Hoewel Peter van de Biggelaar niet direct genoemd wordt in de context van de wedstrijden en toernooien die hieronder beschreven worden, is zijn rol als bondscoach in de Nederlandse waterpolowereld onmiskenbaar. Dit artikel duikt in de periode rond 1996, een cruciaal jaar voor het Nederlandse dameswaterpolo, en belicht de ontwikkelingen en uitdagingen waarmee de sport te maken had. We kijken naar de prestaties van het Nederlands team, de veranderingen in de selectie en de inspanningen om de sport verder te professionaliseren en op de Olympische kaart te zetten.
De context van 1996: Een overgangsjaar voor het dameswaterpolo
In 1996, terwijl de Olympische Spelen in Atlanta de gemoederen bezighielden, was dameswaterpolo nog geen Olympische sport. Dit betekende dat de focus lag op andere internationale toernooien en de ontwikkeling van het team richting het WK van 1998 in Perth. Bondscoach Kees van Hardeveld stond voor de taak om een verjongd team klaar te stomen voor de toekomst, na het vertrek van ervaren speelsters als Janny Spijker, Hellen Boering, Alice Lindhout, Hedda Verdam en Rianne Schram.
Van Hardeveld zag de noodzaak van verjonging als een kans om het team nieuw leven in te blazen. In de Zwemkroniek van 14 juni 1996 verwoordde hij het treffend: "Tien jaar geleden kon je met de Nederlandse B-ploeg afreizen naar een toernooi en dan won je nog. Tegenwoordig is bij damespolo de winnaar op voorhand niet meer aan te wijzen." Hij benadrukte dat de toegenomen concurrentie positief was voor de sport, omdat het cruciaal was dat de internationale top breder werd om de Olympische status te verwerven. Tegelijkertijd maakte hij zich zorgen over de gevolgen voor het Nederlandse team: "We bevinden ons nu op een kruising: Of we gaan door zoals de afgelopen tien jaar, zodat we uiteindelijk achter komen te lopen, of we gaan professionaliseren, zodat we ons in de top kunnen handhaven."
De Thetis-Cup in Griekenland: Een succesvolle trainingsstage en toernooiwinst
In juni 1996 vertrok het Nederlands waterpoloteam voor een trainingsstage naar Griekenland, afgesloten met deelname aan de Thetis-Cup in Nafplio. Ondanks de geringe media-aandacht in Nederland, waren de prestaties van de dames indrukwekkend. Jan Soek prees de dames in Zwemkroniek Actueel van 21 juni: "Absoluut top! Dat bleek tijdens het toernooi om de Thetis-Cup, waar de Nederlandse waterpolo-vrouwen met overwicht de cup mee naar Nederland namen."
De finale tegen Griekenland werd met 8-6 gewonnen, maar eerder in het toernooi werd Griekenland al met 9-4 verslagen. Tsjechië was geen partij voor de Nederlandse dames (24-4) en Australië werd in de halve finale met 9-4 opzij gezet. De Telegraaf van 17 juni benadrukte het teambelang als sleutel tot succes: "Spelend vanuit een tactiek waarin het teambelang prevaleerde boven individuele acties zette Oranje vanaf de eerste speelminuut de toon."
Lees ook: Peter: sleutelfiguur in de ontwikkeling van voetbal
Het Olympic Year Women’s Waterpolo Tournament in Emmen: Een krachtmeting met de wereldtop
Twee weken na de Thetis-Cup stond Emmen in het teken van het Olympic Year Women’s Waterpolo Tournament, een alternatief voor de Olympische Spelen. Vrijwel de volledige wereldtop was aanwezig, met uitzondering van de Hongaarse wereldkampioen. In de beginfase van het toernooi werden Frankrijk, Groot-Brittannië en Brazilië gemakkelijk verslagen (19-3, 21-1 en 25-3). Alleen Rusland bood de nodige tegenstand (11-8).
Van Hardeveld uitte in het AD zijn zorgen over het niveau van de zwakkere landen: "Ik schrik van het niveau van de zwakkere landen. Dat kan de Olympische status tegenwerken, omdat daar straks ook twaalf landen aanwezig zullen zijn. Daar staat gelukkig tegenover dat de sport zich internationaal blijft ontwikkelen. Buitenlandse coaches mogen onbeperkt gebruik maken van de video’s van toplanden. Bovendien heeft Nederland jarenlang jeugdtoernooien georganiseerd, omdat er voor de jongeren geen EK of WK bestond. Zo kan het niveau zich in het buitenland verbeteren."
Nederland bereikte eenvoudig de kwartfinale, waar Canada weinig weerstand bood (13-7). In de halve finale werd Italië, de regerend Europees kampioen, verslagen. Van Hardeveld: "Bij het laatste toernooi in Milaan hebben we van Italië verloren. We kwamen daar door de afwezigheid van de Nereus-speelsters niet uit in de sterkste opstelling. Hier wilden we winnen en hebben dus speciaal naar deze wedstrijd toegeleefd."
De finale tegen Australië was bijzonder spannend. Na een perfecte opening (4-2) kwamen de Australische vrouwen terug (5-5). Karin Kuipers bracht de ploeg terug in de wedstrijd (8-8) en dwong in de slotfase een strafworp af, die door Edmee Hiemstra werd benut, waarmee de eindzege (9-8) werd veilig gesteld.
De lange weg naar Olympische erkenning en de successen daarna
Terwijl het herenwaterpolo al in 1900 op het Olympische programma stond, moesten de dames lang wachten op erkenning. Pas in 2000, 100 jaar na de mannen, mochten de dames in Sydney eindelijk Olympisch waterpolo spelen. Nederland viel tijdens dit toernooi net buiten de prijzen en eindigde als vierde. Twee jaar eerder grepen de oranjevrouwen net naast de winst tijdens de finale van het WK.
Lees ook: Waterpolo voor studenten in Maastricht
Kees van Hardeveld was vanaf 1990 in dienst bij de waterpolo-afdeling van de KNZB, eerst als bondscoach, daarna als topsportcoördinator en vanaf 2009 als Technisch Directeur. Hij stond aan de basis van grote sportieve successen, waarbij de gouden Olympische medaille voor de waterpolodames in Beijing 2008 de meest aansprekende was.
Professionalisering en de toekomst van het Nederlandse dameswaterpolo
De woorden van Van Hardeveld uit 1996, "Het Nederlands dameswaterpolo bevindt zich op een kruising," bleken profetisch. De professionalisering van de sport was essentieel om de aansluiting met de wereldtop te behouden. In de jaren na 1996 zette het Nederlandse dameswaterpolo grote stappen, met als hoogtepunt de Olympische gouden medaille in 2008.
Ook na 2008 bleef het Nederlandse dameswaterpolo succesvol, met als recente hoogtepunten de wereldtitel in 2023 en de Europese titel in 2024. De Olympische Spelen in Parijs in 2024 waren een sportief hoogtepunt, waar de dames een bronzen medaille veroverden.
Teammanager Ineke Yperlaan benadrukte de intensieve jaren: "We werden in 2023 wereldkampioen in Japan en pakten daardoor ook het ticket voor de Olympische Spelen. Daar waren we hartstikke blij mee, maar de focus ging al snel op het EK in Eindhoven. Dat was een fantastisch toernooi, misschien wel het mooiste event dat ik heb meegemaakt. We werden Europees kampioen, maar moesten weer door, naar het WK in Doha. Dat was balanceren, omdat de focus al op de Olympische Spelen in Parijs lag. Eigenlijk was het een belachelijk traject: WK, EK, nogmaals een WK en aansluitend de Spelen."
Voor de toekomst heeft Yperlaan voor vier jaar bijgetekend, tot en met Los Angeles, met als tussenstops een WK, een EK en nog een WK. De waterpolovrouwen trainen vanaf 2025 in Rotterdam, nu het bad op de KNVB-campus in Zeist dicht gaat.