Voetbal is een sport die mensen verbindt, ongeacht hun achtergrond, geslacht, geaardheid, leeftijd, beperking of talent. Het is een passie die gedeeld wordt door miljoenen mensen over de hele wereld. Echter, juist omdat het voetbal zo'n diverse groep mensen samenbrengt, is het ook kwetsbaar voor ongewenst gedrag, zoals racisme en discriminatie. Dit artikel onderzoekt de betekenis van "Ons Voetbal Is Van Iedereen" en de inspanningen die worden geleverd om een inclusieve en respectvolle omgeving te creëren voor alle voetballers.
De Kracht van Verbinding: OneLove in de Praktijk
De centrale gedachte achter OneLove is dat voetbal verbindt. Door te voetballen maak je vrienden, werk je samen met teamgenoten en leer je samen spelen vanaf jonge leeftijd. Alliance '22 omarmt OneLove en gunt dat plezier aan iedereen. Het feit dat we de liefde voor voetbal delen, betekent ook dat we samen moeten zorgen dat het op en rond het veld leuk blijft voor iedereen, door respectvol met elkaar om te gaan (teamgenoten, tegenstanders, scheidsrechter), door te zorgen dat iedereen zich zelf kan zijn en zich welkom en thuis kan voelen én door samen op te treden tegen iedere sluipende óf openlijke vorm van discriminatie, uitsluiting of grensoverschrijdend gedrag (schelden, pesten, intimidatie of fysiek geweld).
De OneLove gedachte gaat over diversiteit en inclusie, maar is meer dan dat. Het betekent dat basale omgangsvormen de norm zijn; respect, sportiviteit en rekening houden met elkaar. Het gaat over het voetbalplezier dat we met elkaar willen delen en het al oude adagium, ‘wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet’. Het betekent ook dat discriminatie of grensoverschrijdend gedrag in geen enkele vorm wordt geaccepteerd. Of het nu gaat om (foute) grappen, om het treiteren om tegenstander uit hun spel te halen, om het uiten van frustratie of om het bewust kwetsen of beschadigen van mensen. Daarbij is het goed om te beseffen dat gedachteloos geroepen termen (homo, kanker) voor veel mensen naar of kwetsend zijn.
Alliance '22: Een Voorbeeld van Inclusiviteit
Sv Alliance ‘22 is de eerste amateurvereniging die het OneLove logo op het wedstrijdshirt draagt. De vereniging gelooft dat diversiteit de vereniging verrijkt. Juist de mix van jongens en meisjes, jong en oud en verschillende achtergronden zorgt voor een leuke en interessantere sportomgeving. Als voetballers weten we dat heel goed. Een wedstrijd met alleen centrum spitsen spelen klinkt misschien grappig, maar je beleeft meer plezier en boekt meer resultaat met een team waarin ook een linksbuiten, verdedigers en keeper meespelen.
Alle Alliancers dragen het OneLove logo op het shirt, dat wil zeggen dat ook van iedereen verwacht wordt dat ze de OneLove gedachte kennen en zich er naar gedragen. Op het moment dat er grenzen worden overschreden, op het veld of langs de lijn is het belangrijk dat we elkaar - als spelers, trainers, vrijwilligers, ouders, supporters - daar op aan spreken.
Lees ook: Koen Kampioen: Voetbal voor Iedereen - Bekijk de belangrijkste punten
Trainers en coaches hebben een grote verantwoordelijkheid. Als trainer geef je het voorbeeld, moet je attent zijn op signalen van grensoverschrijdend gedrag, uitsluiting en discriminatie. Ook moet je je, zeker bij de jeugd, goed bewust zijn van machtsverhoudingen en voorkomen dat je zelf in kwetsbare situaties terecht komt (werk vanuit het vier ogen principe). Als trainer-coach maak je gedragsafspraken met je team, moet duidelijk zijn dat ongewenst gedrag consequenties heeft en moet er handelend worden opgetreden, als tijdens wedstrijden of buiten het veld grenzen worden overschreden. Ook ouders hebben hierin overigens een rol.
Spelers en vrijwilligers die slachtoffer zijn geworden van discriminatie of grensoverschrijdend gedrag, of daarmee worden geconfronteerd, moeten daar vooral melding van maken. De vereniging beschikt over een vertrouwenscontactpersoon die daar bij kan helpen en adviseren.
De gedachte dat voetbal mensen verbindt, is ingebakken in het DNA van de club. Onze founding fathers kozen in 1922 niet voor niets voor de naam Alliance; zij geloofden dat voetbal zorgde voor verbinding en saamhorigheid. In de loop der jaren heeft Alliance het belang van sportiviteit, respect en inclusie ook altijd benadrukt en uitgedragen. Het thema is 100 jaar na de oprichting van Alliance actueler dan ooit. Het aantal incidenten op en rond het veld neemt duidelijk toe. Mensen lijken (met name sinds Corona) minder verdraagzaam, lontjes zijn kort en licht ontvlambaar. Dat is aanleiding om ons nog explicieter uit te spreken, niet alleen door OneLove logo te dragen, maar ook door zowel in de dagelijkse omgang als in de opleiding van spelers en trainers extra aandacht te besteden aan sportiviteit, respect, inclusie en een sportklimaat waar iedereen zich plezierig en veilig voelt.
"Ons Voetbal Is Van Iedereen": Een Nationaal Aanvalsplan
De One Love campagne is in 2020 gestart, door de KNVB én een aantal andere organisaties, in het verlengde van het aanvalsplan ‘Ons Voetbal Is Van Iedereen’ om discriminatie in het voetbal te bestrijden. Aanvankelijk werd de OneLove-boodschap uitgedragen door het Nederlands elftal, Oranjeleeuwinnen en spelers uit het betaald voetbal. Inmiddels hebben nog een aantal verenigingen besloten om het OneLove logo op het shirt te gaan dragen, net als Alliance.
De overheid en de KNVB presenteerden op 8 februari een gezamenlijk aanvalsplan. Omdat we samen meer kunnen doen dan wat we de afgelopen jaren al afzonderlijk deden in de strijd tegen racisme en discriminatie. Dit aanvalsplan draagt de titel Ons voetbal is van iedereen, samen zetten we racisme en discriminatie buitenspel en bestaat uit ruim 20 onderdelen. Oud-voetballer Houssin Bezzai zorgt als programmamanager voor de verbinding tussen alle onderdelen.
Lees ook: Passie en Kritiek NAC Breda Ultras
Het plan ‘Ons Voetbal Is Van Iedereen’ bestaat uit de vier onderdelen voorkomen, signaleren, sanctioneren en samenwerken. Eén van deze maatregelen is dat de straf voor discriminerende uitingen is verdubbeld, wat betekent dat daders een stadionverbod van 20 jaar kunnen krijgen. Ook wordt er steeds meer slimme beeld- en geluidtechnologie gebruikt bij discriminerende spreekkoren en kunnen slachtoffers en omstanders eenvoudiger een incident melden dankzij de app Discriminatiemelder. Met de DiscriminiatieMelder-app kan iedereen incidenten melden die te maken hebben met racisme en discriminatie in het voetbal en daarbuiten. Want als men niets doet, dan verandert er ook niets. Dat dit nog steeds nodig is blijkt uit de cijfers. Vorig jaar heeft 14% van de profvoetballers te maken gehad met discriminatie en ook in het amateurvoetbal zijn we er nog lang niet. Afgelopen seizoen is namelijk 330 keer melding gedaan van discriminatie. In de helft van deze zaken ging het om huidskleur en afkomst. Omdat er elk jaar ruim 700.000 wedstrijden worden gespeeld is de verwachting dat nog lang niet alle discriminatiezaken worden gemeld.
Uitdagingen en Controverses Rondom OneLove
Vorig seizoen was er veel commotie over de OneLove-campagne, die zich richt op het bestrijden van racisme en discriminatie in het voetbal, maar vooral de aandacht vestigt op de rechten van lhbtiq+'ers.
De toenmalige aanvoerders van Feyenoord en Excelsior, Orkun Kökcü en Redouan El Yaakoubi, weigerden destijds de band te dragen. Die laatste is door de gebeurtenissen sinds maart geen aanvoerder meer van de club. Excelsior zegt dat de houding van El Yaakoubi ruis opleverde binnen de club. De voetballer zei zelf dat hij respect voor iedereen en elkaars normen en waarden belangrijk vindt.
Kökcü zei dat zijn geloofsovertuiging ook een rol speelde bij het besluit.
Thijs Smeenk, bestuurslid van de John Blankenstein Foundation (een stichting die opkomt voor homo-acceptatie in de sport), heeft in het radioprogramma Langs de Lijn En Omstreken geen goed woord over voor het besluit van de KNVB om clubs niet meer op te roepen om actief mee te doen aan de OneLove-campagne. Hij noemt het moment om het bekend te maken "vrij pijnlijk".
Lees ook: Kleding en benodigdheden Uganda
Smeenk denkt dat clubs niet doordrongen zijn van de problemen als ze niet expliciet gevraagd worden om deel te nemen. Hij twijfelt niet aan de goede intenties van de voetbalbond, maar vreest wel dat de aandacht voor geaardheid ondergesneeuwd raakt.
Ook COC Nederland en de Roze Kameraden, de lhbti+supportersclub van Feyenoord, uiten gezamenlijk in een reactie hun teleurstelling op het besluit van de KNVB. "Terwijl homofobe spreekkoren recent nog door de stadions schalden, besloot de KNVB uitgerekend op Coming Out Dag om het dragen van de OneLove-aanvoerdersband optioneel te maken", verzuchten de organisaties.
Ze noemen het "een diep triest en onbegrijpelijk besluit, waarbij het er toch op z'n minst de schijn van heeft dat de voetbalbond is gezwicht voor de tegenstanders." Beide organisaties roepen de KNVB op om het besluit terug te draaien.
Smeenk zegt dat er de laatste jaren "een bepaalde stroming" op gang is gekomen, waardoor er discussies over de OneLove-band zijn losgebarsten. Hij zegt dat aanvoerders in de eredivisie voor de introductie van de OneLove-campagne in 2020 al regenboogbanden droegen en dat er toen nauwelijks ruchtbaarheid aan werd gegeven.
"Tot één, twee jaar geleden ben ik best positief geweest, maar ik vind dat er nu sprake is van achteruitgang. Er is veel meer agressie en weerstand vanuit de samenleving."
Volgens hem is Nederland op het gebied van homo-acceptatie voorbijgestreefd door omringende landen. "Ik was drie weken geleden bij Arsenal-PSV en daar zie je in het stadion een regenboogvlag hangen van een gay-supportersgroep. Dat zie je ook bij andere clubs in Engeland, maar ook in Duitsland. In Nederland heb je een groot probleem als je dit doet."
De Rol van de KNVB en de Gemeenschap
De KNVB heeft met meer dan 1,2 miljoen leden door het hele land een heel kleurrijk beeld. Als bond voor alle leden wil de KNVB net zo divers en inclusief zijn. Momenteel loopt er een plan om dit intern te stimuleren.
Discriminatie en racisme worden bestraft. Als slachtoffers of getuigen zich bij ons melden, dan wordt het incident altijd opgevolgd. Dit gebeurt of via de verenigingsadviseur, of tuchtrechtelijk. De onafhankelijke aanklager kan een tuchtzaak starten als er genoeg bewijslast is. Juist voor deze bewijslast is het belangrijk dat er meldingen worden gedaan. Download de ‘DiscriminatieMelder’ in de App Store.
Clubs moeten ook een anti-discriminatie en/of anti-racisme beleid opstellen om te voldoen aan licentievoorwaarden.
De clubs gaan regelmatig in gesprek met supportersverenigingen om gezamenlijk normen en waarden in het stadion vast te leggen en uit te spreken. Dit past in de vastgestelde aanpak om de problematiek bij alle betrokkenen te agenderen, bespreekbaar te maken en bewustwording te creëren.
Optreden tegen Discriminerende Spreekkoren
Discriminerende spreekkoren horen niet thuis in de stadions. De KNVB en de betaald voetbalclubs hebben dat besloten en hanteren een protocol om bij dergelijke incidenten adequaat op te treden. Zodra discriminerende spreekkoren worden waargenomen, vraagt de stadionspeaker het publiek dringend om hier direct mee te stoppen. Als het dan toch doorgaat, dan wordt de wedstrijd tijdelijk stilgelegd. Blijft het doorgaan nadat het spel weer is hervat, dan wordt de wedstrijd definitief gestaakt. De daders worden opgespoord en kunnen een landelijk stadionverbod tegemoet zien van 120 maanden, 240 maanden als het spreekkoor gericht was aan een speler.