Oranje en Nederland zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, zozeer zelfs dat het Nederlands elftal vaak simpelweg 'Oranje' wordt genoemd. Vanaf het moment dat het Nederlands elftal een groot toernooi speelt, kleuren straten oranje en trekken in het oranje uitgedoste fans naar de voetbalstadions. De optochten van oranjefans trekken altijd veel bekijks. Het lijkt vanzelfsprekend dat het Nederlands voetbalelftal in het oranje speelt, maar dat is niet altijd zo geweest. De weg naar het iconische oranje shirt was er een van experimenteren en zoeken naar een nationale identiteit.
De Eerste Schreden: Diversiteit in Tenues (1894-1900)
De Nederlandse voetbalbond stelde op 6 februari 1894 voor de allereerste keer een nationaal elftal samen, een zogeheten Bondselftal. De eerste wedstrijd van een 'Nederlands elftal' vond plaats in 1894 toen het Engelse Felixstowe Nederland bezocht. Ter gelegenheid van die wedstrijd werd er een 'bondselftal' samengesteld met de beste voetballers van Nederland. Van een team was echter nauwelijks sprake. Dat was niet alleen te zien aan de uitslag, Nederland verloor met 1-0 van de Engelsen, maar ook op het veld. In die begintijd speelden de internationals allemaal in hun eigen clubtenue. Een algemeen shirt was er dus nog niet. Op de elftalfoto van 1894 zien we maar liefst vijf verschillende shirts door elkaar: van HFC, HVV, RAP, Sparta en Victoria Rotterdam. Deze verscheidenheid bleef lange tijd een vast gebruik.
In de loop der jaren groeide het ongemak over de afwezigheid van eenheid in tenue. Op 2 april 1899 leek er een einde aan te komen toen het Nederlandse team in Den Haag tegen de English Wanderers speelde. Bij gebrek aan een eigen shirt werd aan HVV gevraagd om aan alle spelers een shirt uit te lenen, zodat ze er eindelijk allemaal hetzelfde uit zouden zien.
Een Primeur: Het Eerste Nationale Shirt (1900)
Recent onderzoek heeft uitgewezen dat het Nederlands elftal in 1900 voor de eerste keer met een eigen shirt speelde, vijf jaar eerder dan tot nu toe werd verondersteld. In zijn nieuwe boek, De gele kaart van Neeskens, onthult sporthistoricus Jurryt van de Vooren dat er al op 30 december 1900 een nationaal team speelde tegen Preussen uit Berlijn in een uniform tenue.
All Holland, zoals het elftal werd genoemd, droeg die dag een hemd met rood-wit-blauwe verticale banden. Dit gebeurde pas zes jaar na de eerste wedstrijd van dat team, waarbij alle spelers uitkwamen in het tenue van hun eigen club. De foto daarvan vond Van de Vooren bij het Nationaal Archief in Den Haag. Alle spelers droegen die dag een zwarte broek met daarop een wit shirt met verticaal rood-wit-blauwe banen.
Lees ook: Steun het Nederlands Elftal met stijl
Echter, dit shirt was geen lang leven beschoren. ‘Hoewel in dit costuum de kleuren van onze officieele vlag verwerkt waren,’ vervolgde het jaarboek uit 1937, ‘mogen wij wel zeggen, dat deze oplossing eigenlijk niemand bevredigde.’ Er was kritiek dat het tenue niet oorspronkelijk genoeg was, omdat PW uit Enschede daar ook in speelde. De zoektocht van de voetbalbond ging daarna verder.
Experimenten met Kleuren (1903-1905)
De jaren na 1900 waren een periode van experimenteren met verschillende kleuren en designs. In 1903 kwam er eenmalig een zwart shirt met zwarte broeken. Bij de eerste officiële interland in 1905 onder leiding van de Voetbalbond was er een wit hemd met een diagonaal rood-wit-blauw lint.
Op 30 april 1905 speelde het Nederlands elftal zijn eerste officiële interland, volgens de regels van de FIFA. In Antwerpen namen de Nederlanders het op tegen de Belgen. Het Nederlands elftal speelde dit keer wél in een echt teamshirt. De wedstrijd eindigde na verlenging met 1-4, in het voordeel van Nederland. Maar dat succes was nog niet oranje gekleurd. Het eerste shirt van het Nederlands elftal was nog wit, met schuin daar overheen rood-wit-blauwe banen.
De Intrede van Oranje (1907)
De ommekeer kwam in 1907. Twee jaar later werden alle kleuren veranderd in donkerblauw met wit. De eerste keer dat het Nederlands elftal in het oranje speelde, was op 14 april 1907 tegen België. De Nederlanders hadden een nieuw tenue, dat door het Algemeen Handelsblad omschreven werd als: ‘het nieuwe nationale costuum, oranje shirt en witte broek.’ Een tenue dat we vandaag nog wel kennen, want deze kleuren zijn sindsdien nog vaak gebruikt.
Het was tijdens dezelfde wedstrijd dat ook de Nederlandse leeuw haar intrede deed op het voetbaltenue. De toon was ook meteen gezet, want veel voor ons inmiddels bekende termen gingen vanaf deze wedstrijd in de media rond. Bij de fans was de kleurwisseling nog niet aangekomen. De Nederlandse journalisten die afreisden naar België om verslag te doen van de wedstrijd, beschreven hoe de treinen naar Antwerpen vol zaten met ‘Hollandsche supporters met nationale kleuren getooid’. Alle wedstrijden die vervolgens in deze periode tegen onze zuiderburen worden gespeeld, worden overigens gespeeld om een speciale trofee. Die beker heet voluit de Coupe Van den Abeele, maar wordt in de volksmond al snel omgedoopt tot ‘Het koperen Dingetje’. Deze wedstrijden vormen het begin van een rijke vaderlandse voetbalgeschiedenis. Een ander symbool dat eveneens in één adem wordt genoemd met Oranje is de Nederlandse leeuw. Deze leeuw is ook sinds 1907 een vast onderdeel van het voetbalshirt geworden en sindsdien nooit meer verdwenen. De klassieke leeuw staat daarbij voor belangrijke Nederlandse waarden als eenvoud, eer en eenheid.
Lees ook: Wie zijn de huidige doelmannen van Oranje?
Het Voetbalshirt als Symbool: Meer dan alleen een Kledingstuk
Het voetbalshirt is zoveel meer dan alleen een shirt dat gedragen wordt tijdens een voetbalwedstrijd. Zoveel meer dan een kledingstuk dat zorgt voor een uniforme uitstraling van het elftal dat het veld betreedt. Het tricot staat voor een roemrijke clubgeschiedenis en wordt gesymboliseerd via het aanbeden clublogo. Het voetbalshirt verenigt de achterban van elke club of voetbalnatie. Het is het voetbalshirt waarmee je laat zien voor welke club je bent. Waar je een persoonlijke band mee hebt en nog jaren mee verbonden voelt. De echte supporter voelt zich emotioneel betrokken met de club, maar ook met het shirt. Met het logo en de geschiedenis daarachter. Met de clubkleuren die in het driedelige tenue zijn verwerkt. Met anderen die dezelfde passie delen. Voetbalshirts zijn uniek en nemen ons terug naar een onvergetelijke wedstrijd of een historisch doelpunt. Het lichtblauw van Napoli doet ons denken aan Diego Maradona, Johan Cruijff staat voor oranje, terwijl hij ook het legendarische gezicht is van rugnummer 14. Elk shirt is speciaal. Achter elk shirt schuilt een prachtig verhaal.
De Evolutie van het Voetbalshirt: Van Functioneel naar Mode-item
De algemene veronderstelling is dat de sport is ontstaan in het Verenigd Koninkrijk. Het is ook het land waar de definitie van het voetbalshirt voor het eerst vorm krijgt. In Engeland om precies te zijn, rond de helft van de 19e eeuw. Aanvankelijk worden spelers enkel uit elkaar gehouden op basis van gekleurde petjes of sjaals. Daarnaast dragen ze lange witte broeken en shirts. Aan het einde van de 19e eeuw stijgt echter de vraag naar gekleurde uniformen om voetballers zo beter uit elkaar te houden. Dan verwijzen de gebruikte kleuren nog naar de overkoepelende organisatie waartoe de voetbalploeg behoorde. In deze periode zijn dat vaak de Britse universiteiten. Aanvankelijk staan er ook geen rugnummers op de shirts, deze vinden pas vanaf 1920 hun weg naar het veld. Vanaf nu zijn ook de media en supporters beter in staat om spelers van elkaar te onderscheiden.
Door de geschiedenis heen verandert het voetbalshirt in rap tempo. Met de opkomst van reclame in de jaren ’60 wordt het shirt steeds meer opgevuld; nu zijn ook sponsorlogo’s onvermijdelijk. Opvallende sponsornamen banen hun weg naar de borstkas, terwijl clubs de shirts beginnen te commercialiseren. Speciale replica edities worden in het leven geroepen die nu ook door fans kunnen worden aangeschaft. De Duitse club Eintracht Braunschweig tekent in 1973 als eerste een sponsordeal met alcoholproducent Jägermeister. Binnen de kortste keren volgen de andere voetbalclubs. Vandaag de dag worden alle ruimtes op het shirt benut: ook de mouwen, achterkant en zelfs de schouders worden bedrukt met commerciële uitingen.
Tijden veranderen en dat geldt ook voor het voetbalshirt. Elke keer dat het shirt wordt aangetrokken vindt dat bijzondere moment plaats. Het gevoel van trots en verbondenheid. Van eeuwige trouw en onvoorwaardelijke liefde. Maar er zijn een paar clubs voor wie het voetbalshirt nog meer lading heeft. Zo ook in de Spaanse hoofdstad Madrid. Niet alleen staat het maagdelijk witte shirt voor een indrukwekkende erelijst, ook schuilt er een hele historie achter het elegante shirt. Real Madrid is namelijk het letterlijke begin van het Spaanse voetbal en staat bekend als de Koninklijke. Het Real Madrid shirt geldt nog altijd als één van de mooiste shirts uit de voetballerij. Ruim zeshonderd kilometer verderop in Barcelona staat de ‘blaugrana’ kleur voor een beladen geschiedenis die vooral van politieke aard is. Op het shirt wordt dan ook de Catalaanse vlag gedragen in plaats van de Spaanse variant. Catalonië is geen Spanje. De burgers van de Catalaanse regio zijn geen Spanjaarden. Dat de Catalanen dit gevoel voor regionalisme zo fanatiek ondersteunen is het directe gevolg van de jarenlange onderdrukking van de regio tijdens het dictatoriale Franco-regime. Barcelona is voor de regio dan ook ‘Més que un club’, meer dan een voetbalclub en datzelfde geldt voor het shirt. Aan de andere kant van de oceaan staat in het voetbalgekke Brazilië het kanariegele shirt ook voor veel meer dan alleen voetbal. Het shirt staat voor passie, levensvreugde en samba. Momenten dat alle drama en al het leed voor even kan worden vergeten. Het shirt waarin het Zuid-Amerikaanse land al vijf keer wereldkampioen werd; een nog altijd ongeëvenaard aantal. Het is de kleur die een land van meer dan 200 miljoen inwoners verenigt, van straatarm tot schatrijk.
Sponsoring en Commercialisering
Inmiddels is shirtsponsoring niet meer weg te denken uit het voetbalshirt, maar er was een tijd voor de vercommercialisering van het voetbal. Shirtreclame is in Nederland sinds 1 juli 1982 toegestaan. De eerste tekenen van shirtreclame waren echter in de jaren ‘70 al zichtbaar, toen FC Volendam en Excelsior beide verkapte vormen van reclame op hun borst droegen. Een van de meest opvallende sponsoren in de Nederlandse voetbalgeschiedenis is Philips. Sinds de dag dat er officieel shirtsponsoring bestaat, prijkt Philips 34 jaar lang op de borst van PSV. Het elektronicabedrijf stond ruim honderd jaar geleden ook aan de basis van de oprichting van de Eindhovenaren en heeft daarom altijd een belangrijke rol gespeeld in de Brabantse regio. Na meer dan drie decennia de hoofdsponsor te zijn geweest, is het sinds het seizoen 2016/2017 voor het eerst dat er een andere sponsornaam op het shirt staat. En dat is best even wennen. Niet alleen voor de PSV-gezinde fan, maar voor elke voetbalsupporter in Nederland.
Lees ook: Korfbal Historie Tilburg
Een andere opmerkelijkheid omtrent shirtsponsoring is dat tijdens het WK 1974 alle spelers van het Nederlands elftal in voetbalshirts van Adidas speelden, op Johan Cruijff en de gebroeders Van de Kerkhof na. Zij hadden namelijk een contract met Puma en speelden niet met de herkenbare Adidas trademarks op de schouders. Ook FC Barcelona heeft een belangrijke stempel gedrukt op de geschiedenis van shirtsponsoring. Tot 1 juni 2011 weigerde de club principieel elke vorm van commerciële shirtsponsoring. De eerste keer dat er een sponsornaam op het shirt staat, is pas in 2005 als op de linkerarm het logo van TV3, een Catalaanse televisiezender, staat afgebeeld. In 2006 sluiten de Catalanen een vijf-jarige overeenkomst met Unicef, waarbij Barça de organisatie jaarlijks met een bedrag van 1,5 miljoen euro steunt. Hier is ook het huidige slogan, ‘Barça, Més que un club’, uit afgeleid.
Italiaanse Invloed op Voetbalmode
Voetbalshirts zijn door de jaren heen steeds mooier geworden. Modieuzer, strakker en stijlvoller. Hierbij zijn de voetbalshirts van Italiaanse clubs vaak net even stijlvoller dan de tenues van de andere teams. Spelers als Paolo Maldini, Francesco Totti en Andrea Pirlo hebben symbool voor de Italiaanse klasse gestaan. Hoe is het gekomen dat Italiaanse voetbalshirts hun tijd zover vooruit waren? Voor het antwoord op deze vraag gaan we een stukje terug in de voetbalgeschiedenis. Tijdens een reis in de jaren zeventig naar de Verenigde Staten, zag de Italiaanse ondernemer Maurizio Pouchain de invloed van sport op de straatmode. Veel Amerikanen droegen namelijk kledingstukken met de naam van hun favoriete sportteam erop. Sommigen gingen zelfs nog verder en droegen in hun vrije tijd een wedstrijdshirt of jasje. In Europa was dat destijds nog ongekend, Pouchain zag mogelijkheden. Eenmaal terug in eigen land ging de zakenman meteen met zijn opgedane inspiraties aan de slag. In 1978 opende hij een kledingfabriek en zo was Pouchain Sportswear geboren. Daaropvolgend zocht hij contact met verschillende presidenten van Italiaanse voetbalclubs. Zijn boodschap was eenvoudig: de club moet de supporters meer opties bieden om de clubtrots uit te dragen. Ook na de wedstrijd en wel met een stijlvol shirt. Daarmee introduceerde Maurizio Pouchain de kracht van merchandising. Om zijn plan te laten slagen moesten de wedstrijdshirts wel een stuk mooier zijn dan de traditionele voetbalshirts. Destijds waren de voetbaltenues van de clubs eentonig en hadden deze vooral een functionele betekenis. Elk jaar zagen de tenues er vrijwel hetzelfde uit. Voetbalshirts moesten er voortaan modieuzer uitzien, die supporters ook in hun vrije tijd konden dragen. Voetbalfans waren in eerste instantie sceptisch en vonden het maar geldklopperij. Maar al snel waren ook zij om.
De Moderne Ontwikkeling: Vrouwenvoetbal en Technologische Innovatie
Steeds meer wordt de voetballerij een wereld waarin sportieve, politieke en commerciële belangen elkaar vinden. De voetbalwereld is moderner en modieuzer geworden. Met internationale marketingcampagnes worden nieuwe collecties gelanceerd en ook derde tenues en trainingstenues worden steeds vaker als kans aangegrepen om geld binnen te slepen. De spelers die het veld opkomen zijn marketingproducten en zijn het gezicht van de grootste merken op aarde. Een volwaardig voetbaltenue is ongekend belangrijk, zowel op sportief als commercieel vlak. Door de geschiedenis heen is het tenue echter verschoven van een functioneel uniform naar een hypermodern modeproduct. Het shirt oogt steeds strakker en sluit steeds meer op de lichaamsvormen aan. Mouwen en kragen maken handig ruimte vrij voor kleine details zoals slogans, clubwapens en andere icoontjes. Het broekje heeft inmiddels ook steeds meer andere verwijzingen zoals motiverende leuzen en betekenisvolle initialen. Voetbalsokken kennen flitsende details, voelen steeds comfortabeler aan en zijn voorzien van opvallende kleuren. Het moderne shirt is meer dan alleen een sportief uniform.
Op het moment dat merchandising steeds belangrijker wordt, groeit ook langzaam de aandacht voor vrouwenvoetbal. In de zeventiger jaren is Italië het eerste land met vrouwelijke professionele voetbalsters, al zij het op deeltijdbasis. Het eerste volledig professionele team voor vrouwen is het Amerikaanse nationale damesvoetbalelftal. Het duurt vervolgens tot 1991 voordat er in officieel verband competitievoetbal onder vrouwen wordt gespeeld. Het is in China waar voor het eerst een lokale competitie wordt ingevoerd. Een jaar later richt Japan in 1992 als eerste land een semi-professionele voetbalcompetitie voor dames op. In eigen land doet het vrouwenvoetbal in 1955 op amateurclubniveau haar intrede. Een jaar later wordt de eerste officieuze interland gespeeld door het Nederlands vrouwenelftal, die later bekend zouden komen te staan als ‘De Leeuwinnen’. Pas in 2007 wordt er een plan voor een Eredivisie voor Vrouwen door de KNVB gepresenteerd. Clubs als FC Twente en SC Cambuur tonen meteen interesse en op 29 augustus van datzelfde jaar gaat de Eredivisie voor vrouwen van start. AZ, FC Twente, FC Utrecht, Heerenveen, Willem II en Den Haag worden uitgekozen om het eerste seizoen te starten. In de loop der tijd varieert het aantal teams van de Eredivisie en worden er zelfs competities met België gespeeld. De groeiende interesse van vrouwen in voetbal heeft ook invloed op de voetbalshirts. Zo hebben voetbalshirts voor vrouwen een vrouwelijke snit, smalle belijningen en een strakke pasvorm.
Twee sportmerken die al jaren een hoofdrol spelen in de wereld van voetbalmerchandising zijn Adidas en Nike. De twee sportmerken lijken een steeds heviger wordende strijd te voeren in het al overvolle voetbal landschap. Nike en Adidas maken voetbalvedettes nog groter. Dankzij uitgebreide marketingcampagnes worden voetballers omgevormd tot moderne volkshelden. Het zijn voetbalspelers die worden verafgood en tot idolen worden gebombardeerd. In het laatste decennia vallen daarbij twee wereldsterren in een buitencategorie: Lionel Messi en Cristiano Ronaldo. Het zijn de hoofdrolspelers in een sportieve en commerciële rivaliteit. Het is een felle strijd tussen de twee grootste voetballers, clubs én sportmerken uit het moderne voetbal. Messi tegen Ronaldo, Barça tegen Real, Adidas tegen Nike. Opvallend daarbij is dat Messi bij zijn club in het Barcelona shirt van Nike speelt en bij Argentinië juist in het tricot van Adidas voetbalt. Bij Cristiano Ronaldo is dat uitgerekend andersom. De Portugese vedette speelt in clubverband in een wit Adidas shirt, terwijl hij in het Nike shirt van Portugal zijn interlands speelt. Het merk voetbalschoenen dat door de spelers wordt gedragen is een eveneens interessante kwestie. Zo speelt Messi op de voetbalschoenen van Adidas en Ronaldo op Nike schoenen. Het omgekeerde zou voor nu even ondenkbaar zijn. Hoe de meningen ook mogen luiden, het blijft in ieder geval een boeiende strijd. Op elk vlak. Een titanenstrijd tussen de twee beste spelers op aarde. De nummer 10 en de nummer 7. Een onophoudelijke vergelijking die soms even verveelt, maar toch ook niet. Stiekem blijft iedereen wel de vergelijking maken tussenbeide. Het is een vergelijking die onder het vergrootglas wordt gehouden door de kledingsponsoren Nike en Adidas.
Een ongekende stretch, een razend snelle vochtopname en speciale '3D bodyscans' van spelers, 'om zo het comfort te verbeteren’. Gelaserde ventilatiegaten, speciale mesh-lagen, gerecycled polyester, ‘Dri-Fit’ systemen; we kunnen wel even doorgaan. Het regent tegenwoordig peperdure termen bij de presentaties van nieuwe voetbalcollecties. Ondanks alle hypermoderne technieken en flitsende kleuren neigen we soms ook weer even naar vroeger. Simpele, zwarte voetbalschoenen bijvoorbeeld. Maar ook eenvoudige voetbalshirts zoals die ooit eens bedoeld waren. We snakken naar de tijd dat voetbalshirts uit karaktervolle verticale banen bestonden en enkel een clublogo op de borstkas bevatten. Een tijd van zwart-witte designs en effen voetbalshirts. Voetbalshirts die nog altijd symbool staan voor dat onvergetelijke seizoen en ons voor even doen wegdromen. Het retros…
Nederlands Elftal Fanshop: Klaar voor EURO2024
Kijk het EK in stijl met het nieuwste Nederlands elftal shirt en schreeuw Oranje naar de finale! In de Nederlands Elftal fanshop zijn alle Oranje fan artikelen te koop. Van een Nederlands elftal trainingspak voor volwassenen tot een Nederlands elftal tenue voor kinderen. In de grootste fanshop van Nederland staan al jouw favoriete producten verzameld!
Er zijn twee verschillende Nederlands elftal shirts voor het EK 2024, dit zijn namelijk het Nederlands elftal thuisshirt en het Nederlands elftal uitshirt. De shirts worden gedragen tijdens de wedstrijden gedurende het hele EK! Het Nederlands elftal thuisshirt is uiteraard in het klassiek oranje. Deze kleur, synoniem met voetbaluitmuntendheid, is een symbool van Nederlandse trots. Voor het thuisshirt van 2024 wordt inspiratie uit eerdere shirts gehaald, verankerend in onze geschiedenis van moed. Het Nederlands elftal uitshirt is diep geworteld in de Nederlandse identiteit, met levendig blauw en iconische oranje accenten. Het allover printontwerp is een ode aan de Nederlandse kunstbeweging De Stijl. Subtiele leeuw- en leeuwin-details aan de binnenkant knipogen naar het erfgoed van het team.
Het nieuwe shirt vormt in combinatie met het nieuwe broekje en sokken een compleet Nederlands elftal tenue! De combinatie van het oranje broekje, sokken en shirt maakt een tof Nederlands elftal thuistenue. Het Nederlands elftal uittenue bestaat uit het blauwe uitshirt, een blauw broekje en blauwe sokken. Het Nederlands elftal tenue is verkrijgbaar voor kinderen en volwassenen.
Ontdek ook de training- en lifestyle collectie! Train net als je favoriete helden in het exclusieve trainingspak van het Nederlands elftal, verkrijgbaar voor zowel kinderen als volwassenen. Dit trainingspak bestaat uit een trainingstrui en een trainingsbroek. Koop hier het Nederlands Elftal shirt van 1974. Dit katoenen retro shirt is gebaseerd op het shirt van Oranje in 1974. Destijds behaalde het Nederlands Elftal voor het eerst in de geschiedenis de WK finale in Duitsland, maar verloor het van het gastland. Het retro shirt is overwegend oranje met zwarte accenten en een v-hals. Op de borst staat uiteraard de iconische Hollandse leeuw. De mouwen van het shirt bevatten een zwarte strip en verder is het shirt uitgerust met een v-hals. De achterkant van dit shirt bevat nummer 14. Dit betreft natuurlijk het rugnummer van Cruijff in 1974. Dit retro voetbalshirt betreft dan ook een retro shirt van het merk Cruyff Classics.
tags: #oranje #shirt #voetbal #geschiedenis