Volleybal is een populaire sport in Nederland, ook onder de jeugd. Om het spel goed en eerlijk te laten verlopen, zijn er specifieke spelregels. Deze regels zijn essentieel voor spelers, trainers, coaches, ouders en toeschouwers om een wedstrijd te begrijpen, beslissingen van de scheidsrechter te kunnen volgen en vooral om spelplezier te beleven. Een gebrek aan spelregelkennis kan leiden tot onnodige discussies en irritaties op het veld, wat de sfeer niet ten goede komt.
Waarom Spelregelkennis Belangrijk is
Het kennen van de volleybalregels is cruciaal voor een eerlijk en sportief spel. Officials moeten de regels kennen en correct toepassen tijdens wedstrijden. Hoewel het niet nodig is om alle regels uit het hoofd te kennen, is het essentieel om de basisregels te begrijpen om van het spel te genieten en de beslissingen van de scheidsrechter te begrijpen.
Online Hulpmiddelen om Spelregels te Leren
Er zijn verschillende online platforms die helpen om de spelregelkennis te vergroten. Volleybalmasterz.nl is een aantrekkelijke online leeromgeving waar volleyballers hun spelregelkennis kunnen oefenen, toetsen en up-to-date houden via testjes, spelletjes en toetsen. Daarnaast biedt nevobo.nl een overzicht van de spelregels voor alle volleybaldisciplines.
Algemene Spelregels
Basisprincipes
Het doel van volleybal is om de bal bovenhands, onderarms of door middel van een aanvallende actie over het net bij de tegenstander in het veld op de grond te spelen. Een team mag de bal maximaal drie keer spelen voordat de bal over het net naar de tegenstander moet worden gespeeld.
Rotatie
Na het terughalen van de opslag wordt er doorgedraaid. Elke speler draait, met de klok mee, een positie verder. De opstelling wordt vaak als lastig ervaren, vooral door beginnende spelers, coaches en toeschouwers. Elke positie in het veld heeft een nummer: nummer 1 correspondeert met de rechtsachter positie, nummer 2 met rechtsvoor, enzovoort.
Lees ook: Alles over Vrije Ruimte Volleybal
De spelers moeten in de pass-opstelling in de juiste volgorde staan. Dit betekent dat achterspelers niet voor hun directe voorspelers mogen staan en vice versa. Bijvoorbeeld, speler 5 moet achter speler 4 blijven, maar mag wel voor speler 3 staan. Ook moeten de spelers links en rechts in de goede volgorde naast elkaar staan. Nadat er is opgeslagen, zijn de spelers vrij om te staan waar ze willen, wat het specialisme binnen het volleybal bevordert.
Wanneer aan bovenstaande regels wordt gehouden, zijn er vele varianten in de opstelling te bedenken, die allen zijn toegestaan. De midvoor, op positie 3, blijft op de positie 3 staan met de rechterzijde naar de tegenstander gericht. De overige vijf spelers stellen zich in W-vorm op. De links- en rechtsvoor (positie 2 en 4) op de 3m-lijn tegen de zijlijn, de links- en rechtsachter (positie 1 en 5) een meter voor de achterlijn en ongeveer twee-en-een-halve meter van de zijlijn.
Puntentelling en Sets
Er worden drie of vier sets gespeeld, afhankelijk van de regio. Het team dat als eerste 25 punten haalt, met een voorsprong van tenminste 2 punten, wint de set. Een ploeg mag ten hoogste zes spelerswissels per set uitvoeren. Binnen de Nederlandse competitie wordt het Rally Point Systeem toegepast. Dit betekent dat iedere rally resulteert in een punt voor een van beide teams. De set eindigt als een team 25 punten heeft behaald en minstens twee punten meer heeft dan de tegenstander, dus als de stand 25-24 is wordt er tot 2 punten verschil doorgespeeld. Wie het eerst drie sets heeft gewonnen, wint de wedstrijd.
Spelverloop
Als de bal over het net komt, proberen de spelers een aanval op te zetten door de bal drie keer over te spelen. De eerste bal (pass) wordt bovenhands of onderarms naar de midvoor gespeeld. De midvoor kan dan een set-up geven naar positie 2 of 4 en eventueel naar positie 6. Deze spelers proberen de bal over het net en binnen de lijnen van het andere veld te smashen.
Fouten
Er zijn verschillende fouten die gemaakt kunnen worden tijdens het spel, waaronder:
Lees ook: Complete Gids Rugby Jeugd
- Voetfouten: Met een voet over de middellijn staan.
- Dubbel: De speler mag de bal niet twee keer achter elkaar aanraken.
- Het raken van het net.
- Het hinderen van de tegenstander.
- De bal vangen of gooien.
- De bal te lang vasthouden.
Opslag
Wanneer een team de bal op de speelhelft van de tegenstander krijgt, de bal door de tegenstander buiten de lijnen wordt geslagen, of er een fout wordt gemaakt die wordt bestraft door de scheidsrechter, krijgt het de opslagbeurt. De bal wordt in het spel gebracht door de serveerder door middel van een opslag of service vanachter de achterlijn: de bovenhands geslagen opslag of de sprongservice. De opgeslagen bal moet over het net in het veld van de tegenstander belanden. Wanneer de bal het net raakt en eroverheen gaat, gaat het spel gewoon door.
Vervolg Spel
Een van de veldspelers van de ontvangende partij vangt de geserveerde bal met naast elkaar gestrekte onderarmen op. Deze mag ook 'bovenhands' gespeeld worden. Gewoonlijk wordt de bal doorgespeeld naar een spelverdeler. De spelverdeler, een speler met een goede techniek en spelinzicht, staat in de rally meestal iets rechts van het midden voor het net, of zorgt dat hij of zij daar komt te staan wanneer de bal van de tegenstander ontvangen is. De spelverdeler speelt de bal meestal door naar een van de aanvallers, hetgeen set-up (opzet) genoemd wordt. De spelverdeler kan de set-up geven aan de buitenaanvaller, die aan de linkerkant aan het net staat, de middenaanvaller (ook wel hoofdblokkeerder genoemd), die in het midden aan het net staat of aan de speler, die rechts aan het net staat. In dat laatste geval wordt de set-up meestal achterover gegeven. Tevens kan de spelverdeler de set-up geven aan een van de achterspelers, deze kunnen een zogenaamde "driemeteraanval" uitvoeren. Dit houdt in dat ze net als de voorspelers alle ballen mogen slaan zolang de afzet van de sprong maar achter de driemeterlijn gebeurt; de speler mag na het slaan van de bal wel voor de driemeterlijn landen. Binnen deze driemeterzone mogen de achterspelers de bal alleen over het net spelen, als zij hem onder de netrand raken. Een uitzondering voor de achterspelers is de libero, die nooit een aanvallende actie mag uitvoeren waarbij de bal op het moment van de aanraking zich boven de bovenste netrand bevindt. Hij mag de bal wel bijvoorbeeld onderhands over het net spelen of een onderhandse setup geven. De aanvaller die de bal krijgt toegespeeld tikt of slaat de bal over het net naar de grond. Meestal wordt de smash toegepast, een harde klap met de vlakke hand, waarbij het balcontact zo kort mogelijk moet zijn. Soms gebruikt de aanvaller een zogenoemde prikbal, bijvoorbeeld als de opzet niet goed is voor een smash, of om de tegenstander te verrassen. Hierbij wordt de bal met de vingertoppen in een bovenhandse beweging gericht gespeeld, zonder echter geslagen te worden.
Verdediging en Blokkeren
De verdediging moet de bal van de grond zien te houden en doet dat gewoonlijk door een blok te vormen: een, twee of drie spelers springen tegelijk en naast elkaar met gestrekte armen en handen op, om de tegenstander te beletten de bal over het net heen te slaan/tikken. De kunst is om op het juiste moment en precies tegelijkertijd te springen, en natuurlijk op de plek waar de bal geslagen wordt. Als een bal het blok passeert dient deze door de verdedigers in het achterveld te worden verdedigd. Dit levert vaak spectaculaire acties op met glijduiken en zijwaartse rollen.
Time-outs
Gewoonlijk zitten trainer/coach, reservespelers en andere teamleden tegenover de hoofdscheidsrechter. Als de trainer/coach dat nodig vindt mag hij/zij tussen twee rally's een time-out aanvragen. De trainer maakt met zijn handen een T-teken, de scheidsrechter blaast af en er kan met de spelers worden overlegd. Een time-out kan simpelweg een tactische manoeuvre zijn om de vaart uit het spel van de tegenstander te halen, en/of nodig zijn om aanwijzingen aan de eigen spelers te geven. Tijdens een set mag één time-out van 30 seconden worden aangevraagd. Standaard wordt er één technische time-out gegeven zodra er in totaal 21 punten zijn gescoord (alleen in Eredivisie en Topdivisie). In de 1ste en 2e set wordt bij elke 7 gespeelde punten gewisseld van speelhelft.
Wissels
Voor het begin van een nieuw punt mag een speler worden gewisseld. Een speler die is uitgewisseld mag uitsluitend voor dezelfde wisselspeler weer worden ingewisseld. In totaal zijn dit dus twee wissels van de maximaal toegestane zes.
Lees ook: Complete handleiding hockeyregels
Jeugdcompetities en Niveaus
Alle vier de regioâs hebben een eigen jeugdcompetitie voor de niveaus A-, B- en C-jeugd. Op veel vlakken is deze competitie hetzelfde, maar er zijn ook een aantal verschillen. Binnen de volleybalsport worden jeugdteams onderverdeeld in verschillende categorieën: A, B en C-jeugd.
- A-jeugd: Spelers en speelsters van 16 tot 18 jaar oud. Dit zijn vaak al gevorderde volleyballers die competitief willen spelen en zich verder willen ontwikkelen op technisch en tactisch vlak.
- B-jeugd: Spelers en speelsters van 14 tot 16 jaar oud. Deze groep bestaat uit kinderen die al enige ervaring hebben met volleybal en die hun techniek en spelverstand willen verbeteren. Er wordt bij de B-jeugd nog steeds competitief gespeeld, maar er is ook aandacht voor de persoonlijke ontwikkeling van elke speler.
- C-jeugd: Spelers en speelsters van 12 tot 14 jaar oud. Bij deze groep ligt de nadruk vooral op het aanleren van de basistechnieken en spelregels van volleybal. Er wordt in een wat minder competitieve omgeving gespeeld, zodat de kinderen op een speelse manier kennis kunnen maken met de sport.
Verenigingen zoals Volley2b streven ernaar om deze jeugdteams op een zo passend mogelijke manier in te delen, zodat elk kind op zijn of haar niveau kan volleyballen en zich verder kan ontwikkelen. Om deze reden hebben ze ook een Jeugdstartersgroep voor de beginnende volleyballer.
Beachvolleybal voor de Jeugd
Naast zaalvolleybal kun je de jeugd boven de 12 jaar ook beachvolleybaltrainingen aanbieden. Er zijn al verschillende beachvolleybalverenigingen die trainingen en toernooien aanbieden. Het Junior Beach Circuit is een populaire competitie. Jaarlijks vinden er in mei tot en met augustus ongeveer 45 toernooien plaats in het hele land. Hier kan de jeugd aan mee doen in de categorieën voor meiden en jongens onder 19 jaar, onder 17 jaar en onder 15 jaar. Bij deze toernooien verdien je punten voor de ranking en kan je zien hoe je het doet ten opzichte van anderen.
Spelregels Beachvolleybal
Je speelt 2 gewonnen sets tot de 21 punten (met twee punten verschil). De 3e set gaat tot de 15 punten. Je speelt 2 tegen 2 en er zijn geen wissels mogelijk. Voor de 1ste set wordt door middel van een toss bepaald welk team de opslag krijgt en aan welke kant beide ploegen moeten beginnen.
Het spel begint met de opslag van achter de achterlijn. De bal mag driemaal door een ploeg worden gespeeld voordat deze over het net gaat. De bal mag ieder deel van het lichaam raken. Een speler mag slecht eenmaal achter elkaar de bal raken. Alleen bij een blok zijn twee aanrakingen achter elkaar toegestaan. De spelers mogen de bal niet vangen of gooien of te lang balcontact hebben. De bal is uit als deze buiten de lijnen van het veld terecht komt, buiten de antennes naar het andere veld wordt gespeeld, de antennes raakt of tegen een âvoorwerpâ aankomt dat zich buiten het veld bevindt. De bal mag het net wel raken. Als een speler de tegenpartij hindert door deze aan te raken, het net storend te raken, of in het veld van de tegenstander terecht te komen, wordt dit als fout gezien en krijgt de tegenstander een punt. De opslag gaat naar het team dat de rally heeft gewonnen. Blijft de opslag bij hetzelfde team dan blijft ook dezelfde speler/speelster aan opslag. Als de opslag naar de andere partij gaat, moet de speler/speelster die de vorige keer niet heeft opgeslagen opslaan. Tijdens een set mag één time-out van 30 seconden worden aangevraagd.
Initiatieven voor Meer Spelplezier
Binnen het in 2015 gestarte project 'Minder regels, meer spelplezier' geven spelers, trainers en officials aan welke wijzigingen volgens hen meer spelplezier zouden opleveren. Deze worden uitgebreid behandeld, getest en eventueel ingevoerd. Dus, heb jij voorstellen voor het wijzigen van (spel)regels, waardoor volleybal nog leuker wordt?
In het verleden waren er voor verschillende niveaus, verschillende spelregelboekjes. Om uitzonderingen beter weer te geven en ook de administratieve last van het bijhouden van alle uitzonderingen te verminderen, is er besloten om vanaf seizoen 2024-2025 weer één spelregelboekje te publiceren voor de Eredivisie t/m Jeugd.
Volleybal als Gezonde Sport
Sporten is gezond en dat geldt dus ook voor volleybal. Om blessures te voorkomen leren verenigingen, zoals Volley2b, kinderen gezonde vormen van krachttraining aan, vaak in samenwerking met fysiotherapiepraktijken.