Rolstoelrugby, ook wel bekend als 'murderball', is een spectaculaire en dynamische teamsport voor mannen en vrouwen met een beperking aan zowel de armen als de benen. Deze full-contact sport vereist tactiek, snelheid en de mogelijkheid om zowel te incasseren als uit te delen. Om een eerlijke en competitieve omgeving te creëren, wordt er gebruik gemaakt van een classificatiesysteem dat ervoor zorgt dat sportprestaties gebaseerd zijn op talent, fitheid, kracht, uithoudingsvermogen, tactisch inzicht en mentale focus, en niet op de aard of mate van de handicap.
Wat is Rolstoelrugby?
Rolstoelrugby is in 1977 ontstaan in Canada, waar een groep atleten met een hoge dwarslaesie op zoek waren naar een ruige sport die geschikt was voor mensen met een beperkte hand- en armfunctie. Ze wilden iets vergelijkbaars als rolstoelbasketbal, maar dan anders. Het resultaat was 'Murderball', een sport die in 2000 officieel werd omgedoopt tot 'wheelchair rugby'.
De sport wordt gespeeld op een basketbalveld met handbewogen sportrolstoelen. Deze rolstoelen moeten voor de veiligheid voorzien zijn van spaakbeschermers en anti-tip. Opvallend is dat aanvallers en verdedigers verschillende modellen gebruiken. Verdedigers gebruiken rolstoelen met een flinke bumper aan de voorzijde om te kunnen blokken. Er zijn specifieke reglementen die eisen stellen aan de rolstoel en andere uitrusting, zowel voor de veiligheid als voor een eerlijke competitie.
Een rolstoelrugbywedstrijd bestaat uit vier periodes van acht minuten. Elk team bestaat uit vier spelers, die proberen te scoren door de bal, onder controle, over de doellijn van de tegenstander te rijden. De bal mag worden overgespeeld door te gooien, stuiteren, slaan of rollen. Hoewel rolstoelen elkaar hard mogen raken, is fysiek contact met de spelers zelf niet toegestaan. Overtredingen worden bestraft.
Het Classificatiesysteem: Eerlijkheid en Gelijkwaardigheid
Het classificatiesysteem is een essentieel onderdeel van rolstoelrugby. Het zorgt ervoor dat sporters met verschillende beperkingen op een eerlijke manier met elkaar kunnen concurreren. Zonder dit systeem zouden sommige sporters een oneerlijk voordeel hebben ten opzichte van anderen.
Lees ook: Opkomst van rugby in Papoea-Nieuw-Guinea
Waarom Classificatie?
Sporters met een handicap kunnen een competitief nadeel ondervinden tijdens de sportbeoefening. Het classificatiesysteem is bedacht om ervoor te zorgen dat winst of verlies van een sportwedstrijd niet bepaald wordt door de aard of mate van de handicap. Classificatie zorgt ervoor dat een sportprestatie enkel afhankelijk is van talent, fitheid, kracht, uithoudingsvermogen, tactische inzicht en mentale focus.
Hoe Werkt het Classificatiesysteem?
In rolstoelrugby krijgt elke speler een classificatie op basis van zijn of haar functionele mogelijkheden. De classificaties variëren van 0.5 punt tot 3.5 punt. Hoe groter de handicap, hoe lager de score. Een team van vier spelers mag maximaal 8 punten opstellen. Dit puntensysteem zorgt voor evenwicht tussen de teams, waardoor spelers met diverse achtergronden in gelijkwaardige klassen kunnen worden ingedeeld om in teamverband te sporten. Of de functiebeperking nu voortkomt uit een dwarslaesie, een andere neurologische aandoening, amputatie, polio, of iets anders, het gaat erom wat een team samen kan bereiken.
Wie Komt in Aanmerking voor Classificatie?
Om geclassificeerd te kunnen worden, moet een sporter voldoen aan minimaal één van de tien erkende beperkingen die zijn vastgesteld door het Internationaal Paralympisch Comité (IPC). Het hebben van een beperking is echter niet voldoende om toegelaten te worden tot een sportklasse. De beperking moet bewijsbaar van invloed zijn op de specifieke tak van sport, ook wel de minimale handicapeis genoemd. Classificatie is dus sportspecifiek.
De Classificatieprocedure
Wanneer een sporter deelneemt aan wedstrijden waarvoor classificatie verplicht is, zal hij/zij een classificatieproces doorlopen om te controleren of er aan bovenstaande uitgangspunten wordt voldaan. De classificatie wordt vastgesteld door middel van onderzoek, testresultaten en observatie van de sporter door een panel van classifiers. Deze classifiers zijn specifiek opgeleid om te kunnen analyseren welke invloed de beperking heeft op de sportuitoefening.
Classifiers voor sporters met een motorische beperking hebben ofwel een (para)medische, danwel een sporttechnische achtergrond. Sporters met een visuele beperking worden geclassificeerd door optometristen of oogartsen. Psychologen worden als classifier ingezet voor de controle van testresultaten van sporters met een verstandelijke beperking.
Lees ook: Complete Gids Rugby Jeugd
Sporters worden nationaal geclassificeerd op speciale classificatiedagen, georganiseerd door het Classificatie Instituut. Bij deze nationale classificaties worden verder alle internationale regels en procedures gevolgd om op die manier dezelfde uitslagen te genereren als bij een internationale keuring. Een internationale classificatie vindt plaats voorafgaand aan toernooien en kampioenschappen. De beslissing van een internationale classificatiepanel wordt altijd overgenomen, ook als dit afwijkt van de nationale classificatie.
Houdbaarheid van een Classificatie
Afhankelijk van de beperking kunnen sporters een aantal malen geclassificeerd worden; bijvoorbeeld wanneer hun beperking niet stabiel is, wanneer er nog sprake is van verandering omdat de sporter nog in de groei is, of wanneer er sprake is van een beperking die op de rand van twee klassen zit. In dergelijke gevallen kan het Classificatie Instituut een ‘houdbaarheidstermijn’ verbinden aan de classificatie. Als een sporter niet ingeclassificeerd kan worden, betekent dit niet dat hij/zij geen beperking heeft.
Classificatie in Nederland
Met ingang van 1 januari 2015 worden de classificatiekeuringen verzorgd door de sportbonden in samenwerking met NOCNSF. Gehandicaptensport Nederland is de sportbond voor een aantal sporten. Sporters die in aanmerking komen om zichzelf te laten classificeren, kunnen zich melden bij NOCNSF voor een classificatie keuring.
Rolstoelrugby in Nederland
In Nederland zijn er momenteel vier rolstoelrugby verenigingen verspreid over het land, gevestigd in Amsterdam, Utrecht, Nijmegen en Friesland. Steeds meer mensen ontdekken deze uitdagende teamsport.
Sinds maart 2021 speelt het nationaal rolstoelrugbyteam onder de naam TeamNL. Een team van 13 spelers traint in Amsterdam onder begeleiding van een deskundig team. Hoewel Nederland nog nooit heeft deelgenomen aan de Paralympische Spelen, is de ambitie om dit in de toekomst wel te doen zeker aanwezig.
Lees ook: Van rugby naar media: JayJay Boske
Zelf Rolstoelrugby Ervaren
Voor degenen die geïnteresseerd zijn om rolstoelrugby zelf te ervaren, zijn er mogelijkheden om clinics en demo's bij te wonen. Tijdens evenementen is er vaak een bezoekersplein waar men gratis rolstoelrugby kan uitproberen. Meer informatie over verenigingen, trainingstijden en mogelijkheden voor clinics en demo's is te vinden op rolstoel-rugby.nl.
tags: #rolstoel #rugby #classificatie #uitleg