Basketbalregels: Een Uitgebreide Gids voor Spelers en Fans

Basketbal is een dynamische en veelzijdige teamsport die wereldwijd wordt gespeeld. Het combineert snelheid, behendigheid en teamwork om de bal in de basket van de tegenstander te scoren. Echter, basketbal is ook een sport met veel regels. Op de velden zijn er soms discussies te zien tussen spelers, coaches en scheidsrechters over de juiste toepassing en interpretatie van de regels. Dit artikel biedt een uitgebreid overzicht van de basisprincipes, spelregels en overtredingen van basketbal, zodat je een beter begrip krijgt van dit populaire spel. Dankzij duidelijke spelregels verloopt een basketbalwedstrijd sportiever, dus leuker!

De Basisprincipes van Basketbal

Een basketbalwedstrijd wordt gespeeld op een rechthoekig speelveld met aan de korte kanten een basket. Binnen heeft het veld meestal een houten vloer, buiten is het vaak van asfalt. Het veld heeft twee zij- en achterlijnen, een middenlijn, een vrije worplijn en een driepuntslijn. Dan is er nog de middencirkel - waar elk spel begint met een sprongbal - en een zogenaamde bucket. Twee teams nemen het tegen elkaar op, elk bestaande uit vijf spelers. Bij begin van de wedstrijd nemen de basisspelers, de zogenaamde starting five, hun posities in. Normaal gezien staan ze opgesteld als twee Forwards, twee Guards, en een Center (middenvelder). De shirts en broeken die de spelers dragen moeten één overheersende kleur hebben. Mochten er twee teams tegen elkaar spelen die normaal gesproken dezelfde kleur shirts dragen, dan mag het thuisteam in hun eigen kleur spelen. Het bezoekende team speelt dan in hun reserveshirts. Het team dat thuis speelt, zit meestal op de bank aan de linkerkant van de jurytafel en verdedigt in de eerste helft van de wedstrijd de basket aan de linkerkant van het speelveld. Het doel is om de bal in de basket van de tegenstander te krijgen, die zich aan de korte zijden van het veld op een hoogte van 3,05 meter bevindt. Een treffer door een vrijworp levert een enkel punt op, en een normale worp twee punten. Staat de aanvaller echter achter driepuntslijn, levert een treffer drie punten op.

Basketbal is ontstaan in de winter van 1891. Het begon toen de Amerikaanse James Naismith in de staat Massachusetts een binnenspel moest verzinnen voor leerlingen, aangezien het buiten te koud was om te sporten. Hij wilde een spel opzetten waar geen geweld aan te pas zou komen tussen de spelers. Het begon met twee perzikmanden die hij ophing aan het plafond. De klas werd in twee teams van 5 spelers verdeeld die zo vaak mogelijk bij elkaar in de perzikmand moesten scoren. Later haalde ze de onderkant van de manden eruit, zodat de bal er doorheen kon vallen. Vandaag de dag is het een ring met een netje geworden, in plaats van een mand.

Spelers/Team

Voor de wedstrijd is het verplicht dat alle namen van de deelnemende spelers, coaches en assistent-coaches op het wedstrijdformulier vermeld staan. Het is geen probleem als spelers pas na het begin van de wedstrijd arriveren, zolang hun naam wel voor het begin van de wedstrijd al op het formulier staat. Een team bij basketbal bestaat maximaal uit 12 spelers, een coach en maximaal 8 ploegbegeleiders, waarvan maximaal 2 assistent-coaches. Dit zijn de enige mensen die binnen het spelerbankgebied mogen komen. Een speler mag de wedstrijd spelen zolang hij geen vijf fouten heeft en niet is gediskwalificeerd. Het is niet toegestaan voor spelers om harde bescherming te dragen, ook niet als deze zacht is bekleed. De enige uitzonderingen op deze regel zijn: brillen zonder puntige hoekjes, bescherming voor een gebroken neus en bescherming voor de knie, als deze in ieder geval goed bedekt is met zacht materiaal. Mocht een speler geblesseerd raken, dan kunnen de scheidsrechters de wedstrijd stilleggen:

• Als een speler niet binnen 15 seconden hersteld is, moet hij wisselen met een speler op de bank.
• Neemt de coach een time-out en herstelt de speler binnen die time-out, dan mag hij of zij verder spelen.
• Wanneer een speler hulp ontvangt van de coach, een medespeler of de team verzorger, moet hij of zij wisselen.

Het stilleggen van een wedstrijd door een blessure mag de tegenpartij niet benadelen.

Lees ook: Basketbal taart versieren

Puntentelling

De puntentelling in basketbal is als volgt:

• Vrijworp: 1 punt
• Normale worp (binnen de driepuntslijn): 2 punten
• Worp achter de driepuntslijn: 3 punten

Speeltijd

Bij de FIBA bestaat een spel uit vier ronden van elk tien minuten. Bij de NBA daarentegen bedraagt een speelronde 12 minuten. Een wedstrijd heeft, vanaf U14, vier periodes van 10 minuten speeltijd. Bij de U10 of U12 bestaat een wedstrijd uit 8 periodes van 4 minuten. Tussen de eerste, tweede, derde en vierde periode zit telkens 2 minuten rust. Tussen de tweede en derde periode zijn er:

• Tien minuten rust bij een afdelingscompetitie
• Vijftien minuten rust in geval van een landelijke competitie

Is er na 40 minuten spelen nog steeds een gelijke stand? Dan wordt de wedstrijd in eerste instantie met 5 minuten verlengd. Er wordt vanaf dit moment telkens met 5 minuten verlengd, totdat er een winnaar bekend is. Om een wedstrijd te kunnen beginnen, moeten er van ieder team 5 spelers op het veld staan. Een nieuwe periode begint op het moment dat een speler de bal aanraakt. Een periode eindigt altijd met het signaal vanaf de jurytafel dat de speeltijd af is gelopen. In de tweede helft van een wedstrijd wisselen de teams van basket. Mocht er een verlenging komen, dan spelen teams in die verlenging op dezelfde basket als in de tweede helft van de wedstrijd.

Algemene Spelregels

Basketbal is een sport met veel regels, die ervoor zorgen dat het spel eerlijk en gestructureerd verloopt. Hieronder volgen enkele belangrijke spelregels:

• Lopen met de bal: Spelers mogen niet lopen met de bal in hun handen. Om zich te verplaatsen, moeten ze dribbelen (de bal laten stuiteren).
• Dubbel dribbel: Zodra een speler stopt met dribbelen en de bal vasthoudt, mag hij niet opnieuw beginnen met dribbelen. Spelers moeten proberen de bal te onderscheppen of de weg te versperren zonder iemand te raken.
• Bal buiten het veld: De bal is uit wanneer hij buiten het veld op de grond of op de lijn valt.
• Pivoteren: Een speler mag de bal pivoteren, waarbij één voet (de pivotvoet) op de grond blijft terwijl de andere voet kan bewegen. De pivotvoet mag worden opgetild om te schieten of te passen, maar niet opnieuw worden neergezet voordat de bal de hand heeft verlaten.
• Dribbelen: Dribbelen is het voortbewegen van de bal door hem te laten stuiteren. Een dribbel begint wanneer de speler de bal loslaat en eindigt wanneer de bal in de hand(en) tot rust komt. Na het einde van de dribbel mag de speler niet opnieuw dribbelen, tenzij hij eerst een schot op doel neemt of de bal naar een medespeler passt.
• Voetbal: Als de bal expres of per ongeluk in aanraking komt met de voet of het onderbeen van een speler, wordt dit beschouwd als een overtreding (voetbal). Bij voetcontact door een aanvaller krijgt de tegenpartij de bal.
• 24-secondenregel (shot clock): Een team heeft maximaal 24 seconden om een poging te wagen om te scoren. Als de bal de ring raakt, het balbezit wisselt of er een overtreding plaatsvindt, wordt de klok opnieuw gestart.
• 8-secondenregel: Een team dat de bal in bezit krijgt, moet binnen 8 seconden de eigen speelhelft verlaten.
• 3-secondenregel: Een verdediger mag niet langer dan 3 seconden in de bucket (het gebied onder de basket) van de tegenstander verblijven, tenzij hij de bal actief verdedigt.
• 5-secondenregel: Bij een inworp mag een speler de bal niet langer dan 5 seconden vasthouden.

Veelvoorkomende Overtredingen in Basketbal

Naast de bovengenoemde regels zijn er verschillende overtredingen die kunnen worden begaan:

Lees ook: Specificaties Wilson Basketbal Maat 6

Loopfout

De loopregel bij basketbal voorkomt dat spelers met de bal bewegen zonder te dribbelen. Een speler mag dus niet gewoon lopen met de bal, alleen als hij of zij deze tijdens het lopen laat stuiteren. Een loopfout wordt begaan wanneer een speler met balbezit stopt met dribbelen en vervolgens opnieuw begint met dribbelen. Of de pivotvoet optilt terwijl de bal nog in zijn of haar bezit is. Wat wel mag, is de bal pivoteren. Dit houdt in dat een speler enkel met één voet stapt, terwijl de andere voet, de pivotvoet, op zijn plek blijft. Wanneer een speler de pivotvoet optilt om de bal te schieten of te passen, is dat toegestaan. Zet hij deze voet echter weer neer voordat de bal uit zijn of haar handen is, dan wordt dit gezien als een loopfout. Wanneer een speler vanuit stilstand begint met dribbelen, mag hij of zij de pivotvoet niet optillen. De bal moet eerst de handen verlaten hebben. Wanneer een speler stilstaat op het speelveld, kan hij of zij zelf bepalen welke voet de pivotvoet wordt. Zodra de speler een voet optilt, wordt de andere voet automatisch de pivotvoet. Is een speler al in beweging wanneer hij of zij de bal vangt en wil de speler starten met dribbelen, dan is de tweede voet die de grond raakt de pivotvoet. De eerste voet die de vloer raakt, is de zogenaamde nul stap. Het is wel toegestaan voor een speler om over de grond te glijden met de bal. Maar wanneer een speler over het veld rolt met de bal in zijn of haar handen, dan telt dit als een loopfout.

Double Dribble (of Second Dribble)

Een double dribble vindt plaats wanneer een speler na het stoppen van een dribbel opnieuw begint met dribbelen. Het dribbelen is het lopen met de bal en hem tegelijkertijd laten stuiteren op de grond. Een dribbel begint wanneer de speler de bal loslaat en weer opnieuw aanraakt, voordat de bal door een andere speler aan is geraakt. De dribbel eindigt wanneer de bal in de handen van de speler tot rust komt. Dit hoeft niet per se in beiden handen te zijn, het kan ook in één hand zijn. Het is toegestaan om 1 keer te dribbelen, zodra de speler hierna de bal weer vast heeft, mag hij of zij niet opnieuw gaan dribbelen. Er moet dan op het doel geschoten worden of de speler moet de bal naar een medespeler passen. Als een speler de bal aan tikt of probeert te vangen of vast te pakken, maar dit niet lukt en hij of zij de bal weer loslaat, dan is dit geen dribbel maar een fumble.

Goaltending

Goaltending: Wanneer een bal richting de basket wordt gegooid en zich neerwaarts beweegt, maar nog geen contact heeft gemaakt met de ring, mag deze niet worden aangeraakt door een verdediger. De bal mag pas weer gespeeld worden, wanneer hij contact heeft gemaakt met de ring van de basket. Een verdediger mag een bal die in dalende lijn richting de basket gaat niet aanraken, zolang de bal de ring nog niet heeft geraakt. Je mag ook niet van onderen door de basket reiken om de bal aan te raken als deze boven het niveau van de ring is. Als een verdedigende speler goaltending of interference maakt, en de scheidsrechter is van mening dat de bal daardoor niet in de basket kan gaan, dan is dit een overtreding. Als een aanvallende speler dit doet, en juist door deze actie gaat de bal in de basket dan is dit een overtreding.

Tijdsovertredingen

• 3-Secondenregel: De 3-secondenregel houdt in dat wanneer een team in de aanval is, de verdedigers zich maar 3 seconden op de helft van de tegenstander mogen bevinden.
• 5-Secondenregel: Wanneer er een inworp wordt gedaan, mag een speler de bal niet langer dan 5 seconden vasthouden. Na die 5 seconden moet hij of zij gaan dribbelen, de bal passen of proberen te scoren. Overtreedt een team deze regel, dan heeft de tegenpartij recht op een inworp.
• 8-Secondenregel: Wanneer een team de bal in hun bezit krijgt, moeten de spelers binnen 8 seconden hun eigen speelhelft weten te verlaten.
• 24-Secondenregel of Shot clock: Op de Shot Clock worden 24 seconden afgeteld. Een aanval mag namelijk niet langer duren dan 24 seconden. Maakt de bal contact met de ring van de basket, wisselt het balbezit, is er sprake van voetcontact of vindt er een overtreding plaats, dan start deze klok weer opnieuw.

Voetbal

Als er sprake is van een voetbal bij basketbal, is dit een overtreding. Dit is wanneer de bal expres of per ongeluk in aanraking komt met de voet of het onderbeen van een speler. Maakt de aanvallende partij voetcontact met de bal, dan krijgt het andere team de bal en hebben zij 24 seconden de tijd om zelf in de aanval te gaan. Is het een verdediger die voetcontact maakt met de bal, dan wordt de Shot Clock naar de 14 van de 24 seconden gezet als er op dat moment meer dan tien seconden voorbij zijn.

Uitbal

Er zijn verschillende situaties waarin de bal bij basketbal uit is:

Lees ook: Marijkesingel Barendrecht basketbal

• Wanneer de bal een speler raakt die uit staat
• Wanneer de bal de vloer, het plafond of een voorwerp buiten het speelveld raakt
• Wanneer de bal de steunen, apparatuur of de achterkant van het bord raakt

Fouten in Basketbal

In basketbal worden verschillende soorten fouten onderscheiden:

Persoonlijke Fout

Bij basketbal is er sprake van een persoonlijke fout wanneer je opzettelijk lichamelijk contact maakt met een tegenstander. Een persoonlijke fout wordt toegekend bij ongeoorloofd lichamelijk contact met een tegenstander. Elke speler heeft ‘recht’ op de ruimte binnen de eigen cilinder rondom hem of haar. Je mag de tegenspeler die de bal heeft wel hinderen door voor hem of haar te gaan staan met je armen omhoog, maar vasthouden, duwen of je armen naar opzij uitsteken om je tegenspeler te hinderen mag niet. Omdat je met tien basketballers op een klein veld speelt is het niet altijd te vermijden dat je een speler van de tegenpartij aanraakt. Maar expres iemand vasthouden of duwen wordt wel als onsportief gedrag gezien. Maak je een persoonlijke fout bij een speler die aan het schieten is, dan mag die speler 2 vrije worpen nemen. Bij 5 persoonlijke fouten moet een speler het veld verlaten en mag hij of zij niet meer terug in het veld komen gedurende de wedstrijd. Er mag wel gewisseld worden met een andere speler. Alle persoonlijke, onsportieve en technische fouten van de basketballers van een team worden per kwart van een wedstrijd opgeteld en als teamfouten opgeteld. Als een team binnen dat kwart vier teamfouten heeft gemaakt, wordt elke volgende fout binnen dat kwart bestraft met - afhankelijk van de situatie - twee vrije worpen of een inworp door de tegenstander. In de laatste twee minuten speeltijd van het vierde kwart worden de regels wat strenger toegepast. Zo kan geen van de partijen voordeel halen uit het rekken van een wedstrijd en blijft de wedstrijd tot de laatste seconden spannend. Ook wordt de klok in deze periode wél stilgezet na elke score.

Technische Fout of Ongedisciplineerd Spel

In dit geval is er sprake van ongehoorzaamheid richting de scheidsrechter. Bij onsportief gedrag van spelers of coaches kan de scheidsrechter een onsportieve fout (U) registreren. Als een basketballer grof gedrag vertoont tegen een tegenstander of een official kan de scheidsrechter een Technische fout (T) geven. Ook dan krijgt de tegenstander een vrije worp.

Onsportieve Fout

Er is sprake van lomp en overbodig lichaamscontact zonder enige kans op balbezit. De straf van een onsportieve fout is twee vrije worpen en inname op inworp markering op de aanvalshelft voor het andere team. Bij de vrije worpen mag niet gerebound worden. Als de onsportieve fout op een schotpoging is, kan ook één of drie maal gegeven worden in plaats van twee maal, net als bij een normale fout op een schotpoging.

Diskwalificerende Fout

Een ernstige onsportieve fout kan als een diskwalificerende fout (D) worden aangerekend. De speler moet dan direct het veld verlaten en mag ook niet meer de wedstrijd bijwonen. Grofheid of erge onsportiviteit, zoals geweld en schelden. In onderstaande gevallen is er sprake van een wedstrijd diskwalificatie (game disqualification- GD). De betreffende speler of coach dient dan tijdens de wedstrijd de speelhal te verlaten en naar de kleedkamer te gaan. Een inbreuk op ‘fair play’ wordt bestraft met een technische fout. De betreffende speler, coach of begeleider dient de speelhal te verlaten en naar de kleedkamer te gaan. De straf van een diskwalificerende fout bestaat uit vrije worpen voor de tegenstander en een inworp vanaf de inworplijn op de aanvalshelft. Als de fout een contact fout is (bijvoorbeeld een hele hard contact van een speler) dan moetende vrije worpen worden genomen door de tegenstander waarop deze fout werd gemaakt.

Cilinderprincipe en Verticaliteitsprincipe

Bij basketbal spelen het cilinderprincipe en verticaliteitsprincipe een belangrijke rol bij het beoordelen van fouten, met name bij contact tussen spelers.

• Cilinderprincipe: Dit principe definieert de ruimte die een speler op de vloer inneemt als een denkbeeldige cilinder. Deze cilinder strekt zich uit van de grond tot boven de speler. De speler heeft recht op de ruimte binnen deze cilinder.
• Verticaliteitsprincipe: Dit principe stelt dat elke speler recht heeft op een plaats op de speelvloer en de ruimte in zijn cilinder, zowel recht boven hem als naar de speelvloer toe. Een verdediger die stilstaat met zijn handen recht boven zijn hoofd, kan bijvoorbeeld geen fout maken. Een speler met de bal moet verwachten verdedigd te worden. Een speler mag vanuit de legale verdedigende positie recht omhoog springen, ook met zijn handen boven zijn hoofd.

Op moment van contact moet de verdedigende speler stilstaan of achteruit of zijwaarts verdedigen. Als scheidsrechter let je op de verdediger en op de plek waar op het lichaam van de verdediger contact ontstaat. Dat dient op het bovenlichaam te zijn (torso). Een enkele hand van de verdediger, alleen als de onderarm gebogen is, mag, als dit niet continu is of telkens herhaald wordt. Bij het verdedigen van de center of een dribbelende speler die met de rug naar de verdediger staat, is het toegestaan met de onderarm van een gebogen arm contact te maken. Vasthouden is ongeoorloofd persoonlijk contact met een tegenstander, waardoor zijn bewegingsvrijheid wordt belemmerd. Afschermen (screenen) is proberen te verhinderen of te vertragen dat een tegenstander een gewenste positie op het veld inneemt. Dit mag, maar je moet stilstaan, met beide voeten op de grond. Degene die het screen zet, moet voldoende afstand aanhouden tot de speler waarop het screen gezet wordt om die speler in de gelegenheid te stellen te stoppen of van richting te veranderen. Een speler mag niet, na zijn eerste dribbel beëindigd te hebben, voor de tweede keer gaan dribbelen. Bij ‘faking’ zie je vaak een verdediger die bij heel licht contact plotseling omvalt. Of een speler die heel veel theater maakt als hij licht gehinderd wordt. Wanneer een scheidsrechter vindt dat dit gedrag niet sportief is kan hij een waarschuwing geven aan de speler, en dat moet hij dan ook melden aan de coach van dat team. Dan geldt de waarschuwing voor elke speler van dat team. Als de actie zo erg ‘fake’ is dat er zelfs geen contact is dan zal direct een technische fout gegeven worden, zonder waarschuwing vooraf. Zowel de speler die de postpositie inneemt, als de tegenstander die hem verdedigt, moeten elkaars rechten op het verticaliteitsprincipe respecteren (cilinder). Het is een fout, als een aanvallende of verdedigende speler in de postpositie met schouder- of heupbewegingen, zijn tegenstander wegduwt of zijn bewegingsvrijheid belemmert. Tijdens een schot gaat de bal door de lucht naar de basket.

Het Spelregelbewijs

Wil je competitie spelen? Dan vraagt de Nederlandse Basketball Bond je het ‘Spelregelbewijs’ te halen. Daarmee laat je zien jezelf in de regels verdiept te hebben. Dat helpt spelers, scheidsrechters én toeschouwers van een veilige sportomgeving waarin ze nog meer van de sport genieten. Een wedstrijd spelend lid van 14 tot en met 24 jaar oud dient in het bezit te zijn van het spelregelbewijs. Ieder lid dat ouder is dan 24 jaar kan via mijn.basketball.nl het spelregelbewijs halen. Ouders en niet-leden kunnen ook het spelregelbewijs wil halen, maar zullen via het aanvraagformulier een relatienummer moeten aanvragen om daarna toegang te krijgen tot de mijn.basketball.nl omgeving. Aangezien de NBB het belangrijk vindt dat er meer begrip ontstaat tussen de spelers en de scheidsrechters, is besloten om het spelregelbewijs te verplichten voor alle spelers tussen de 14 en 24 jaar. Je mag in totaal 12x meespelen zonder dat het consequenties heeft. Het spelregelbewijs bestaat uit een “uitleg” deel en een toets deel. Het spelregelbewijs kan je ook in het Engels maken. Weet je niet wat je NBB nummer is, klik dan op NBB nummer vergeten. Vanaf de start van de competitie wordt na iedere gespeelde wedstrijd gecontroleerd of je hebt meegedaan of je in het bezit bent van het spelregelbewijs. In totaal worden 12 waarschuwingen gegeven. Wanneer je als speler voor de dertiende keer meespeelt, zonder spelregelbewijs, word je aangemerkt als ongerechtige speler. Vanaf de start van de competitie wordt na iedere wedstrijd gecontroleerd of een speler die heeft meegedaan in het bezit is van een spelregelbewijs. Je kunt vrij eenvoudig checken welke spelers het bewijs al hebben behaald. Via club.basketball.nl kunt in het personenoverzicht filteren op de leeftijd van de spelers. In totaal worden 12 waarschuwingen gegeven. Spelers krijgen op die manier de tijd het spelregelbewijs te halen. Ook nieuwe leden krijgen zo voldoende tijd om aan de verplichting te voldoen. Wanneer een speler voor de 13e keer meespeelt, zonder spelregelbewijs, wordt de speler aangemerkt als ongerechtige speler.

Naast het spelregelbewijs zijn er natuurlijk meer mogelijkheden voor verenigingen om spelregelkennis van leden te vergroten. Zo kan een spelregelavond helpen om met elkaar te discussiëren over spelregels.

tags: #overtredingen #basketbal #regels