groepsfase niet overleefde, was het toernooi een viering van Afrikaanse cultuur en sport. Orlando Pirates en Kaizer Chiefs zijn twee van de grootste en meest succesvolle clubs in de Premier Soccer League (PSL), die elk jaar miljoenen fans naar de stadions trekken.
Cricket: De Gentlemen's Game
Welkom in de magische wereld van cricket, waar de knetterende spanning van de bat tegen de bal het Zuid-Afrikaanse hart sneller doet kloppen. Cricket heeft een lange geschiedenis in Zuid-Afrika en wordt vaak beschouwd als de "gentleman’s game". Cricket is een sport van traditie en discipline in Zuid-Afrika. Hoewel het voornamelijk populair is onder de blanke en Indische gemeenschappen, groeit de diversiteit in het spel. Het nationale team vertegenwoordigt een nieuwe generatie Zuid-Afrikanen die streven naar excelleren op het wereldtoneel. De Proteas wonnen de prestigieuze ICC Champions Trophy in 1998; een van hun grootste successen.
Atletiek en Golf
Atletiek heeft Zuid-Afrika meerdere momenten van glorie gebracht op het wereldtoneel. De sport is breed geliefd, met een sterke focus op disciplines zoals hardlopen, verspringen en korte afstanden. De ongelooflijke snelheid en prestaties van Wayde van Niekerk hebben van hem een nationale held gemaakt. Golf in Zuid-Afrika is synoniem met wereldklasse. Voor velen is golf niet alleen een sport, maar ook een manier van leven, met talloze toernooien en prachtige banen van wereldklasse. Gary Player is een van de grootste golfers aller tijden.
Zuid-Afrikaanse Rugby Hall of Fame
Enkele bekende Zuid-Afrikaanse rugbyers zijn:
- Francois Pienaar (1967): Bekend als de aanvoerder die de Springboks naar de overwinning leidde tijdens het WK rugby in 1995.
- Chester Williams (1970): De eerste zwarte speler die in 1993 werd geselecteerd voor de Springboks na Errol Tobias in de jaren '80.
- Os du Randt (1972): Uitgeroepen tot de op een na beste loosehead aller tijden door Rugby World Magazine in 1999.
- Frik du Preez (1935): Geroemd om zijn kracht, snelheid en allround vaardigheden. Hij werd uitgeroepen tot de beste Zuid-Afrikaanse rugbyer van de 20e eeuw.
- Joost van der Westhuizen (1971): Bekend om zijn snelle en agressieve speelstijl.
- Victor Matfield (1977): Werd aanvoerder van de Springboks na een succesvolle periode bij de Griquas.
- Naas Botha (1958): Beschouwd als de beste Zuid-Afrikaanse kicker aller tijden.
- Morne du Plessis (1949): Gezien als een van de beste aanvoerders in de geschiedenis van het Zuid-Afrikaanse rugby.
- Percy Montgomery (1974): Een ‘gepensioneerd’ Zuid-Afrikaanse rugbyer met zowel fantastische acties als gigantische missers op zijn naam.
Lees ook: Van rugby naar media: JayJay Boske