Hockey, geïntroduceerd in Nederland in 1891 als bandy, de variant die op ijs werd gespeeld, heeft een rijke geschiedenis. Deze geschiedenis is verweven met de ontwikkeling van de sport in Nederland en de oprichting van diverse clubs en bonden. Hoewel de informatie over de Roermond Hockey Club zelf schaars is, kunnen we wel een context schetsen van de hockeygeschiedenis in Nederland en de plaats van Roermond daarin.
De vroege jaren van hockey in Nederland
In de winter van 1891 werd hockey in Nederland geïntroduceerd als bandy. Pim Mulier, de voorzitter van de Nederlandsche Voetbal en Athletiekbond, nodigde een Engels elftal onder leiding van de heer Tebutt uit voor demonstratiewedstrijden. Op 5 januari 1891 speelde de Haarlemsche Football Club tegen het elftal van Tebutt op de ijsbaan van de ijsclub Haarlem en Omstreken. Deze wedstrijd werd voorafgegaan door het spelen van het Engelse volkslied en Wien Neerland’s bloed; de uitslag was 0-11. In de volgende dagen speelden de Engelsen tegen een Amsterdams team (2-6) en nogmaals tegen H.F.C. In januari 1893 kwam het bandyteam van Tebutt nogmaals naar Nederland voor wedstrijden in Haarlem, Rotterdam en in Groningen en Friesland.
Er werden hockey- en bandyclubs opgericht in onder meer Bolsward, Hilversum en Den Haag. Ook onder studenten begon het spel aanhangers te krijgen. Hockey werd steeds vaker op grasvelden gespeeld, aangezien het niet elke winter lang genoeg vroor om echte bandy-wedstrijden te organiseren.
De oprichting van de Nederlandsche Hockey- en Bandybond
In 1897 had jonkheer Ch. van de Poll een voorstel gedaan om een hockeybond op te richten, maar dit idee kreeg pas het volgende jaar een vervolg. Hij nam tezamen met C. Feith, A.A. Kool en J.W.G. Coops zitting in een comité, dat via een brochure opriep een hockey- en bandybond op te richten. Het comité signaleerde namelijk dat er tal van levensvatbare clubs waren in Amsterdam, Bolsward, Delft, Den Haag, Haarlem, Heerenveen, Leiden, Utrecht en Velzen. Op zaterdag 8 oktober 1898 werd de Nederlandsche Hockey- en Bandybond (N.H.B.B.) opgericht in hotel Krasnapolski te Amsterdam. Aanwezig waren afgevaardigden van de Amsterdamsche, Haagsche en Haarlemsche Hockey- en Bandyclub, de Velzer Hockeyclub en de Zwolsche Athletische Club en vier vertegenwoordigers van de Leidse en Delftse studenten “benevens verscheidene belangstellenden”.
Dameshockey en de Nederlandsche Dames Hockeybond
In januari 1899 signaleerde de Nederlandsche Sport dat er in Haarlem en Amsterdam hockeyclubs voor dames bestonden. “Wie weet of we nu niet spoedig een mixed hockey team zullen krijgen, evenals het in Engeland vaak geschiedt,” veronderstelde de schrijver. De meeste hockeyclubs hadden inderdaad ploegen waar vrouwen én mannen speelden, maar er kwamen ook aparte dameshockeyclubs. Op 16 oktober 1911 werd de Nederlandsche Dames Hockeybond (N.D.H.B.) opgericht op initiatief van mevrouw H.A. Tromp, die tevens de eerste presidente van de bond werd.
Lees ook: Duik in de geschiedenis van het prestigieuze Nagel Toernooi.
Hockey in de regio en de plaats van Roermond
Hockey ontwikkelde zich in de jaren tien en twintig heel langzaam. In 1911 waren de meeste clubs waren in het westen van Nederland gevestigd. Er waren daarbuiten nog clubs in Middelburg, Breda, Bergen op Zoom, Valkenburg, Roermond, Arnhem, Nijmegen, Velp, Wageningen, Zutphen, Deventer, Hengelo, Zwolle en Groningen. Dit toont aan dat Roermond al vroeg een rol speelde in de hockeygeschiedenis van Nederland, hoewel de sport vooral in het westen populair was.
Specifieke regels en de Olympische Spelen van 1928
Hockey werd in Nederland met enige spelregels gespeeld die elders niet gehanteerd werden. Zo had de stick twee platte kanten en was de bal gemaakt van gevlochten touw en canvas. De bal was groter en veel lichter dan nu en omdat hij een oranje kleur had, werd hij de sinaasappel genoemd. Spelers mochten de bal met de voet stoppen en de tegenstander met de stick haken. Als één van de aanvallers de bal kreeg terwijl hij dichter bij de doellijn stond dan minstens drie tegenstanders, stond hij buitenspel en kreeg hij een vrije slag tegen. Dit dreigde problemen op te leveren bij de beoogde deelname aan het hockeytoernooi van de Olympische Spelen van Amsterdam in 1928. In 1924-1926 werd er nog gespeeld met Hollandse en Engelse regels, maar vanaf 1926-1927 gebruikten de N.H.B.B. en de N.D.H.B. Tijdens de Olympische Spelen van Amsterdam haalde het Nederlands Elftal de finale, waarin de ploeg met 3-0 verloor van Brits Indië. Dit succes bracht meer meer belangstelling voor het hockey in den lande, waardoor de N.H.B.B.en de N.D.H.B. in de volgende jaren meer clubs en meer leden wonnen.
Hockey en verzuiling
Hockey kwam echter nooit in de ban van de verzuiling. Er kwamen geen christelijke clubs, terwijl de enige socialistische club, Blauw Wit uit Rotterdam, gewoon in de Zuid-Hollandsche Hockeybond meespeelde. Alleen onder de katholieken kwamen er meerdere zelfstandige hockeyclubs of hockey-afdelingen van bestaande sportclubs. Op zaterdag 14 oktober 1934 werd te Haarlem een Diocesaan Haarlemsche Hockeybond opgericht in aanwezigheid van Alliance (Haarlem), Aeolus en Leonidas (Rotterdam), H.A.C. (Den Haag), Rood Wit (Leiden) en N.V.A. (Amsterdam). Aeolus speelde naderhand echter mee bij de Zuid-Hollandsche Hockeybond.
Naamswijziging en onderbonden
In 1935 wijzigde de N.H.B.B. de naam in Nederlandsche Hockey Bond als gevolg van de oprichting van de Nederlandsche IJshockey Bond. De N.H.B.B. kreeg door de trage groei van het aantal clubs pas in een later stadium onderbonden in vergelijking tot voetbal en korfbal. In 1923 werd de Haarlemsche Hockeybond opgericht. Deze fuseerde door de aansluiting van de Amsterdamse clubs in 1925 tot de Noord-Hollandsche Hockeybond. De Noord-Hollandsche Hockeybond werd in september 1927 aangenomen als lid van de N.H.B.B.
Competities en reglementen
Vanaf seizoen 1898-1899 organiseerde de N.H.B.B. een competitie voor clubs, waarin uitsluitend mannen speelden. Er bestonden in het westen lange tijd niet meer dan een eerste klasse en een tweede klasse met een promotie/degradatieregeling. Vanaf 1930-1931 liet de N.H.B.B. enkel clubs toe in de competities die koninklijk goedgekeurde statuten bij de bond hadden ingeleverd. In 1932 stelden Amsterdam, H.D.M. en Hilversum de instelling voor van een hoofdklasse met de beste acht clubs van Nederland.
Lees ook: Roermond: Geschiedenis en Sport
Publicaties en communicatie
Op 1 december 1901 werd de eerste Hockeydag gespeeld op de nieuwe velden in Heemstede. De N.H.B.B. publiceerde vanaf 1898 alle officiële mededelingen in de Nederlandsche Sport. Ook de N.D.H.B. nam in 1911 dit blad aan als officieel orgaan. In 1931 werd de Nederlandsche Sport opgeheven. De N.H.B.B. en N.D.H.B. begonnen een eigen bondsorgaan genaamd Hockey Sport, waarvan het eerste nummer op 17 september 1931 verscheen.
Lees ook: Mark Verstappen: Roermonds volleybaltalent
tags: #roermond #hockey #club #geschiedenis